این مطالعه طی سالهای 94-1390 با هدف بازنگری و اصلاح رده بندی ماهیان خلیج فارس ( و تنگه هرمز) و رفع ابهامات و حصول اطلاعات جدید در زمینه فهرست نهایی گونه های ماهیان خلیج فارس و همچنین بررسی روابط جغرافیای زیستی ماهیان دریایی جنوب ایران با سایر مناطق دریایی همجوار منطقه اقیانوسی هند – آرام (Indo-Pacific) به انجام رسید. بدین منظور علاوه بر بررسی مستندات آرشیوی و منابع فارسی (94-1360) و غیر فارسی (2015- 1900 م.) موجود در زمینه ماهی شناسی خلیج فارس و خلیج عمان، و بررسی نمونه های ثبت و نگهداری شده در موزه های داخل و خارج از کشور، همچنین نمونه برداری های میدانی و عملیات غواصی در زیستگاههای ساحلی و دریایی و بررسی نمونه های موجود در مراکز و بنادر ماهیگیری و تخلیه صید چهار استان جنوبی کشور و کشور های حوضه خلیج فارس و خلیج عمان انجام گرفت. فهرست نهایی ماهیان غضروفی و استخوانی بر اساس Museum of Comparative Zoology (MCZ) وInternational Code of Zoological Nomenclature (ICZN) مورد بازنگری و اصلاح رده بندی، و با همکاری دپارتمان ماهی شناسی موزه تاریخ طبیعی کانادا (Canadian Museum of Nature – Ottawa) مورد تایید قرار گرفت.
بر اساس نتایج بدست آمده، فهرست نهایی ماهیان خلیج فارس (با احتساب تنگه هرمز و منطقه مرزی خلیج عمان) 907 گونه در قالب 157 خانواده می باشد که از این تعداد 28 خانواده با 93 گونه (10 % کل گونه ها) مربوط به ماهیان غضروفی (18 خانواده با 59 گونه کوسه ماهیان و 10 خانواده با 34 گونه سفره ماهیان)، و 129 خانواده با 814 گونه (90 % کل گونه ها) مربوط به ماهیان استخوانی می باشد. تعداد 62 خانواده با تک جنس و تک گونه و 25 خانواده با تعداد بیش از 10 گونه در خلیج فارس (و تنگه هرمز) حضور دارند. Gobiidae (53 گونه) از ماهیان استخوان، Carcharhinidae (25 گونه) از کوسه ماهیان و Dasyatidae (12گونه) از سفره ماهیان بیشترین خانواده ها را به لحاظ تعداد گونه به خود اختصاس داده ه اند. دو خانواده Clinidae و Creediidae نیز بر اساس نمونه های لاروی انها برای منطقه جدیدا معرفی شده است.
حضور 11خانواده نامبرده زیر با حضور تنها یک گونه نماینده جدیدا برای خلیج فارس و تنگه هرمز معرفی شده است:
Chlorophthalmidae, Dalatiidae, Etmoptridae, Lophiidae, Kuhliidae, Pempheridae, Sebastidae, Stomiidae, Veliferidae, Zanclidae, Zeidae
شایان ذکر است که پیش از این بر اساس منابع و مستندات موجود، تاکنون فهرست گونه های ماهیان خلیج فارس (و تنگه هرمز) با ارقام متفاوت و مغایرت های تاکسونومی مشابه و مترادف (synonym, homonym)، تایید نشده (invalid, reject) و یا اشتباه (mis…) از سوی محققان ایرانی و خارجی ارائه شده است که به نظر می رسد دلیل این موضوع عدم دسترسی به منابع و مستندات و عدم یکپارچگی در انجام مطالعات و تحقیقات گونه شناسی ماهیان و همچنین عدم بکار گیری روش شناسی منطبق با اساس استاندارد های بین المللی رده بندی جانوری بوده است. در این خصوص می توان به موارد متعددی اشاره نمود که تعدادی از این منابع صرفا فهرست نویسی بر اساس سایر منابع بوده است: اسدی و دهقانی، 1375 (206)، صادقی، 1380 (244)، ستاری،1382 (416)، عوفی و همکاران، 1390 (899)، نوری و نادری، 1391 (304)، نصیر آبادی، 1392 (710)، ولی نسب و صدقی، 1392 (860)
Regan, 1906 (138); Belgvad and Loppenthin, 1944 (244); Fischer & Bianchi, 1984 (380); Kuronuma & Abe, 1986 (465); Coad, 1992 (742); Carpenter et al., 1997 (577); Owfi et al., 2006 (899)
ولی با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش ، می توان با صراحت و قطعیت فهرست نهایی ماهیان خلیج فارس (و تنگه هرمز) را در حال حاضر 906 گونه در قالب 157 خانواده اعلام نمود. بدیهی است که بواسطه انجام مطالعات و تحقیقات مستمر در این خصوص احتمال تغییرات و اصلاحات رده بندی گونه ای ماهیان منطقه وجود خواهد داشت.
نتایج این پژوهش در سه بخش مختلف به شرح زیر در حال تنظیم نهایی برای چاپ در نشریات داخلی و بین المللی می باشد.
- بازنگری، اصلاح رده بندی و فهرست نهایی گونه های ماهیان خلیج فارس (و تنگه هرمز)
- طبقه بندی زیستگاهی بر اساس ویژگی های رفتار تغدیه ای ماهیان خلیج فارس (و تنگه هرمز)
- هم پوشانی زیستگاهی و مشابهت جغرافیای جانوری ماهیان خلیج فارس (و تنگه هرمز)
4-44787953 (sillaginid@hotmail.com)