چکیده
رودخانه گرگانرود به عنوان یکی از رودخانه های منتهی به دریای خزر، از میان اراضی با کاربری های گوناگونی از جمله : کشاورزی، شهری و جنگلی عبور می کند. با توجه به وجود آلودگی میکروپلاستیک در دریای خزر، بررسی رودخانه های ورودی آن به عنوان یکی از منابع آلودگی میکروپلاستیک می تواند در ارائه راهکارهای مدیریتی حفظ محیط زیست بسیار کارآمد باشد. در این مطالعه آلودگی میکروپلاستیکی رودخانه گرگانرود با استفاده از نمونه برداری از هشت ایستگاه تعیین شده بر اساس بررسی نقشه های موجود در ارتباط با گرگانرود و پس از بررسی میدانی و نمونه برداری از مناطق مختلف سرچشمه های اصلی و فرعی و شاخه های اصلی رودخانه گرگان رود و مشاهده نمونه های آماده سازی شده با دستگاه های استرئومیکروسکوپ، میکروسکوپ الکترونی (SEM) و FTIR (میکرورامان و ATR) بررسی و تایید شد. میانگین میکروپلاستیک های رسوبات بین 220 تا 2460 عدد در هر کیلو از رسوب تعیین شد. بیشترین فراوانی از ایستگاه واقع در منطقه شهری بوده که نشان می دهد خروجی های فاضلاب شهری تاثیر زیادی بر فراوانی میکروپلاستیک ها در گرگانرود دارند. بیش از هشتاد درصد میکروپلاستیک ها اندازه ای کمتر از 2 میلی متر داشتند و شکل غالب میکروپلاستیک های بررسی شده میکروفیبر و پس از آن فرگمنت، به میزان بسیار اندکی فیلم بود. رنگ طوسی و مشکی بیشترین ترکیب رنگ را در میکروپلاستیک های رسوبات تشکیل داد. از لحاظ پلیمری، در رسوبات از پلی پروپیلن، پلی اتیلن، پلی آمید، پلی استیرن و پلی استر تشکیل شدند. در مورد نمونه ماهیان، گونه های صید شده شامل سیاه ماهی، کاراس، گامبوزیا، آلبرنوس، گاوماهی و ماهی تاج دار هیرکانی بودند. بیشترین میکروپلاستیک در گاو ماهی (Neogobius melanostomus) تشخیص داده شد (72/0 عدد در هر گرم از وزن ماهی) که عمدتا از مناطق اراضی کشاورزی صید شدند. همانند میکروپلاستیک های رسوبات، شکل غالب میکروفیبرها بودند و اندازه میکروپلاستیک ها بین 3-1/0 میلی متر و غالبا کمتر از 1 میلی متر بودند. همچنین رنگ مشکی رنگ غالب میکروپلاستیک های رسوبات بوده است. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق می توان نتیجه گیری نمود که رودخانه گرگانرود یکی ازمنابع آلودگی میکروپلاستیک است که در نهایت بر میزان آلودگی میکروپلاستیک در دریای خزر اثر خواهد گذاشت.