چکیده
میکروجلبک‌‌ها منابع غنی از متابولیت‌‌های فعال بیولوژیکی هستند. امروزه بخشی از تمرکز صنایع داروئی استفاده از متابولیت‌‌های ثانویه با منشا گیاهی است. کلرلا ولگاریس ریز جلبک با ارزش اقتصادی است که دارای درصد پروتئینی بالا و مواد موثره و پلی‌‌ساکاریدهای قابل ملاحظه ای می باشد. از اینرو می توان از این ریزجلبک بعنوان مکمل خوراکی و داروئی استفاده کرد. در این بررسی ابتدا پلی‌‌ساکاریدهای استخراج شده از کلرلا ولگاریس و فعالیت آنتی‌‌اکسیدانی مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس مهار رشد سلول‌‌های سرطانی کولون سنجش گردید. در این راستا استخراج پلیساکارید کلرلا ولگاریس به روش آب داغ انجام شد. جهت استخراج پروتئین کلرلا ولگاریس از روش هیدرولیز آنزیمی با آنزیم‌‌های پروتئولیتیک پپسین و پرومود (پروتئاز باکتریایی باسیلوس سوبتیلیس) انجام شد. سه فرکشن از هیدرولیز های پپسین و پرومود به ترتیب (Pep1,Pep2,Pep3) و (Pro1,Pro2,Pro3) به روش اولترافیلتراسیون با سه وزن مولکولی متفاوت (Mw < 3 kDa, 3 kDa < Mw < 10 kDa, Mw > 10 kDa) جدا شدند. خواص آنتی‌‌اکسیدانی پلیساکاریدها و پپتیدهای استخراج شده، با استفاده از روش‌‌های قدرت مهار رادیکال آزاد DPPH و قدرت کاهندگی (FRAP) در غلظت‌‌های مختلف 6 – 375/0 میلی‌‌گرم بر میلی‌‌لیتر مورد ارزیابی قرار گرفتند و اثرات سیتوتوکسیسیتی پلی ساکاریدها و پپتیدهای استخراج شده با روش MTT در غلظت‌‌های مختلف 1000– 5/62 میکروگرم بر میلی لیتر بر روی رده سلولي سرطان كولون موش CT-26 بررسی و درصد زنده مانی سلول‌‌ها محاسبه گردید. نتایج نشان داد بازده پلیساکارید خام 15/0±06/5 درصد وزن خشک ریزجلبک به دست آمد. بالاترین فعالیت مهار رادیکال آزاد DPPH و بالاترین قدرت کاهندگی FRAP در غلظت 6 میلی گرم بر میلی لیتر به ترتیب 91/15 درصد و 781/0 بوده است (P< 0.05). مهار رادیکال آزاد DPPH و قدرت کاهندگی آنتی‌‌اکسیدان شیمیایی BHA در غلظت 031/0 میلی گرم بر میلی لیتر به ترتیب 028/0 درصد و 81/3 بوده است (P< 0.05). مقدار IC50برای مهار رادیکال آزاد DPPH و قدرت کاهندگی پلیساکارید های کلرلا ولگاریس به ترتیب 34/22 درصد و 47/187 میلی گرم بر میلی لیتر بود. پلی‌‌ساکاریدهای بدست آمده اثرات سیتوتوکسیسیتی مشخصی را در برابر رده سلولی CT-26 با مقادیر IC50 53/481 میکروگرم بر میلی لیتر پس از در معرض قرار گرفتن به مدت 48 ساعت القا کردند. هیدرولیزهای پروتئینی پپسین و پرومود توان مهار رادیکال آزاد DPPH و قدرت کاهندگی را داشتند. با اینکه درجه هیدرولیز پپسین بیشتر از پرومود بود، اما هیدرولیزهای پروتئینی پرومود قدرت مهار رادیکال آزاد DPPH و قدرت کاهندگی بالاتری را نشان داد (P< 0.05). هیدرولیزهای پروتئینی آنزیم‌‌ها با وزن مولکولی کمتر از 3 کیلودالتون دارای بیشترین فعالیت آنتی‌‌اکسیدانی به ترتیب 49/13 و 07/14 درصد بودند (P< 0.05). نتایج نشان داد هیدرولیزهای پروتئینی پپسین Pep1، Pep2 و Pep3 با غلظت 1000 میکروگرمبر میلی لیتر به ترتیب 34/24 ، 00/36 و 08/40 درصد زنده مانی رده سلولی سرطان کولون CT-26 راکاهش دادند و هیدرولیزهای پروتئینی پرومود Pro1، Pro2 و Pro3 به ترتیب26، 91/35 و13/37 درصد رده سلولی CT-26 کاهش دادند Pep1 و Pro1 بیشترین اثرات سیتوتوکسیسیتی را دارا بودند(P < 0.05). نتایج بررسی نشان داد که پپتیدهای زیست فعال کلرلا ولگاریس ممکن است ترکیبات عملکردی مفیدی در پیشگیری از سرطان‌ها داشته باشند.