به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات شیلاتی آبهای دور_ چابهار، احمد رضا هاشمی عضو هیات علمی مرکز به مناسبت روز جهانی تون ماهیان یادداشت علمی ذیل را ارائه داد.
در دومین روز ماه می (12 اردیبهشت)،هر سال، مناطق ساحلی جهان، روز جهانی تون ماهیان را جشن می گیرند. طبق گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، اکثر ذخایر تون ماهیان به طور کامل مورد بهره برداری قرار می گیرند . به این معنی که خطر کمبودذخایر این ماهی وجود دارد. بنیاد بین المللی پایداری غذاهای دریایی تخمین می زند که 15 درصد از ذخایر تون ماهیان تجاری بیش از حد صید می شوند در حالی که 65 درصد از ذخایر در سطح سالم پایداری قرار دارند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در قطعنامه 124/71 خود از دسامبر 2016 رسماً تصمیم به ثبت این رویداد گرفت و این کمپین اهمیت مدیریت حفاظت این گونه ها را برعهده دارد تا اطمینان حاصل شود که مکانیسم ها و ابزارهای لازم برای جلوگیری از فروپاشی ذخایر تون ماهیان وجود دارد. جهان هزاران سال است که ماهی تن را می شناسد و آنها موجودات طبیعی شگفت انگیزی هستند. رساله ارسطو در مورد طبقه بندی جانوران حاوی یکی از قدیمی ترین سوابق این گونه است. از آنجایی که تون ماهیان به طور مداوم در حال مهاجرت، عبور از اقیانوس ها و حرکت از قاره ای به قاره دیگر هستند، اندازه، قدرت و سرعت آنها از ویژگی های مهم است. کشورهای زیادی برای امنیت غذایی، تغذیه، توسعه اقتصادی، اشتغال، معیشت، فرهنگ و غیره به منابع تون ماهیان وابسته هستند. برخی از حقایق جالب در مورد تون ماهیان عبارتند از:
- تون ماهیان تجاری 7 گونه (سه گونه تون باله آبی، تون باله زرد، آلباکور، هوور مسقطی و تون چشم درشت) بوده و آن ها را به 23 ذخیره در جهان تقسیم می کنند.
-پروژه تون ماهیان مشترک اقیانوسها سازمان فائو(سازمان خوار و بار ملل متحد) با هدف اطمینان از صید تمامی ذخایر اصلی تون ماهیان در سطوح پایدار تا سال 2027 میلادی است و از سال 2014 تا 2019 میلادی، این پروژه به کاهش صید بی رویه تون ماهیان کمک شایانی کرد. در حال حاضر بیش از 96 کشور در زمینه مدیریت و حفاظت تون ماهیان مشارکت دارند.
-ارزش خام فروشی تون ماهیان تجاری حدود 11 میلیارد دلار و با ارزش افزوده بالای 42 میلیارد دلار سالانه برآورد می شود (سال 2020) و همچنین یکی از با ارزش ترین ماهیان تجاری در کل سیاره هستند.
-سالانه بیش از 7 میلیون تن تون و شبه تون ماهی در جهان برداشت می شود. این گونه ها حدود 20 درصد از ارزش صید دریایی و بیش از 8 درصد از کل غذاهای دریایی تجارت جهانی را تشکیل می دهند.
-گران ترین تون ماهی فروخته شده در بازار ماهی فروشی کشور ژاپن 593 پوند وزن و 736هزار دلار (بیش از36 میلیارد تومان) قیمت داشته است.
-15جنس و بیش از 50 گونه مختلف تون ماهیان در جهان وجود دارد. هوور مسقطی، باله زرد، چشم درشت و آلباکور چهار مورد از رایج‌ترین آنها هستند.
-تون ماهیان به عنوان برترین شکارچی در زنجیره غذایی آبزیان به حفظ ثبات اکوسیستم اقیانوس کمک می کند و دارای رژیم غذایی همه چیز خواری می باشند.
-سه گونه از تون ماهیان باله آبی در جهان وجود دارند که در وضعیت در معرض خطر تا روبه انقراض قرار می گیرند.
-یکی از گونه های ماهی است که می تواند دمای بدن خود را بالاتر از آب اطراف خود نگه دارد (معمولا بین 5 الی 12 درجه سانتی گراد بالاتر از دمای آب پیرامونی خود و برخی عضلات بالای بیست درجه سانتی گراد).
-آنها با کمک ماهیچه های شنا و بدن های اژدری (دوکی) شکل خود که به طور ویژه طراحی شده اند، می توانند به طور مؤثر در میدان های اقیانوس حرکت کنند.
-برخی از گونه‌های تون ماهیان (مثل گیدر که سریعترین تون ماهی است) به لطف ساختار بدنی، باله‌ها و فلس‌های منحصربه‌فرد خود قادر به شنا کردن با سرعت 44 مایل در ساعت ( بیش از 70 کیلومتر بر ساعت) هستند. بطور خلاصه اگر ماهیان را اتومبیل در نظر بگیریم، ماشین فراری آن ها تون ماهیان هستند.
-این موجودات دریایی جزو گران‌ترین ماهی‌های تجاری هستند و بخشی ضروری از رژیم غذایی میلیون‌ها نفر هستند.
-تون ماهیان شبکه ای از رگ های خونی در زیر پوست خود دارند که به عنوان تنظیم کننده دما عمل می کند.
-تون ماهیان از کمتر از ده سال تا حدود چهل سال طول عمر دارند.
-تون باله سیاه کوچکترین (کمتر از 100 سانتیمتر طول حداکثر) و تون باله آبی اطلس (بیش از سه متر) بزرگترین تون ماهیان را شکل می دهند. طول ماهی آبی اقیانوس اطلس حداکثر ده فوت ( بیش از سه متر) و حداکثر وزن آن 2000 پوند (بیش از 900 کیلوگرم) است.
-دو گونه از تون ماهیان(هوور مسقطی وگیدر) بیش از 80 درصد تون ماهیان تجاری در جهان را تشکیل می دهند.
-تون ماهیان بطور متوسط هر روز بین 10 الی 25 درصد وزن بدن خود، تغذیه کرده و شکارچیان حریص به حساب می آیند. تون ماهیان آبزیانی با مهاجرت وسیع (عشایر) محسوب شده وعموماً برای تولید مثل و تغذیه مهاجرت می کنند. برخی از گونه های آن بیش از ده هزارکیلومتر در سال مهاجرت دارند.