موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشوردر راستای تحقق سیاست های توسعه آبزی‌پروری تعیین شده از سوی زیر بخش شیلات کشوراقدام به پیشنهاد ، بررسی ، تدوین و تایید پروژه‌ها در زمینه‌های مختلف آبزی‌پروری جهت اجرا نموده و رسالت پیگیری اجرای پروژه‌های مصوب توسط شورای پژوهشی موسسه ، نظارت و انجام هماهنگیهای لازم به منظور انجام مناسب مراحل مختلف اجرایی پروژه‌ها را بعهده دارد. این بخش همگام با سایر بخشهای تخصصی موسسه در راستای دستیابی به نیازهای علمی و تحقیقاتی برنامه توسعه ، پروژه‌ها و طرحهای تحقیقاتی را در زمینه تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری ، سردآبی ، گرمابی و بومی ، دریایی ، میگو و سایر سخت‌پوستان، صدفها و نرمتنان و گیاهان آبزی تدوین و بعد از تصویب پیگیری می‌نماید.

بخش آبزی‌پروری در ستاد مرکزی موسسه دارای ۴ گروه تخصصی تحت عناوین ۱- گروه تخصصی تکثیر و پرورش میگو و سایر آبزیان ۲- گروه تخصصی تکثیر و پرورش ماهی ۳- گروه تخصصی تغذیه و ۴- گروه تخصصی مهندسی آبزیان می‌باشد.

 

 

فهرست وظایف بخش اصلاح نژاد و تکثیر و پرورش آبزیان بشرح ذیل می باشد:

·       گردآوری آمار ، اطلاعات و گزارشات فنی تخصصی ، تجزیه و تحلیل آنها در چارچوب شرح وظایف و ارائه گزارش به ریاست موسسه .

·       نظارت مستمر به نحوه پیشرفت و حسن اجرای طرح ها و پروژه های تحقیقاتی آبزی پروری

·       تهیه ، تدوین و ابلاغ روشهای اجرایی لازم جهت انجام طرح ها و پروژه های تحقیقاتی آبزی‌پروری

·       انتخاب و ارائه روشهای هماهنگ و استاندارد جهت اجرای پروژه های تحقیقاتی آبزی پروری

·       مطالعه و بررسی نیازهای تحقیقات آبزی پروری شیلات کشور و برنامه ریزی جهت رفع نیاز

·       تهیه و تنظیم گزارش فعالیت ها و اقدامات انجام شده توسط مدیریت ها ، پیشرفت و پروژه های تحقیقاتی آبزی پروری و ارائه آن به رئیس موسسه

·       تهیه شرح خدمات قراردادهای مرتبط به منظور اجرای طرح ها و پروژه های تحقیقاتی آبزی‌پروری

·       برآورد نیازهای تجهیزاتی ، تاسیساتی ، مراکز و مدیریت های مربو طه

·       همکاری در تنظیم بودجه سالانه طرح ها و پروژه های تحقیقاتی آبزی پروری

·       اقدام در جهت بررسی و تصویب طرح ها و پروژه های تحقیقاتی آبزی پروری در کمیته علمی و فنی موسسه

·       تهیه و تنظیم آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی مورد نیاز

·       تحقیق درباره روشهای تکثیر و پرورش آبزیان از گروههای مختلف گو نه ای مشتمل بر ماهیان گرمابی، سردآبی، بومی، خاویاری ،زینتی ،دریایی ،میگو وسایر آبزیان

·       تحقیق درباره سازگاری آبزیان اقتصادی در محل های جدید و امکان معرفی گونه های جدید در آبهای داخلی و دریای سرزمینی ایران طبق ضوابط و مقررات مربوط

·       تحقیق درباره تغذیه ، ومهندسی آبزیان،تکثیر وپرورش ماهی، تکثیر وپرورش میگو وسایر آبزیان

·       تحقیق پیرامون  اصلاح نژاد آبزیان و حفظ ذخایر ژنی آنان

·       تدوین و برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت تحقیقات آبزی پروری

·       بررسی سالیانه گزارشهای معاونت توسعه آبزی پروری سازمان شیلات ایران جهت اخذ مجوز انتشار

·       پیگیری و انجام تحقیقات سفارش محور بخشهای غیر دولتی در خصوص تکثیر وپرورش گونه های اقتصادی کشور ،اجرای سیتمهای وسازه های آبزی پروری،تولید دانش فنی وانتقال آن

·       انجام تحقیقات سفارش محور از طریق نهادها وسازمانهای حاکمیتی کشور

·       همکاری با معاونت ترویج وانتقال یافتها در جهت ترویج دستاوردهای فنی به سایر بخشهای حاکمیتی وغیر دولتی

·       تدوین وپیگیری اجرای  مصوبات کمیسیونهای مقدماتی و عالی سازمان شیلات ایران در حوزه های مختلف پژوهشی

·       همکاری با سایر بخشهای تخصصی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور به منظور انجام فعالیتهای مشترک درون سازمانی وبرون سازمانی

·       هدایت وپیگیری پروژه های تحقیقاتی نخبگان کشور معرفی شده از سوی سازمانهای ذی مدخل جهت انجام خدمت سربازی

·       انجام آزمونهای فارمی ادوات ،وسایل مکانیزاسیون وانطباق آنها با استانداردهای متداول بین المللی

·       انجام تحقیقات به منظور تولیدات آبزی پروری ارگانیک در کشور

·       تدوین برنامه حاکمیتی در خصوص مصارف آب در بخش های مختلف آبزی پروری

·       همکاری با مدیریت اطلاعات علمی در زمینه تدوین وتصویب گزارشات علمی وفنی جهت اخذ فروست  

·       انجام تحقیقات در زمینه پتانسیلهای گونه های مختلف مستعد تکثیر وپرورش آبزیان اقتصادی کشور

 

 

 

            1- گروه تکثیر و پرورش ماهی

 توانایی تولیدمثل یکی از ویژگیهای آبزیان است که همچون سایر موجودات زنده در جهت گسترش نسل و تامین بقا قابل بهره برداری است. بهره مندی از این شاخص با شناخت محیط زیست ماهیان و رفتارهای آنها در زمان تولیدمثل برای گونه های مختلف، سهم به سزایی در ارتقای کیفیت و کمیت تکثیر و پرورش ایفا نموده است. بررسی امکان لقاح تخم و اسپرم استحصالی از ماهیان، در شرایط مصنوعی و تولید بچه ماهی از دیرباز مورد توجه دانشمندان و محققان بوده و موضوعاتی همچون نگهداری اسپرم ماهی در شرایط مصنوعی، انکوباسیون تخم، نگهداری و تغذیه لاروها و روشهای حمل و نقل تخم های لقاح یافته از مهمترین موضوعات تحقیقاتی علم آبزی پروری بوده است. توسعه پرورش آبزیان و بازسازی ذخایر ماهیان در آبهای طبیعی از رئوس اهداف برنامه کلان آبزی پروری کشور در طی برنامه های اقتصادی واجتماعی توسعه کشور بوده است که در این خصوص موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور در راستای این اهداف طرح های تحقیقاتی در زمینه تعیین زی فن تکثیر و پرورش ماهی، معرفی گونه های جدید ماهیان، افزایش عملکرد تولید در واحد سطح، بهبود شیوه های تکثیر و پرورش ماهی، مبارزه بیولوژیکی با ماهیان هرز استخرهای پرورشی به منظور افزایش بهره وری از استخرهای پرورشی ماهیان را مورد تصویب قرار داده است.

      مهمترین اهداف بخش آبزی پروری به شرح ذیل می‌باشد:

·        بهره برداری از روشهای نوین جهت توسعه آبزی پروری در آبهای داخلی به منظور افزایش تولید سالانه آبزیان در کشور (پرورش در قفس)

·        معرفی گونه های جدید به صنعت آبزی پروری کشور به منظور افزایش تنوع گونه ای و استفاده بیشینه از کلیه پتانسیل های پرورشی

·        بررسی و توجه به مسایل و مشکلات موجود در کارگاه ها و مجتمعهای تکثیر و پرورش ماهیان پرورشی کشور و ارائه راهکارهای موثر جهت اصلاح و بهینه سازی وضعیت موجود

·        دستیابی به زی فن تکثیر و پرورش گونه های حساس و آسیب پذیر آبزیان به منظور بازسازی و احیای ذخایر آنها در آبهای طبیعی

·        استفاده از فن آوری های نوین پرورشی آبزیان در سیستمهای تولید (سیستم آکواپونیک)

·        -مطالعه، شناسایی و معرفی مناطق مستعد برای توسعه تکثیر و پرورش انواع آبزیان سردابی و گرمابی

·        مولدسازی از گونه های بومی آبزیان کشور

·        طراحی و ساخت جیره های اختصاصی غذایی برای آبزیان مهم اقتصادی و گونه های جدید معرفی شده به سیستم پرورشی کشور

·        بومی سازی و اجرای برنامه های بهنژادی در ارتباط با گونه های مهم اقتصادی با بهره از همکاری های بین المللی

   دستاوردهای ده ساله اخیر بخش آبزی پروری:

·        معرفی میگوی پاسفید ( Litopenaeus vannamei ) به صنعت تکثیر و پرورش میگوی ایران به منظور احیا و توسعه این صنعت

·        معرفي ميگو به صنعت آبزي پروري کشور با ارائه بيونرماتيو هاي تکثير و پرورش دو گونه بومي شامل: ببري سبز (استان بوشهر) و سفيد هندي (استان هرمزگان) و گونه غير بومي وانامي

·        دستیابی به بیوتکنیک پرورش میگو وانامی با آب لب شور دریای خزر در استان مازندران

·        امکان سنجی پرورش ماهی در قفس در منطقه جنوب دریای خزر

·        تکثیر وپرورش ماهی تیلاپیا در مناطق مرکزی ایران

·        پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در قفس در منطقه جنوبی دریای خزر

·        مقایسه شاخص های رشد و بقاء در جمعیت های مختلف جهت به گزینی مولدین قزل الای رنگین کمان عاری از بیماری

·        استاندارد سازي عمليات بيمه گري وارزيابي خسارت در واحدهاي پرورش ماهيان سردآبي ومطالعه بيمه پذيري مراكز تكثير ماهيان سردآبي

·        استاندارد سازي عمليات بيمه گري وارزيابي خسارت در واحدهاي پرورش ماهيان گرمابی  ومطالعه بيمه پذيري مراكز تكثير ماهيان گرمابی  

·        استاندارد سازي عمليات بيمه گري وارزيابي خسارت در واحدهاي پرورش میگو  ومطالعه بيمه پذيري مراكز تكثير میگو  

·        افزایش تولید در واحد سطح ماهیان گرمابی با استفاده از سیستم مکانیزاسیون در آب بندان استان مازندران (ساری)

·        طرح تدوین ضوابط و معیارهای  زیستی پرورش ماهی درقفس مشتمل بر :

·        معیارها وضوابط تعیین گونه های مناسب برای پرورش ماهی در قفس

·        معیارها وضوابط استقرار قفس پرورش آبزیان

·        معیارها وضوابط شاخص های زیست محیطی پرورش ماهی در قفس

·        معیارها وضوابط تکثیر وپرورش ماهیان دریایی برای پرورش ماهی درقفس

·        طرح تدوین ضوابط و معیارهای تکثیر و پرورش میگو در ایران مشتمل بر :

·        ضوابط و معیارهای مدیریت مولدسازی میگو

·        ضوابط و معیارهای مدیریت مرکز تکثیر میگو

·        ضوابط و معیارهای مدیریت پرورش میگو       

·        ضوابط و معیارهای مدیریت بهداشتی تکثیر و پرورش میگو

·        رعایت اصول ایمنی زیستی در پیشگیری از شیوع بیماری

·        ضوابط و معیارهای مدیریت فرآوری و بازاریابی

·        بررسي عملکرد مديريتي مزارع پرورش ماهي در قفس در استان هرمزگان(جزيره قشم)

·        تهیه بسته تحقیقاتی جهت معرفی گونه ماهی تیلاپیا به صنعت آبزی پروری کشور با هدف افزایش تنوع گونه ای و بهره وری از آبهای لب شور

·        تهیه بسته تحقیقاتی گونه های کپورماهیان هندی جهت معرفی به صنعت آبزی پروری کشور

·        زیست فناوری تکثیر 5 گونه از ماهیان دریایی جنوب کشور (هامور، صبیتی، شانک، کفال، صافی و ...)

·        تعیین احتیاجات غذایی فیلماهی Huso huso از مرحله لاروی تا مرحله عرضه به بازار

·        بررسی تاثیر آرتمیا ارومیانای غنی شده با منابع مختلف HUFA و ویتامین ث بر رشد و بازماندگی در شوری های مختلف لارو قره برون

·        زیست فناوری مولدسازی، تولید خاویار پرورشی و تکثیر مصنوعی ازون برون پرورشی

·        تدوین بسته عملیاتی پرورش ماهی در قفس

·        بررسی امکان تکثیر دوبار درسال ماهی قزل الای رنگین کمان

·        تکثیر وپرورش ماهی آزاد دریای خزر

·        پرورش فیل ماهی در دریاچه پشت سد ارس باران

 

 

 

 

         2- گروه تکثیر و پرورش میگو و سایر آبزیان

 هدف گروه تکثیر و پرورش میگو وسایر آبزیان، اجرای پروژه‌ها و فعالیتهای تحقیقاتی در زمینه تکثیر و پرورش میگو و سایر آبزیان به غیر از ماهی می‌باشد، به گونه‌ای که ضامن توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست اطراف آن باشد. خوشبختانه کشور ما به دلیل گستردگی و شرایط آب و هوایی متنوع آن دارای گونه‌های متعددی از آبزیان اقتصادی قابل تجارت می‌باشد. آبهای جنوبی کشور در خلیج فارس و دریای عمان مملو از گونه‌های با ارزش آبزیان شامل صدف‌های مروارید‌ساز (صدف لب سیاه ( Pinctada margaritifera ) ، صدف محار ( Pinctada fucata ) ، صدف زنی ( Pteria penguin ) ، صدف‌های خوراکی شامل انواع ماسلها و اویسترها مانند  Saccostrea cucullata ، گونه‌های متنوع خیار دریایی، ماکرو جلبک‌ها و لابسترها می‌باشد. آبهای شمال نیز دارای نیز دارای گونه‌های مختلف خرچنگ از جمله خرچنگ دراز آب شیرین Astacus Leptodactylus و همچنین صدف‌های مختلف از جمله صدف مروارید ساز آب شیرین آنودونت (Anodont) می‌باشد که تحقیقات متعددی بر روی آن‌ها انجام شده است و نتایج آن در اختیار سازمان شیلات و بخش خصوصی قرار گرفته است. گروه تکثیر و پرورش میگو و سایر آبزیان زیر بخش تکثیر و پرورش آبزیان می‌باشد و انجام پروژه‌های مرتبط را در پژوهشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی جنوب و همچنین پایان‌نامه‌های دانشجویی را هدایت می‌کند.

بررسی و اظهار نظر در مورد پروژه‌های پیشنهادی مراکز، مطالعه و بررسی گزارشهای نهایی پروژه‌ها، انجام اصلاح لازم و برگزاری جلسات دفاعیه و پیگیری جهت انتشار گزارش‌های مربوطه، نظارت بر حسن اجرای پروژه‌های تحقیقاتی مصوب و ارائه نقطه نظرات اصلاحی و همچنین برطرف کردن مشکلات احتمالی تا حد ممکن، پیشنهاد پروژه‌های تحقیقاتی برای اجرا در مراکز و یا به صورت دانشجویی، همچنین همکاری با دانشگاه‌ها در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی در صورت مرتبط بودن با فعالیتهای بخش، همکاری متقابل با بخش های اجرایی شیلات و یا بخش های خصوصی در جهت رفع مشکلات آنها به صورت اجرای پروژه‌های تحقیقاتی وبا استفاده از امکانات طرفین، تهیه و تنظیم گزارش دستاوردهای کاربردی پروژه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی به بخشهای اجرایی کشور، گردآوری اطلاعات مربوط به فعالیتهای تکثیر و پرورش سخت پوستان و نرم تنان و سایر بی مهرگان از نقطه نظر شیلاتی و تجزیه و تحلیل آنها، همکاری با کمیته تخصصی تکثیر و پرورش در جهت بهره برداری از دستاوردهای آن، برآورد و اعلام نظر در خصوص نیازهای تجهیزاتی و آموزشی مرتبط در داخل و یا خارج از کشور، پیشنهاد تشکیل سمینارهای تخصصی و همچنین شرکت سالانه در سمینارهای علمی مرتبط واستفاده از دستاوردهای آنها.

 

3- گروه تغذیه آبزیان

توسعه پایدار آبزی پروری در گرو پرداخت موثر به مفاهیم کمی و کیفی غذا و تغذیه آبزیان پرورشی می باشد. تغذیه بخش عمدهای از هزینه تولید آبزیان را به خود اختصاص داده و بدون شک مهمترین عامل در اقتصاد تولید می باشد، ضمن آنکه در موضوع محیط زیست و آلودگی نیز حائز اهمیت است . تحقیقات تغذیه ای در گام نخست به برآورد احتیاجات غذایی آبزی می پردازد ودر گام دوم با بهره گیری از منابع غذایی ارزان قیمت ضمن رعایت تامین احتیاجات غذایی به کاهش هزینه تولید توجه دارد، افزایش کیفی آبزی تولیدی به خصوص ترکیبات ضروری از دیگر اهداف تحقیقات تغذیه ای است و نقش غذا – دارو در کاهش بروز بیماریهای محیطی و عفونی بسیار پررنگ می باشد. به طور کلی، اهم وظایف و اهداف گروه تغذیه آبزیان به شرح ذیل می باشد:

 

·       گردآوری اطلاعات مربوط به تغذیه آبزیان، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل آنها

·       بررسی و اظهار نظر در مورد پروژه های پیشنهادی مراکز در زمینه تغذیه آبزیان

·       پیشنهاد اجرای پروژه های تحقیقاتی کاربردی و اساسی تغذیه

·       نظارت بر حسن اجرای طرح ها و پروژه ها و ارائه گزارش پیشرفت کار

·       تشکیل جلسات کار گروه تخصصی تغذیه آبزیان با هدف بررسی و دفاع از پروژه های کاربردی

·       بررسی گزارش های طرح های تحقیقاتی و ارائه نظرات کارشناسی و راه حل های مناسب جهت برطرف کردن مشکلات احتمالی

·       مطالعه و بررسی گزارش های نهایی پروژه ها، اصلاح و برگزاری جلسات دفاعیه و پیگیری جهت انتشار گزارشهای مربوطه

·       همکاری در اجرای پروژه های دانشجویی در جهت همکاریهای متقابل با دانشگاه ها و مراکز علمی داخلی

·       تهیه و تنظیم گزارش دستاوردهای کاربردی طرح های تحقیقاتی به بخش های اجرایی

·       برآورد و اعلام نظر در خصوص نیازهای تجهیزاتی مراکز تحقیقاتی

·       برآورد و اعلام نظر در خصوص نیازهای آموزشی کارشناسان مراکز تحقیقاتی

·       برقراری ارتباط با مدیریت های شیلاتی و سایر مراکز ذیربط درون وزارتخانه

·       برقراری ارتباط با مراکز تحقیقاتی و آموزشی مرتبط در برون وزارتخانه

·       پیشنهاد اجرای دوره های آموزشی و سمینارهای علمی در موضوعات مربوطه

·       بسط ارتباط با کارخانجات سازنده غذای آبزیان در قالب انجام پروژه های تحقیقاتی

·       شناسایی و ارزیابی کمی و کیفی مواد غذایی قابل استفاده (زنده و غیر زنده) و تغذیه آبزیان

·       تهیه و تدوین آیین نامه و دستورالعمل های اجرایی ذیربط

 

4- گروه مهندسی آبزیان