به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان_ بندرعباس، سخنرانی علمی تحت عنوان " اصول مدیریت آب در مزارع پرورش میگو" توسط دکتر روحانی عضو هیات علمی و رئیس بخش آبزی پروری این پژوهشکده، به مناسبت گرامیداشت هفته پژوهش برگزار شد.
ایشان اهمیت آب در آبزی پروری و وجود املاح و الکترولیت های محلول در آب، گازهای محلول، مواد معلق، ترکیبات آلی محلول و میکروارگانیسم ها که عوامل اصلی تعیین کننده کیفیت آب برای آبزی پروری می‌باشند را شرح داده و سپس در خصوص کیفیت آب استخرها که به عوامل تاثیر گذار خارجی (درجه حرارت و شدت تابش نور خورشید) و عوامل داخلی (کیفیت غذا، وضعیت بستر، شکوفایی پلانکتونی) بستگی دارد اشاره نمودند. همچنین پارامترهای کلیدی کیفیت آب را شامل: اکسیژن محلول، pH، شوری، نیترات، نیتریت، آمونیاک، هیدروژن سولفید، COD، BOD برشمردند و گفتند: که کیفیت پارامترهای آب بایستی مورد پایش قرار گیرد. تا به عنوان یک راهنما برای مدیریت استخر بکار گرفته شود. بطوریکه از شرایطی که ممکن است اثرات مخرب بر روی رشد میگوها بگذارد جلوگیری گردد.
دکتر روحانی میگوها را همانند سایر سخت‌پوستان موجوداتی خونسرد قلمداد کردند، یعنی قادر به تنظیم درجه حرارت بدن خود نبوده و از اینرو فرآیندهای بیوشیمیایی، فیزیولوژیک و متابولیسمی در بدن میگو و همچنین تغذیه، تولید مثل، رشد و حرکت تابع درجه حرارت آب محیط پرورشی خواهد بود. بسیاری از پروسه های مهم همچون مصرف غذا، مصرف اکسیژن، دفع آمونیاک، حلالیت گازها، تنظیم اسمزی و رشد میگو بطور مستقیم به درجه حرارت وابسته‌اند. درجه حرارت های بالاتر یا پائین‌تر از میزان بهینه هم سیستم ایمنی بدن میگو را پائین می‌آورد.
وی مهم ترین کاتیون های آب دریا را شامل یون های Na+، Mg2+، Ca2+ و K+ و مهم ترین آنیون های آب دریا را شامل یو ن های Cl-، SO42-، HCO3- و Br- دانسته و گفتند که اگر چه میگوی وانامی دامنه وسیعی از شوری را تحمل می‌نماید، اما به منظور ذخیره سازی تفاوت شوری آب استخر با کارگاه تکثیر میگو بیشترازppt 5 مجاز نمی باشد. شوری اثرات مهمی بر میزان رشد و همچنین محیط زندگی میگو داشته و تغییرات ناگهانی شوری می‌تواند موجب تغییر یکباره جوامع پلانکتونی، کاهش حلالیت اکسیژن و استرس میگو گردد.
دکتر روحانی گفتند: اکسیژن محلول یکی از فاکتورهای حیاتی در پرورش میگو می باشد که کنترل واکنش‌های اکسیداسیون و حفظ شرایط هوازی در آب استخرها را به عهده دارد. و چنانچه اکسیژن به اندازه کافی در دسترس نباشد، متابولیسم غذا توسط میگو محدود شده و رشد میگو و FCR دستخوش تغییر می گردد. بهترین میزان رشد میگو و کم‌ترین میزان FCR زمانی حاصل می شود که میزان اکسیژن محلول در آب در حدود 80% میزان اشباع آن (درجه حرارت و شوری محیط پرورش) نگهداری شود. حلالیت اکسیژن در آب به درجه حرارت و شوری وابسته می باشد. اکسیژن از راه های مختلف به درون آب استخرها وارد می‌شود. فتوسنتز توسط جلبک ها به عنوان مهمترین منبع تامین کننده اکسیژن استخرها می باشد. پدیده انتشار که توسط آن اکسیژن از هوا به آب وارد می‌شود. هواده ها نیز بصورت مکانیکی باعث انحلال اکسیژن در آب می‌گردد.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود به فاکتور مهم pH اشاره نموده و عوامل تغییرات pH در استخرهای پرورش میگو را شامل: خاک های اسیدی (دارای آلومینیوم بالا)، بارندگی، تراکم بالای ذخیره‌سازی، غذادهی بیش از حد و تجمع لجن در بستر، وجود میکروارگانیسم های فراوان در بستر، شکوفایی بیش از حد جلبکی، تنفس میگو و سایر ارگانیسم ها در استخر بیان کردند. و مهمترین دلایل کاهش اکسیژن محلول در آب شامل غذادهی اضافی، مرگ پلانکتونی، افزایش BOD و COD، افزایش دمای آب، لایه بندی دمایی، افزایش شوری و هوای ابری به مدت چند روز پیاپی می‌باشد.
ایشان یکی دیگر از فاکتورهای موثر در پرورش میگو را دی اکسید کربن محلول بیان کرده و گفتند که در استخرهایی با شکوفایی فیتوپلانکتونی شدید، میزان دی اکسیدکربن در خلال طول روز کاهش و در طول شب افزایش می‌یابد.
دکتر روحانی آمونیاک را محصول دفعی در پرورش میگو و آن را محصول متابولیسم پروتئین مواد غذایی که در نهایت منجر به تولید آمونیاک می‌گردد دانسته. آمونیاک نیز می‌تواند در اثر تجزیه مواد جامد آلی همچون غذای اضافی، مواد دفعی میگو و در اثر مرگ پلانکتون ها ایجاد شود. میگوها همانند سخت‌پوستان، فاقد توانایی لازم برای تبدیل آمونیاک به ترکیبات غیرسمی بوده، از اینرو به طور ویژه ای تحت تاثیر اثرات سمی مقادیر بالای آمونیاک قرار دارند. سمیت آمونیاک به مقدار زیادی به فاکتورهای محیطی از جمله pH، اکسیژن محلول، شوری، دما و سن آبزی بستگی دارد. حذف آمونیاک از آب استخرها را به دو روش حذف آمونیاک از طریق زیستی با استفاده از برخی از باکتری ها از جمله نیتروزوموناس و نیتروباکتر و استفاده از گیاهان آلی یا جلبک های ماکروسکوپی و فیتوپلانکتون ها وحذف آمونیاک از طریق غیرزیستی توسط هواده ها با تامین اکسیژن مورد نیاز باکتری ها در فرایند نیتریفیکاسیون، تعویض آب، ذخیره سازی مناسب پست لارو، مدیریت صحیح غذادهی، بهبود و اصلاح خاک استخرها بیان کردند.
دکتر روحانی یکی دیگر از فاکتورهای موثر در استخرهای پرورش میگو را هیدروژن سولفید (H2S) عنوان کرده و گفت: هیدروژن سولفید گازی بی رنگ و سمی با بویی شبیه به تخم مرغ گندیده است. این گاز از تجزیه بی هوازی مواد آلی حاصل می‌گردد. هیدروژن سولفید نیز همانند آمونیاک به شکل غیریونیزه، حالت سمیت دارد. هیدروژن سولفید از طریق هوادهی، تعویض آب و چرخش آب کاهش می‌یابد. استفاده از آهک، پتاسیم پرمنگنات یا اکسید آهن نیز باعث کاهش هیدروژن سولفید می‌شود. وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شکوفایی جلبکی و اهمیت آن در دوره پرورش میگو گفت: فتوسنتز توسط جلبک ها به عنوان مهم ترین منبع تامین کننده اکسیژن استخرها می باشد. نوع گونه و تراکم جلبکی و همچنین زمان حضور آن ها در استخرهای پرورش میگو بسیار مهم می باشد. پیش از ذخیره‌سازی پست لارو میگو، شکوفایی مناسب جلبکی ضروری می باشد. در ماه های بعد شکوفایی متاثر از میزان تغذیه و مواد دفعی میگو و سایر ارگانیسم های موجود در استخر بوده و عدم کنترل شکوفایی می‌تواند کیفیت آب و بستر را بهم زده و باعث کاهش رشد میگو گردد. در حالتی که آب استخرها فاقد شکوفایی لازم جلبکی باشد منجر به رشد جلبک های لب در کف استخر شده که مشکلاتی را پس از تلاشی جلبک در بستر ایجاد می نماید. و اینکه شکوفایی جلبک های سبز_ آبی در استخرهای پرورش میگو نامطلوب می‌باشد.