تولید مثل در ماهی ها همانند سایر مهره داران، از طریق هورمون های غده هیپوفیز (گنادوتروپین ها ) که فعالیت گناد ها را در هردوجنس ماده و نر تنظیم می کنند، کنترل می شود. محور مغز – هیپوفیز – گناد ( Brain Pituitary Gonad Axis) با مکانیسم های بازخوردFeedback ) (خوددرروند های تولید مثلی تاثیر گذار بوده و در این میان دو گروه هورمون استروئیدی ( آندروژن ها و استروژن ها ) و فعال کننده ها و بازدارنده های آنها که از گنادها ترشح می شوند بر روی هیپوتالاموس و هیپوفیز اثر گذاشته و سنتز و ترشح گنادوتروپین ها را کنترل می کنند. در بیشتر ماهی هایی که تاکنون بررسی شده اند دو نوع گنادوتروپین به نام های GtH І و GtH ІІ شناسایی شده اند که مشابه هورمون هایFSHو LHدر پستانداران هستند Swanson et al ., 1991)). در عین حال استروئید های تولید شده در تخمدان و بیضه، می توانند اثرات تنظیم افزایشی (Upregulation ) یا تنظیم کاهشی (Downregulation )خود را بر اساس نیاز فیزیولوژیکی ماهی در سطح هیپوتالاموس اعمال نمایند ( Archand and Benson, 1998 ) ..در حال حاضر اخلال گر های هورمونی استروژنیک که به عنوان زنواستروژن ها یا استروژن های با منشأ خارجی نامیده می شوند، بیشترین توجه را به خود اختصاص داده اند. این مواد می توانند در ایجاد اختلالات تولید مثلی نقش داشته باشند ( Colborn et al ., 1993; Kovlock et al ., 1996;Tyler etal .,1998)زنواستروژنها می توانند از تعدادی از استروژنها تقلید کنند و اثراتی نظیر تحریک سنتز ویتلوژنین را در هر دو جنس نر و ماده القا نمایند. بنابراین قادر به تقلید سایر اثرات مانند اعمال بازخورد نیز می باشند و از این رو مراکز بالاتر محور مغز – هیپوفیز - گنادرا نیزتحت تاثیر قرار میدهند و به این ترتیب محورتولید مثلی را دچار درهم ریختگی می نمایند.بسیاری از مواد شیمیائی ساخته انسان که در محیط به عنوان آلاینده نامیده می شوند، با دستگاه درون ریز در جانوران، تداخل عملکرد دارند. این مواد شیمیائی که بر هم زننده دستگاه درون ریز نامیده می شوند، پاسخ استروژنیک را با تقلید و یا محدود کردن عمل استروژن نشان می دهند(Cakmak et al .,2005 ) نونیل فنل اتوکسیلات یک آلکیل فنل اتوکسیلات (APEs )است. این ترکیب بعنوان مکمل در انواع شوینده ها وجود داشته و بطور عام انواع آبزیاندر معرض آن قرار میگیرند. مطالعات نشان دهنده اثرات فیزیولوژیک و تاثیر مختل کننده (EndocrineDisruptor)این ماده در انواع ماهی ها بوده است (Coldham et al ., 1998).انواع APEs از جمله سورفکتانت هایی هستند که با تراکم های بالا درمحیط های آبی وجود دارند.
امروزه تأثیر مواد اخلال گر هورمونی محیطی بر روی دستگاه تولید مثل ماهی ها به اثبات رسیده است(Kovlock et al ., 1996; Tyler et al.,1998). این ترکیبات با هورمون هایی که از بافت های مختلف ترشح می شوند تداخل عملکرد داشته و فرایند های تولید مثلی را در یک یا چند مسیر فیزیولوژیک مختل می سازند ( Kime et al ., 1999).
آدرس پست الکترونیکی سخنران: h_hosseinzadeh@yahoo.com