به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان_ بندرعباس، به مناسبت گرامیداشت روز ملی خلیج فارس برنامه نشست علمی با محوریت پژوهشکده، با سخنرانی چهار تن از اساتید و اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور با موضوعات مورفولوژی دریایی و ارتباط آن با توده زنده ماهیان کفزی توسط فریدون عوفی، اثر تغییرات و روابط عوامل زیستی بوم شناختی با توده زنده ماهیان کفزی اقتصادی توسط حق شناس، عضو هیات علمی پژوهشکده میگوی کشور، توده زنده كفزيان خليج فارس و دريای عمان و ساختار جوامع ماهيان كفزی استان هرمزگان توسط دهقانی و اثر تغييرات و روابط پارامترهای غير زيستی اکولوژيک بر توده زنده ماهيان کفزی اقتصادی توسط مرتضوی، رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان برگزار شد.
ابتدا عوفی توضیحاتی در خصوص مولفه های مطالعات و پژوهش های دریایی با تاکید بر مولفه های انسان محور و مولفه های اقتصاد محوربیان کرد و دیرینه و حال زیست بوم دریاهای جنوب ایران از جمله: تحولات گستره آبی خلیج فارس از 14 هزار سال پیش تا کنون، تنوع زیستگاهی و چشم اندازهای طبیعی نواحی ساحلی- دریایی جنوب کشور، تفکیک گروه های زیستی و حوضه های جغرافیایی و طبقه بندی زیستگاهی (بستر و محیط سطحی) آبزیان حوضه های دریایی جنوب کشور را شرح داد و در بخش دوم سخنان خود در خصوص ایستگاه های نمونه برداری، ثبت اطلاعات و داده ها به تفکیک سخنانی، بیان کرد.
وی در ادامه ویژگی ها و مشخصات فیزیکی حوضه های دریایی، زیر واحدها و لندفرم های ساحلی- دریایی، عمق سنجی و ارتباط ویژگی های ژئومورفولوژی با توده زنده آبزیان کفزی، پراکنش فراوانی و طبقه بندی حفاظتی کشندان ها و کویرها و تپه های صدفی ساحلی توضیحاتی را ارائه کرد.
حق شناس در خصوص سنجه های مورد بررسی در مطالعه و استفاده از اطلاعات ماهواره ای، تقسیم بندی زئوپلانکتون ها بر اساس اندازه (میکرو و ماکرو)، روش های آنالیز، شاخص غنای مارگالف (MARGALEFRICHNESS INDEX)، شاخص تنوع SHANNON–WEANER، شاخص یکنواختی گونه ای (PIELOU'S EVENNESS INDEX)، کلروفیل A نتایج شاخص های زیستی برای زئوپلانکتون ها، کفزیان، درشت (MACRO BENTHOS)، نتایج شاخص های زیستی برای کفزیان درشت، نتایج بررسی نمونه های ماهیان، نمونه های غالب ماهیان در خلیج فارس، گروه های ماهی با همبستگی بالا با کلروفیل A، نتایج شاخص های زیستی برای ماهیان سخنانی را بیان کرد و چکیده نتایج بررسی را کاهش در حضور گونه های خارتنان و نرمتنان در مرحله زئوپلانکتونی، کاهش تنوع کفزیان و افزایش فراونی گروه های فرصت طلب، چیرگی نمونه های کوچکتر و سطح زی و کاهش درصد ماهیان کفزی، ضرورت تکرار مطالعه در بازه های زمانی کوتاه تر و روشن ساختن اهميت آن برای مديريت کلان ذخاير و منابع بیان کرد.
سومین سخنران نشست دهقانی در رابطه با منطقه مورد بررسی به تفکیک مناطق 17 گانه، نمونه برداری از سال 96 تا 99، در آبهای استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان از اعماق 10 تا 100 متری، استفاده از منابع مختلف برای شناسایی آبزیان، محاسبات و تعیین زی توده (تُن) و CPUA (کیلوگرم بر مایل مربع) آبزیان صید کف در دو حوضه دریایی جنوبی کشور ( خلیج فارس و دریای عمان)، روند تغییرات CPUA در آبهای دریایی استان های جنوبی کشور، تعیین زی توده آبزیان صید کف در آبهای دریایی استان های جنوبی کشور، الگوی پراکنش سپرماهیان، گربه ماهیان، سنگسر ماهیان، حسون معمولی، گیش ماهیان، گوازیم دم رشته ای، شوریده، حلوا سفید، حلوا سیاه و یال اسبی سر بزرگ در آبهای دریای عمان به تفکیک مناطق مورد بررسی و تعیین 10 گونه غالب آبزیان صید کف در خلیج فارس و دریای عمان سخنانی را ارائه کرد و پس از اعلام نتایج به دست آمده، ساختار جوامع ماهيان كفزی استان هرمزگان را شناسایی 260 گونه آبزی (224 گونه ماهی) توضیح داد. وی سپس به توضیحاتی در خصوص گروه های بوم شناختی آبزیان شناسایی شده، غنای گونه ای به تفکیک مناطق تحت پوشش، زی توده آبزیان شناسایی شده طی سه سال، 10 گونه دارای بیشترین زی توده، شاخص های تنوع گونه ای ماهیان کفزی استان هرمزگان طی سه سال، نتایج مقایسه آماری شاخص های تنوع گونه ای ماهیان کفزی استان هرمزگان، نمودار خوشه ای ساختار اجتماعات ماهیان كفزی، نمودار مقیاس بندی چند بعدی ساختار اجتماعات ماهیان کفزی، نتایج تجزیه و تحلیل ساختار زمانی– مکانی جوامع آبزیان صید کف، نتایج تجزیه و تحلیل ساختار زمانی– عمقی جوامع آبزیان صید کف، نتایج تجزیه و تحلیل ساختار مکانی– عمقی جوامع آبزیان صید کف و نتیجه گیری نهایی پرداخت.
آخرین سخنران این نشست تخصصی مرتضوی ضمن عرض سلام و خیر مقدم به شرکت کنندگان و تشکر از سخنرانان قبلی این جلسه علت انتخاب این موضوع را طبق روال سال های گذشته، توجه به موضوعات مهم و مرتبط با اکوسیستم خلیج فارس عنوان کرد و گفت: در این خصوص طرح کلان اثر تغییرات و روابط پارامترهای غیر زیستی اکولوژیک بر توده زنده ماهیان کفزی اقتصادی را جهت دستیابی به داده های مرتبط اجرا کردیم.
ایشان در خصوص موقعیت و تهدیدات خلیج فارس گفت: خليج فارس، يک اکوسيستم دريايی نيمه بسته در حال تجربه کردن توسعه های ساحلی گسترده و سريع می باشد و يکی از مهمترين منابع سوخت های فسيلی مورد نياز برای توسعه شهرسازی و صنعتی سازی بوده و موقعيت آن روی فلات قاره و وجود ريف های مرجانی و جنگل های مانگرو تمايل قابل توجه مصرف کنندگان غذاهای دريايی و مواجهه با توسعه فعاليت های صيد و صيادی و از طرفی در سواحل شمالی و غربی خليج فارس، آلودگی های فلزات سنگين با منشا رواناب های سطحی يا تخليه های صنعتی از ايران و عراق و ورود انواع آلاینده های شيميايی و ميکروبی از طريق رودخانه و يا بدون واسطه و مستقیم و نیز ورود آب شيرين به خليج فارس از طریق رودخانه های شط العرب، و تخليه آبهای ترکيبی رودخانه های دجله و فرات عراق و کارون از ايران و چندين رودخانه دائمی و فصلی ديگر در ايران و تخلیه پساب ها به صورت مستقیم تنش هایی می باشند که به همراه تنش های انسانی ناشی از آلودگي نفتی، فاضلاب های شهری، عبور نفتکش ها، تخليه آب های بسیار شور از آب شيرين کن ها، پساب صنايع شيميايی ساحلی، پساب مزارع پرورش ميگو، لایروبی اسکله ها شاهد هستیم.
مرتضوی در رابطه با ویژگی های فلزات سنگین و آلاینده های نفتی گفت: این مواد دارای قابلیت تجمع بالا و مقاومت طولانی مدت بوده و جذب بالا، هیدرولیز و رسوب همزمان به درون رسوبات دریایی داشته تاثيرات اکولوژيکی منفی روی موجودات دريايی و سلامتی انسان از طريق زنجيره غذايی را متذکر شده و آن را موضوع بسیار مهمی برشمرد.
وی در خصوص نمونه برداری های انجام شده طی سال های 97 تا 99، آنالیز نمونه ها از طریق روش تحليل تطبيقی متعارفی (Canonical Correspondence Analysis) با استفاده از نرم افزار کانوکو توضیحاتی را ارائه و گفت در57 ايستگاه مورد بررسی در سال های 1397 تا 1399 در چهار استان،97 گونه يا گروه آبزی مشاهده و شناسايی گرديد که 80 گونه يا گروه آبزی در بيش از 5 درصد ايستگاه های مذکور نمونه برداری شدند با بررسی های آماری، نمودار تحليل تطبيقی متعارفی (CCA) بر اساس ميزان صيد بر واحد سطح آبزيان و غلظت آلاينده ها و شرايط محيطی تهيه گرديد.
بنابه نتایج آزمون مونت کارلو ارتباط معنی داری بین آلاينده های آلی (TPHs) و فلزات سنگين (کادميوم، کروم، نيکل، سرب، روي، مس) با توده زنده کفزیان وجود دارد.
مرتضوی در ادامه آزمون های مربوط به آلاینده ها و ارتباط آن با زيتوده ماهيان، شرايط محيطي (عمق ايستگاه، دماي سطحي آب و کلروفيلa) و مواد مغذي (نيترات، نيتريت، آمونياک، فسفات و سيليکات) توضیحات مفصلی را ارائه کرد.