به گزارش روابطعمومی انستیتو تحقیقات بینالمللی ماهیان خاویاری، مصاحبهای خبری با علینقی سرپناه، رئیس انستیتو، در خصوص جایگاه تاسماهی شیپ در احیای ذخایر طبیعی دریای کاسپین و توسعه صنعت آبزیپروری کشور انجام شد.
سرپناه عنوان کرد: تاسماهی شیپ یکی از گونههای ارزشمند تاسماهیان دریای کاسپین است که در فهرست قرمز اتحادیه بینالمللی حفاظت از گونههای در معرض خطر انقراض قرار دارد؛ این گونه از نظر تولید گوشت، خاویار و اهمیت اکولوژیک، جایگاه ویژهای دارد. با این حال، در دهههای اخیر، جمعیت طبیعی آن بهدلیل صید بیرویه، تخریب زیستگاهها و کاهش کیفیت منابع آبی بهشدت کاهش یافته است.
وی افزود: در دو دهه گذشته تمرکز تکثیر عمدتاً بر گونههایی نظیر فیلماهی، تاسماهی ایرانی و تاسماهی روسی بود و تکثیر تاسماهی شیپ به دلیل نبود مولد وحشی متوقف شده بود. خوشبختانه در سال ۱۴۰۴، محققان انستیتو موفق شدند مولدین حاصل از تکثیر سال ۱۳۸۹ را به مرحله تولید مثل برسانند. بخشی از بچهماهیهای نسل دوم این مولدین در رودخانه سفیدرود استان گیلان رهاسازی شد و بخشی دیگر نیز بهعنوان ذخایر ژنتیکی در بانک ژن انستیتو و ایستگاه تحقیقاتی چابکسر نگهداری میشوند.
سرپناه بیان کرد: تاسماهی شیپ علاوه بر تولید خاویار با کیفیت، نقشی کلیدی در پایداری اکوسیستم طبیعی دریای کاسپین دارد. متأسفانه بهدلیل فشارهای انسانی و کاهش کیفیت منابع آبی، این گونه در وضعیت بحرانی قرار گرفته است. دستیابی به تکثیر موفق این گونه، زمینه معرفی مجدد آن به چرخه طبیعی و همچنین صنعت پرورش را فراهم کرده است.
وی ادامه داد: طبق گزارشهای سازمان خواروبار جهانی (FAO) و کنوانسیون تجارت بینالمللی گونههای در معرض خطر (CITES)، طی ۳۰ سال گذشته ذخایر طبیعی تاسماهی شیپ در حوضه دریای کاسپین، دریای سیاه و حوزه آرال بیش از ۸۵ درصد کاهش یافته است. تنها کشورهایی مانند ایران، روسیه و قزاقستان برنامههای مشخصی برای احیای این گونه در حال اجرا دارند. ایران اکنون در جمع معدود کشورهایی قرار دارد که موفق به بازگشت این گونه به چرخه پرورش شده است.
سرپناه گفت: بخشی از این بچهماهیها به مرکز بازسازی ذخایر ژنتیکی شهید بهشتی در جوار سد سنگر تحویل داده شد تا برای رهاسازی در رودخانههای منتهی به دریای کاسپین آماده شوند. همچنین بخشی دیگر به مراکز پرورش واگذار میشود تا در افزایش راندمان تولید گوشت و خاویار نقشآفرینی کنند.
وی ضمن قدردانی از همکاریهای بیننهادی افزود: این پروژه با مشارکت و همافزایی انستیتو، استانداری گیلان، اداره کل شیلات، شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی ماهیان خاویاری، اداره کل محیط زیست، جهاد کشاورزی و نهادهای امنیت زیستی پیش رفت.
سرپناه خاطرنشان کرد: یکی از اهداف اصلی این پروژه، ترغیب سرمایهگذاران بخش خصوصی برای ورود به زنجیره تولید ماهیان خاویاری، بهویژه گونههای کمتر تجاریشده مانند تاسماهی شیپ بوده است.
وی گفت: پروژههایی از این دست معمولاً با محدودیت منابع، عدم هماهنگی برخی نهادها یا مشکلات فنی مواجه هستند. با این حال، با پیگیری و تلاش مشترک، توانستیم این موانع را پشت سر بگذاریم. اکنون شاهد بازگشت یکی از گونههای ارزشمند به طبیعت و چرخه تولید هستیم.
این دستاورد متعلق به مردم استان گیلان و کشور ایران است. حفظ گونههای ارزشمند خاویاری تنها با تکیه بر علم، پژوهش و همکاری محقق میشود. امیدواریم این موفقیت الگویی برای حفاظت از سایر گونههای بومی در معرض خطر باشد.