الف) راهنمای سریع اقدامات مدیریتی در حوزه کلان شیلات
1- تشکیل تیم های ارزیابی خسارت با بهره گیری از اتحادیه ها و صاحبان مزارع (بنا به تشخیص) در سازمان مرجع (شیلات ایران)
2- دسته بندی مزارع_ مراکز تکثیر از نظر آسیب وارده و تصمیم گیری برای هر یک از طبقات متعدد آسیب.
3- در استان هایی که استفاده از آبزیان در سبد مصرف خانوار به صورت عرفی متداول بوده است موضوع عرضه آبزیان و فرآورده های آنها از جنبه اجتماعی و سلامتی توصیه می گردد.
4- مشارکت بهره برداران در هر یک از مراحل تصمیم گیری و تصمیم سازمانی تا برنامه ریزی عملیاتی برای احیاء مزارع.
5- تدوین فوری برنامه اقدام برای تأمین نیازمندی های اساسی و ضروری در مزارعی که سطح تهدیدات بالا نبوده لکن الویت تولید بالایی دارند.
6- تشکیل تیم پیگیری منابع مالی برای حمایت از آسیب دیدگان.
7- تدوین طرح روی کارآمد اقتصادی با رعایت اصول پایدار تولید در مزارعی که سطح آسیب بالا بوده و نیاز به احیاء زیرساخت ها و تأسیسات و تجهیزات را دارند.
8- تشکیل تیم های محلی از کارشناسان شیلاتی برای تدوین و اجرا و نظارت بر عملیات میدانی.
9- در برنامه های احیاء و بازسازی مزارع پرورشی لزوماً موضوع پایداری و مدیریت مشارکتی در دستور کار قرار گیرد.
10- درخصوص مزارعی که تحت عنوان مزارع خرد و یا دو منظوره فعالیت داشته اند بازنگری صورت گرفته و در ساختارهای جدید موضوع بهره وری از آب و عرصه مدنظر قرار گیرد.
11- چنانچه نقشه و برنامه آمایش سرزمین و یا مطالعات مشاورین در توسعه فعالیت های شیلاتی در هر یک از استان ها وجود داشته باشد ضروری است مورد توجه قرارگرفته و قالب های تولیدی طراحی گردد.
12- برنامه ریزی های احیاء و بازسازی لزوماً با سیاست های توسعه و آینده نگری سازمان شیلات ایران هماهنگی داشته باشد.
13- استفاده از تسهیلات حمایتی، بیمه تمام خطر و سایر حمایت های زنجیره تولید تا عرصه از آسیب دیدگان بنا برسطح آسیب ضروری است.
14- برنامه ریزی برای تأمین نهاده های تولید در سال زراعی مرتبط و نیز تهاتر هزینه ها از محل فروش محصول برای مزارع آسیب دیده و احیاء شده توصیه می گردد.
ب) راهنمای سریع اقدامات مدیریتی در مزرعه
1- بستن ورودی آب کانال ها و کنترل حداقل آب مورد نیاز
2- تهیه کیسه های شن و ماسه برای موانع اضطراری
3- فعال سازی سیستم بازگردشی آب (در صورت موجود بودن)
4- جمع آوری تلفات و سوزاندن یا دفع بهداشتی ماهی های تلف شده پس از فروکش کردن سیلاب
5- شستشو و ضدعفونی تمام عرصه های تولیدی با ترکیبات مناسب پس از قطع بارندگی و فروکش کردن سیلاب
6- اتخاذ تدابیر لازم برای بیمه کران مزرعه
7- از کارکرد صحیح تمامی سیستم های برقی (هواده، غذاده، پمپ برگشت آب و ...) اطمینان حاصل نمایید و حتی-الامکان آن ها را به بالادست مزرعه منتقل نمایید.
8- پرهیز از حضور افراد غیرحرفه ای در محل مزارع در معرض سیل
9- عملیات غذادهی به ماهیان در هنگام سیل متوقف و حداقل چند روز قبل از وقوع غذادهی قطع گردد.
10- براساس استعلام از هواشناسی استفاده از محرک های سیستم ایمنی نظیر پروبیوتیک ها، پریبیوتیک ها و ویتامین C و ... از چند روز قبل از وقوع سیل انجام گردد.
11- برای کاهش استرس ماهی استفاده از نمک با دوز پایین (2 درصد) به صورت حل شده در آب توصیه می گردد.
12- تا جای ممکن تاسیسات برقی استخرها به نقطه بالاتری از سطح زمین انتقال داده شود.
13- ژنراتورها به طور دائم، تست و در صورت امکان در سطح بالاتری از زمین قرار گرفته و سوخت برای حداقل یک هفته برنامه ریزی گردد.
14- توجه و کنترل به حضور موجودات ناخواسته که به واسطه سیل به مزرعه وارد شده اند.
15- بازبینی كانال های آبگیری و مسیرهای عبور آب بویژه در محل دریچه های ورودی و خروجی برای جلوگیری از مسدود شدن آنها توسط شاخ و برگ گیاهان و رسوبات رودخانه ای لازم است.
16- بازدید از صافی ها، تورها و لوله های آبرسانی داشته باشید.
17- در نظر گرفتن تمهیدات لازم به منظور جلوگیری از ورود سیلاب به مزرعه پرورش
18- انجام عملیات شستشو و ضدعفونی با ترکیبات مناسب پس از فروکش کردن سیلاب
19- استفاده از استخرهای رسوب گیر در پایین دست مزرعه توصیه می شود.
20- استفاده از ترکیبات منعقد کننده (نظیرآلوم و ... ) پس ازسیل و برای رسوب ترکیبات کلوئیدی توصیه می گردد.
21- رفتار ماهی را تحت کنترل قرار دهید.
22- در هنگام مقطع آب ورودی هوادهی را به طور کامل انجام دهید.
23- تا حد امکان تراکم ماهیان در استخرهای پرورشی را کاهش دهید.
24- از بکارگیری داروها در زمان وقوع سیل و نگهداری در استخرهای پرورشی خودداری فرمایید.
همایون حسین زاده صحافی
عضو هیئت علمی و محقق مروج ارشد موسسه