به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، نشست تخصصی چالش های پیش روی توسعه مصرف انسانی ماهی کیلکا در سالن جلسات موسسه در حالی برگزار شد که طبق آخرین آمارها بیش از ۹۵ درصد صید ماهی کیلکا در کارخانجات فرآوری تبدیل به پودر ماهی شده و کمتر از ۵ درصد آن به مصرف انسانی در داخل کشور ختم می‌شود. این در حالی است که ارزش غذایی کیلکا ماهیان نسبت به سایر آبزیان بهتر است؛ به عنوان مثال میزان 3.43 درصدی نسبت امگا ۳ به امگا ۶ این ماهی مصداق بارز این ادعا است. بنابراین لزوم همکاری بخش‌های مختلف برای بالا بردن مصارف انسانی یکی از راهکارهایی است که در بستر فرهنگ سازی و ترویج مصرف صحیح شکل گرفته و خروجی آن ارتقای سلامت جامعه در سطح کلان خواهد بود.
در ابتدای این نشست، دکتر محمود بهمنی، نکاتی را در ارتباط با اهمیت ماهی کیلکا از نظر تغذیه انسانی، صید، فرآوری و ذخایر آن عنوان و در مورد هر یک توضیحات لازم را ارائه داد.
در ادامه مهندس پرویز محبی، معاون صید و امور صیادان سازمان شیلات ایران در مورد روند صید ماهی کیلکا طی سالیان گذشته گزارش مبسوطی را ارائه داد. مهندس محبی با اشاره به این که ۶۲ درصد میزان صید در دریای خزر در سال ۹۷ مربوط به کیلکا ماهیان بوده، گفت: این ماهی از لحاظ اجتماعی و اقتصادی نقش بسزایی در اشتغالزایی صنایع شیلاتی حاشیه جنوب دریای خزر دارد. به گفته وی در حال حاضر با کاهش حجم شانه دار بر میزان صید کیلکا افزوده شده است. این مقام مسئول ادامه داد: تداوم و تکمیل فعالیتهای تحقیقاتی برای افزایش اثربخشی مقابله با شانه دار مهاجم، فراهم کردن فرصت های اشتغال برای ناوگان صیادی و تلاش برای افزایش صید در اعماق بالای ۲۰۰ متر از جمله راهکارهای برون‌رفت از مشکلات مدیریت صید کیلکا ماهیان است. مهندس محبی، تشویق صنایع شیلاتی به گرایش تولید و مصرف انسانی، توسعه صادرات کیلکا به کشورهای متقاضی و بهبود شیوه‌های حمل و نقل و نگهداری را از مهمترین راهکارهای افزایش تولید کیلکا برای مصارف انسانی دانست.
سپس دکتر گلشاهی، مدیرکل بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازار آبزیان سازمان شیلات ایران نیز گفت: میزان مصرف انسانی در سال ۹۷ حدود ۳۱۷۰ تن بوده که سرانه مصرف آن به ۳۱ گرم به ازای هر نفر تخمین زده می شود. وی افزود: فرهنگ مصرف، ذائقه پسندی، نیاز کارخانجات پودر، درآمد مناسب تولیدپودر، روش نگهداری و حمل و نقل در دریا و تخلیه در خشکی، عدم توسعه روشهای فراوری متنوع، تعطیلی تعدادی از واحدهای عمل آوری و کنسرو سازی و نبود تبلیغات مناسب و فراگیر از دلایل عدم استقبال از مصرف کیلکا ماهیان است.
در ادامه دکتر امین الله تقوی، مشاور رئیس موسسه، در ارتباط با شاخص های اجتماعی-اقتصادی صید کیلکا ماهیان در استان های گیلان و مازندران گزارشی را ارائه داد. وی در خصوص صید و صیادی ماهی کیلکا و هزینه تمام شده هر شناور و مشکلات اجتماعی و اقتصادی صید کیلکا نکات قابل توجهی را گوشزد کرد.
همچنین دکتر رضا صفری، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور از وضعیت هندلینگ و کیفیت ماهی گزارشی را ارائه کرد که در آن در مورد دلایل عدم رونق مصارف انسانی، شرایط نگهداری کیلکا بر روی لنج و روش های بهینه سازی حمل و نقل، نکات قابل توجهی مطرح شد.
سپس مهندس زارع گشتی، مدیر مرکز فرآوری یونیدو در مورد فرآورده‌های تولید شده در موسسه از ماهی کیلکا نکاتی را عنوان کرد. گوشت چرخ کرده و سوریمی ماهی کیلکا، خمیر ماهی آماده مصرف، سوسیس ماهی، کیلکا سوخاری، تنقلات خشک، فرآورده های کنسروی، ماریناد و فرآورده های تخمیری، گوشت چرخ کرده و برگر تلفیقی از مهمترین محصولاتی بود که مهندس زارع گشتی در مورد کیلکا به آنها اشاره کرد.
در پایان، دکتر بهمنی، جهت جمع بندی مطالب، ضمن اشاره به آمادگی کشتی گیلان پس از ۱۱ سال گفت: یکی از برنامه‌ها برای این کشتی، تعیین ذخایر کیلکا ماهیان در اعماق است. بنابراین می توان در یک گشت زمستانه این امر را با کشتی گیلان با همکاری سازمان شیلات ایران به انجام رساند. رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، افزود: لازم است برنامه مشخص و مدونی با همکاری سازمان شیلات ایران برای فرهنگ سازی، بازار، ترویج و صید ماهی کیلکا داشته باشیم تا وظیفه هر بخشی چه از لحاظ اجرا و چه از نظر تحقیقات، مشخص باشد. جدول زمان بندی این برنامه بهتر است تا پایان سال جاری تنظیم شود. دکتر بهمنی همچنین تعیین قیمت پایه برای کیلکا را ضروری دانست. وی در واکنش به اظهارات برخی کارشناسان مبنی بر عدم اهمیت این ماهی در مصارف انسانی عنوان کرد: به اعتقاد بنده، مصرف تمام کیلکای تولید شده برای تولید پودر ماهی ضرورت ندارد. زیرا کیلکا، ماهی مطلوبی از لحاظ دارا بودن ارزش غذایی است و با توجه به تغییر اقلیم در آینده می‌تواند به عنوان غذای سلامتی مصرف شود. بنابراین می توان مصرف آن را در یک دوره سه ساله به ۴۰ درصد رساند؛ در این راستا برگزاری دوره‌های آموزشی ترویجی برای تولیدکنندگان و صنعتگران کیلکا ضروری است. همچنین نشست تخصصی ماهیان ریز (ساردین) در آینده لازم به نظر می رسد.
دکتر گلشاهی نیز در ادامه بیان کرد: باید در مورد کیلکا مکانیسم زنجیره ارزش تعریف کرد. در آن صورت، جایگاه های تولید پودر، مصرف انسانی و غیره مشخص شده و سهم هر بخش تعیین و تولیدات، اقتصادی می شود.
در ادامه حسین شیرازی، نماینده بخش خصوصی، مشکلات و موانع موجود بر سر راه تولیدکنندگان را تشریح و نکاتی را در ارتباط با بازار محصولات کیلکا مطرح کرد.
گفتنی است در این نشست، معاون ترویج و انتقال یافته های علمی، روسای بخش های تخصصی موسسه و برخی از مدیران مراکز و پژوهشکده های تابعه حضور داشته و در مورد ابعاد مختلف صید، فرآوری و مصرف ماهیان کیلکا به بحث و تبادل نظر پرداختند.