چکیده
ناحيه ساحلي محل پيوند آب و خشكي و فصل مشترك عملكرد دو اكوسيستم با خصوصيات مجزا از يكديگر است. محيط زيست ساحلي يك سيستم تكامل يافته طبيعي و در برگيرنده پيچيده ترين و در عين حال غني‌‌ترين اكوسيستم‌‌هاي مولد برروي كره زمين مي‌‌باشد. كه اين ناحيه، منطقه‌‌اي انتقالي و به شدت آسيب پذير است و از آنجا كه پذيرنده آلاينده‌‌هاي خشكي و دريا مي‌‌باشد، از تجمع آلاينده‌‌ها در معرض تهديد دائمي قرار دارد. آلودگي درياها و تاثير فعاليت‌‌هاي خشكي كه ماحاصل پيامد توسعه اقتصادي- اجتماعي در خط ساحلي و حوضه‌‌هاي آبريز آن مي‌‌باشد، از مهمترين مسائل در اغلب مناطق دنياست كه به طور مستقيم زيستگاه‌‌هاي ساحلي را تحت تاثير قرار مي‌‌دهد. در این پژوهش که طی سال های 1396 تا 1401 انجام گرفت، بر اساس نقشه لندفرم هاي پايه (1:25000) و تدقیق اطلاعات با پیمایش میدانی با هدف بررسی ژئومورفولوژی و لندفرم هاي ساحلي استان های ساحلی کشور انجام گرفت. در منطقه ساحلي در منطقه ساحلي استان خوزستان 13 لندفرم ژئومرفولوژيكي در استان بوشهر 22 لندفرم ژئومرفولوژيكي، در منطقه ساحلي استان هرمزگان 22 لندفرم ژئومرفولوژيكي و در منطقه ساحلي استان سيستان و بلوچستان 22 لندفرم ژئومرفولوژيكي شناسائي و تفكيك شده است. همزمان با اجرای این پروژه، به منظور پايش ذخاير کفزیان آبهاي خليج فارس و درياي عمان، محاسبه ميزان صيد بر واحد سطح و توده زنده آبزیان کفزی، با استفاده از كشتي تحقيقاتي فردوس 1، مجهز به تور ترال كف ماهي از غرب آبهاي استان خوزستان ('00 °49 طول شرقي) تا خلیج گواتر در آبهاي استان سيستان و بلوچستان ('25 °61 طول شرقي) اجرا گردید. كل منطقه مورد بررسي به 17 منطقه A تا Q تقسيم بندي شد كه 10 منطقه آن در خليج فارس (A تا J) و 7 منطقه در درياي عمان (K تا Q) بوده و در خلیج فارس اعماق 10 تا 50 متر و در دریای عمان اعماق 10 تا 100 متر تحت پوشش قرار گرفت. با توجه به وسعت مناطق، در طول دوره چهار ساله این بررسی حدود 288 ايستگاه در دریای عمان و 274 ایستگاه در خلیج فارس به صورت طرح نمونه‌برداری تصادفی طبقه بندی‌شده برای نمونه‌برداری تحت پوشش قرار داده شدند. مقدار توده زنده و ميانگين صيد بر واحد سطح ذخاير كفزيان با استفاده از روش مساحت جاروب شده محاسبه شد. برای تطابق اطلاعات و داده های ژئومورفولوژی ساحلی و بستر، سعی گردید که ارتباط ذخایر بر اساس لایه های آبی مختلف و به تفکیک هر استان بررسی و مشخص گردد. براساس نتايج بدست آمده از مقدار توده زنده آبزيان موجود در صيد ترال كف، مشخص شد که سهم خليج فارس از ميزان تراكم ماهيان كفزي برابر 5/71440 تن و 4/58 درصد از کل توده زنده بود. در این تحقیق بیشترین مقدار توده زنده کل، کفزیان تجاری و غیرتجاری در دریای عمان در مناطق سیریک تا میدانی در استان هرمزگان و در خلیج فارس به ترتیب در مناطق بردخون تا دیر از صیدگاههای استان بوشهر و (بندرعباس تا سیرک از صیدگاههای غرب استان هرمزگان مشاهده شد. کم ترین مقدار توده زنده کل، کفزیان تجاری و غیرتجاری در مناطق غرب خوزستان تا دوحه دیلم مشاهده شد. در خلیج فارس بیشترین مقدار و فراوانی برای کل آبزیان در منطقه صیدگاههای استان هرمزگان و همچنین کمترین مقدار میانگین و کمترین فراوانی آبزیان در منطقه غرب خوزستان تا دوحه دیلم در استان خوزستان و پس از آن در منطقه بریس، پسابندر و گواتر در استان سیستان و بلوچستان مشاهده شد. نتایج مربوط به فراوانی و تراکم دخابر آبزیان کفز کاملا با تنوع لند فرم های ساحلی در استان ها تطابق داشته است.