به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، رونمایی از دستاورد تکثیر ماهی باس دریایی آسیایی پس از پنج سال تلاش شبانه روزی محققان پژوهشکده آبزی پروری آبهای جنوب کشور_ اهواز، با حضور دکتر خیام نکویی، معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دکتر بهمنی، رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، دکتر هوشمند، رئیس پژوهشکده، مهندس فتح ابوعلی، رئیس اداره کل شیلات، مهندس خدارحم امیری زاده، رئیس سازمان جهاد کشاورزی، دکتر فتوحی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان و دیگر مقامات و مدیران استانی، روز چهارشنبه 12 مرداد 1401 در ایستگاه تحقیقات تکثیر و پرورش ماهیان دریایی بندر امام خمینی (ره) انجام شد.
دکتر خیام نکویی با اشاره به شعار سال که به دستور مقام معظم رهبری سال تولید، دانش بنیان و اشتغال زایی نامیده شده و با توضیح اینکه در حوزه امنیت غذایی فعالیت هایی مد نظر هست تا ضریب امنیت غذایی در کشور افزایش یابد گفت: یکی از این موارد تولید مواد پروتئینی به ویژه ماهی است که در سبد خانوار در کشور متاسفانه کم می باشد. وی در ادامه افزود از اقدامات شایسته در این پژوهشکده، دستیابی به تولید بچه ماهی سی باس آسیایی بوده و از نکات مهم اجرای این طرح اینست که این دانش فنی به بخش خصوصی منتقل شود و اگر تولید خوبی داشته باشد در تولید بچه ماهی باس دریایی آسیایی به خودکفایی کامل برسیم. این مقام مسئول در ادامه افزود امیدواریم تولید مولدهای باس دریایی آسیایی و قابلیت انتقال به 8 شرکت خصوصی که بتواند سالانه بیش از 2 میلیون بچه ماهی تولید کند و به 16 میلیون در سال برسد را در آینده ای نزدیک شاهد باشیم. خوشبختانه این ظرفیت با کنار هم قرارگرفتن تولید مولدین در ماهیان دیگری مثل ماهی صبیتی و شانک در استان انجام شده و انتظار می رود این دانش فنی فراتر رفته و به استان های مختلف در قالب تولید ماهی منجر شود.
در ادامه، دکتر بهمنی، رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، با بیان اهمیت این پروژه که گامی در خودکفایی کشور و در راستای برنامه هفتم توسعه که یکی از محورهایش اقتصاد دریا محور می باشد گفت: ظرفیت تولید این طرح به گونه ای است که در حال حاضر با واگذاری دانش فنی و حضور بیش از 500 هزار لاروی که تا امروز تولید شده به سمت خودکفایی در تامین بچه ماهی مورد نیاز برسیم. رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور یکی از موضوعات مهم این طرح را دستیابی محققین پژوهشکده به فرمولاسیون مناسب تزریق هورمون برای مولدین دانست که با توجه به اینکه این ماهیان پروتاندروس (ابتدا نر و سپس ماده) هستند، همزمان کردن مولدین نر و ماده کار بسیار دشواری است که با تلاش شبانه روزی محققین مرکز به انجام رسید.
ماهی باس دریایی آسیایی به صورت گسترده ای در منطقه هند و آرام غربی از خلیج فارس تا چین، تایوان، پاپوآ گینه نو و استرالیای شمالی پراکنده شده است. آبزی پروری این گونه در دهه ۷۰ میلادی در تایلند شروع شده و به سرعت در سراسر جنوب شرق آسیا گسترش یافته و از گونه های مهم پرورشی در آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه است. رشد سریع، مقاومت به تغییرات شوری و توانایی سازگار شدن به پرورش در استخرهای خاکی و قفس در محیط های دریایی، لب شور و آب شیرین از ویژگی های بارز این ماهی است.
در سال های اخیر، با ورود بچه ماهیان زیر یک گرمی از خارج از کشور، پرورش این گونه به صورت محدود در برخی از استان های ساحلی جنوب کشور از جمله خوزستان و گذراندن دوره نرسری در استخرهای خاکی یا قفس های دریایی آغاز شده است که با نتایج نسبتاً خوبی از لحاظ تولید در واحد سطح و بازماندگی همراه بوده است.
با توجه به نیاز به بچه ماهی، و این توضیح که برخی از مراکز تکثیر ماهیان دریایی خصوصی، به صورت محدود مولدین را با صرف هزینه گزاف از خارج کشور تأمین کرده اند، بدین منظور و بر اساس سیاست های راهبردی مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور مبنی بر قطع وابستگی به خارج از کشور و خودکفایی در تامین نهاده بچه ماهی مورد نیاز پرورش ماهی در قفس برای تهیه مولد و بذر این ماهی و تامین امنیت غذایی و رشد پایدار صنعت پرورش این گونه در کشور، مولدسازی این گونه و ایجاد گله مولدین در دستور کار محققان پژوهشکده آبزی پروری آبهای جنوب کشور در محل ایستگاه تحقیقاتی ماهیان دریایی بندر امام خمینی قرار گرفت.
ایستگاه تحقیقاتی ماهیان دریایی بندر امام خمینی (ره) وابسته به پژوهشکده آبزی پروری آبهای جنوب کشور (موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور) که با هدف توسعه پرورش ماهیان دریایی از سال۱۳۷۰ فعالیت خود را آغاز نموده است در خصوص این پروژه اهدافی را دنبال می کند که می توان به :
تهیه و ایجاد گله مولدین پرورشی از ماهی باس دریایی آسیایی
بررسی شاخص های رشد، تغذیه ای و بازماندگی ماهیان در طی مراحل مختلف زندگی تا زمان رسیدن به مرحله بلوغ
بررسی بیماری ها در طول دوره پرورش و چگونگی کنترل بهداشتی و درمان بیماری ها و فرمولاسیون جیره غذایی مناسب که تأمین کننده نیاز های تغذیه ای این گونه در طول دوره پرورش و مولد سازی باشد، اشاره کرد.
بدین منظور، برای دستیابی به مولدین زایا، شرایط دما، نور، شوری و تأمین نیاز های تغذیه ای و زمستان گذرانی مولدین باس دریایی آسیایی بهینه سازی گردید که اکنون، مولدین در سنین 3 تا 5 سال با اندازه ۳ تا ۷ کیلوگرمی موجود هستند که اهلی و با شرایط منطقه‌ی خوزستان کاملاً سازگار شده‌اند . دوز مناسب هورمون برای تکثیر مولدین این گونه به دست آمده و رسیدگی جنسی زودرس و فعال نمودن بچه ماهیان با موفقیت کامل اجرا گردید. نسبت دقیق بین مولدین نر و ماده جهت افزایش لقاح و تخم گشایی تعیین و دستورالعمل مورد نیاز جهت تکثیر مصنوعی این گونه در طول سال تهیه و با مد نظر قرار دادن این شاخص‌ها، تکثیر مصنوعی این گونه با موفقیت انجام شد.
در ادامه، تمامی مراحل تکامل جنینی لارو در ماهی باس دریایی آسیایی و حساسیت های تخم و لارو نسبت به دما و شوری تعیین و پس از تخمریزی مولدین، بیش از ۵۰۰ هزار لارو یک روزه استحصال شد که اکنون گروه اول بچه ماهیان، سنی در حدود ۳۰ روز دارند که با این توضیح، در صورت تامین اعتبار و زیر ساخت‌های لازم، امکان تولید انبوه بچه ماهی باس دریایی آسیایی در داخل کشور و خودکفایی در تولید بچه ماهی تا ۳ سال آینده محقق خواهد شد.