به گزارش روابط عمومی پژوهشکده آبزی پروری آب های جنوب کشور_ اهواز، نشست علمی تخصصی به مناسبت روز جهانی «آگاهی از کوسه ها» با حضور اساتید و محققان این حوزه از پژوهشکده ها، دانشگاه ها، دستگاه های اجرایی استان و نهادهای غیر دولتی و غیر انتفاعی حفاظت از محیط زیست به صورت مجازی و حضوری در 24 تیرماه سال جاری برگزار شد. رئیس پژوهشکده ضمن خوشامدگویی به حضار، درباره گونه های در معرض خطر، کاهش ذخایر آبزیان به ویژه کوسه ماهیان و رسیدن به مرزهای نگران کننده انقراض سخن گفت. هوشمند افزایش فشار صید و تخریب زیستگاه را از مهمترین عواملی برشمرد که منجر به انقراض گونه ها می شود. وی به لزوم جمع آوری اطلاعات در ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس درباره کوسه ماهیان، اجرای برنامه های آموزش و ترویج با هدف توانمندسازی جوامع محلی در حفاظت از این مخلوقات و افزایش دانش محیط زیستی به منظور توسعه پایدار صید و صیادی اشاره کرد.
زیست شناسی، تهدیدات و حفاظت از کوسه کولی کر (کوسه نهنگ) اولین موضوع مورد بحث در این نشست با سخنرانی عضو هیات علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان بود. سالارپوری به رده بندی و مشخصات زیستی آن شامل: اندازه و طول عمر، تولید مثل، تغذیه، پراکنش و مهاجرت کوسه کولی کر پرداخت و در ادامه اهمیت از کوسه نهنگ در اکوسیستم دریا گفت و افزود: کوسه کولی کر با روش تغذیه فیلترفیدری، با مصرف مقادیر زیادی پلانکتون، کریل و ماهی های کوچک به تعادل شبکه غذایی دریایی کمک می کند. وی در پایان تشخیص مسیرهای مهاجرت و زیستگاه های حیاتی، تشخیص روش های مخرب صید، تهدید برای کولی کر، جلوگیری از صید و تجارت (غیرقانونی) اعضا بدن کوسه ماهیان، آموزش، معرفی و اهمیت کولی کر برای جامعه صیادی و به روز رسانی قوانین مرتبط با حفاظت از منابع آبزی را از جمله اقدامات حفاظتی که می توان برای کوسه ها برشمرد.
سپس، مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان، در ارتباط با مدیریت مشارکتی در حفظ کوسه ماهیان سخنرانی کرد. میرشکار به دو موضوع مهم مدیریت صید و تجارت مسوولانه پرداخت. وی، مدیریت صید را ابزاری برای رسیدن به پایداری منابع آبزیان از طریق جلوگیری از صید بی رویه برشمرد. همچنین افزود: باید تجارت مسئولانه ترویج شود و تقاضا برای محصولات کوسه، از جمله باله کوسه یا گوشت کوسه کاهش داده شود، چرا که تولید مثل کوسه ها و در کل ماهیان غضروفی بسیار کند تر از دیگر ماهیان است.
میرشکار در پایان تصریح کرد: با توجه به دلیل اهمیت اکولوژیک ذخایر کوسه ماهیان و وجود حساسیت در سطح ملی و منطقه ای و همچنین با توجه به حضور ناوگان ماهیگیری ایران در اقیانوس هند و صید ضمنی گونه‌های اقیانوسی و توجه سازمان‌های بین‌المللی، لزوم تدوین برنامه اقدام ملی برای حفاظت از این گونه‌های ارزشمند بیش از پیش احساس می‌شود. وی تحقق این مهم را با یاری یک عزم ملی ممکن و با توجه به ضرورت‌های مدیریتی و اجماع کارشناسی کاربردی و اجرایی بودن آن را ضروری دانست.
در ادامه، موسس و مدیرعامل موسسه مردم نهاد حفاظت از محیط زیست قشم سخنرانی خود را با عنوان «تنوع زیستی و وضعیت حفاظتی کوسه ماهیان و سفره ماهیان در آب های جنوبی ایران» ارائه کرد. رضایی عطاقلی پور در ابتدا به تنوع زیستی کوسه ماهیان و سپرماهیان در جهان و ایران اشاره نمود و افزود از 88 گونه ماهیان غضروفی در ایران، 46 گونه از کوسه ماهیان و 42 گونه از سپرماهیان می باشند. رضایی عطاقلی پور گفت: طبق آخرین ارزیابی های IUCN آژیر خطر انقراض برای کوسه ماهیان به صدا در آمده است. وی بیشترین تهدید را برای کوسه ماهیان ساکن گونه های آب های کم عمق ساحلی به دلیل فشار صیادی بیشتر خواند.
مدیرعامل موسسه مردم نهاد حفاظت از محیط زیست قشم پس از اشاره به وضعیت منطقه ای کوسه ماهیان و سفره ماهیان، عنوان کرد: آب های ایران نزدیک به 90 گونه از ماهیان غضروفی و به عبارتی هفت درصد کل گونه های شناخته شده در جهان را در بر می گیرد. در همین راستا حدود 70 درصد از گونه های موجود در ایران در لیست قرمز IUCN به عنوان گونه های در معرض خطر طبقه بندی شده اند. این در حالی است که در مقیاس منطقه ای 50 درصد و در مقیاس جهانی حدود یک چهارم از گونه ها در معرض خطر قرار دارند. رضایی عطاقلی پور، در پایان از گونه های مهم کوسه ماهیان با درجه حفاظتی در ایران گفت.
حفاظت از کوسه ماهیان، راهکارها و چالش ها آخرین موضوعی بود که توسط عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل و نایب رئیس انجمن ماهی شناسی ایران مطرح شد. وطن دوست به نقش بسیار مهم کوسه ها در زنجیره غذایی اکوسیستم دریا به عنوان شکارچیانی اشاره کرد که با تغییر زیستگاه مکانی طعمه خود، باعث تغییر استراتژی تغذیه و رژیم های غذایی گونه های دیگر می شود. وی صید بی رویه، بلوغ دیررس و تولید مثل اندک، تخریب زیستگاه و آلودگی بوم سازگان دریایی و در نهایت تغییرات اقلیمی را از دلایل مهم کاهش ذخایر این گونه های ارزشمند خواند.
نایب رئیس انجمن ماهی شناسی ایران اجرای برنامه های آموزشی فوری برای کاهش صید ضمنی و به کارگیری روش های تشویقی و ترویجی برای رهاسازی گونه های به دام افتاده در تور صیادان، برگزاری سمینارهای آموزشی کوسه ماهیان خلیج فارس برای جامعه صیادی، فعالان محیط زیست، سازمان های مردم نهاد را ضروری خواند. همچنین از اجرای طرح های تحقیقاتی مدیریت صید با هدف تدوین الگوهای جدید نظارت زمانی، مکانی و ابزاری صید برای کاهش صید ضمنی گفت. ایجاد مناطق حفاظت شده و ممنوعیت صید و صادرات کوسه ماهیان و محصولات آنها را از دیگر راهکارهای حفاظتی آنها برشمرد.
وطن دوست در پایان به تقاضای شدید بین المللی برای باله کوسه به عنوان موتور محرک صید بی رویه، خط ساحلی وسیع و کمبود داده های وضعیت ذخایر و نبود سایر معیشت های جایگزین قانونی و پایدارمبتنی بر دریا به عنوان چالش های حفاظت پرداخت.
در پایان دکتر فریدون عوفی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، بر مدیریت زیستگاه محور تاکید کرد و از نامدیریتی یکپارچه نهادهای دولتی و غیر دولتی و تداخل مسوولیت ها و برنامه های حفاظتی از کوسه ماهیان گفت. وی، ماهیگیری بدون هویت و صدور مجوزهای بی رویه صید را تهدید زیست این موجودات خواند.
بارگاهی، رئیس اداره شیلات منطقه آزاد کیش به تاریخچه آگاهی بخشی درباره کوسه ها از سال 94 و به اقدامات صورت گرفته در باره حفاظت از کوسه ماهیان در سال های اخیر اشاره کرد. وی ممنوعیت صید، اعمال جریمه های سنگین، دستگیری متخلفان و ایجاد مناطق حفاظت شده را از جمله این اقدامات برشمرد. هرچند پراکندگی صیدگاه ها و صدور مجوزهای بی رویه صید که با صید ضمنی همراه است را عامل کاهش ذخایر کوسه ماهیان خواند.