پایش ذخایر تون ماهیان (گیدر و هوور مسقطی) در دریای عمان

پایش ذخایر تون ماهیان (گیدر و هوور مسقطی) در دریای عمان – سواحل سیستان و بلوچستان

چکیده

جمع آوری اطلاعات زیست سنجی و صیدوصیادی دوگونه گیدروهوورمسقطی درمحدوده فاز اجرایی پروژه از اول مهرماه سال 1381تا پایان خرداد سال 1384دردوبخش صید سنتی (تورهای گوشگیر) و صید صنعتی (پرساین) دردریای عمان سواحل سیستان و بلوچستان صورت پذیرفت. برای پایش ذخایربهتراز اطلاعات ادوارگذشته نیز استفاده گردید. اطلاعات درصد فراوانی مراحل مختلف جنسی و GSI نشان داد که یک دوره تخمریزی از بهمن تا اردیبهشت همراه با اوج آن درفروردین- اردیبهشت برای ماهی گیدر وجود دارد. دوره تخمریزی برای هوورمسقطی طولانی تر بوده و ازآذرشروع شده ودرفروردین- اردیبهشت به اوج خود رسید. میانگین طول بلوغ جنسی (Lm50%) برای گیدر و هوورمسقطی بترتیب 1/83 و4/62 سانتیمتر طول چنگالی بدست آمد. بررسی نسبت جنسی به تفکیک طول ارجعیت جنس نر را در طول بزرگتر نشان داد. بررسی محتویات معده نسبتهای متفاوت غذایی را برای دوگونه نشان داد. در هر دوگونه ماهی بیشترین درصد فراوانی حضور را به تفکیک سال ازخود نشان داد. حضور اسکوئیلا، خرچنگ، میگو( لارو) ازخانواده پنئیده با حجم زیاد از اقلام غذایی شاخصی بودندکه درمطالعات گذشته مشاهده نگردید. بواسطه شکوفایی میگوی آخوندکی ازگونه Natosquilla investingatoris درغرب اقیانوس هند سبب گردید درصد حضور بالایی ازآن در محتویات معده گیدر و هوورمسقطی مشاهده گردد. این میزان درماهی گیدر بیشتراز هوورمسقطی بود که از سال
83-1381 به ترتیب 38درصد ، 19 درصد و 35 درصد ازکل معده مورد بررسی را بخود اختصاص داد. میگو تنها درمحتویات معده هوورمسقطی (به استثنای یک مورد درگیدر) دیده شده است، بطوریکه در سال 1381 و1382 درجایگاه دوم رژیم غذایی قرار داشت (به ترتیب سال 24 درصد و 17 درصد کل معده مورد بررسی). میانگین طولی از سال 83-1371 کاهش شدیدی را نشان داد. برای ماهی گیدر این میزان از 2/93 سانتیمتر به 2/83 سانتیمتر طول چنگالی و برای هوورمسقطی از 95/64 سانتیمتر به 51/58 سانتیمتر رسیده بود. بهرغم این کاهش، در ماهی گیدر افزایش میانگین طولی درسال 1383 نسبت به سال 1382 مشاهده گردیدکه درمقایسه با اطلاعات بدست آمده از اقیانوس هند سازگار می باشد. بررسی مقایسه ای فراوانی طولی با طول بلوغ جنسی(Lm50%) درصد بالایی از صید ماهیان نابالغ را نشان داد. محاسبه فاکتورهای پویایی جمعیت صورت گرفته است. بررسی مقایسهایی صید سنتی تورهای گوشگیر درسال 1384، مقادیر کاهشی متوسط CPUE (کیلوگرم/طاقه.روز) دوگونه گیدر و هوورمسقطی را در مقایسه با سال 1377 به تفکیک شناور به نمایش گذاشت، با توجه به اینکه این میزان در سال 1382 افزایش یافته بود. روند افزایشی میزان صید دوگونه مذکور در هر یک از طبقات شناورهای مورد بررسی نتیجه افزایش تلاش صیادی بوده است. در بررسی کلی صید و تلاش صیادی طی این سالها، بدون در نظرگرفتن طبقه شناور، مشخص گردید که با کاهش متوسط CPUE به میزان 7 درصد میزان صید 4/4 برابر افزایش یافت که نتیجه افزایش تلاش صیادی به میزان 7/4 برابر بوده است. در صید صنعتی پر ساین افزایش متوسط CPUE (تن/تور موفق) را در سال 1382 و 1383 شاهد بودیم (به ترتیب سال 39 درصد و 10 درصد) که در سال 1384 به میزان 54 درصد کاهش یافت. این روند درمقایسه با اطلاعات پر ساین موجود در اقیانوس هند مطابقت داردکه دلیل افزایش آن در سالهای مذکور صید ماهیان گیدر بزرگتر ذکرگردید. پراکنش نقاط صید شناورهای پرساینر مشخص کردکه عمده توراندازیها در آبهای خلیج فارس صورت گرفته است، در صورتیکه در شش ماهه اول سال آبهای دریای عمان، قسمت شرقی محدوده آبهای سیستان و بلوچستان، و درشش ماهه دوم آبهای اقیانوس هند می تواند مکان مناسب صید باشند. برای بهره برداری پایدار و بهینه اصلاح ابزار صید موجود گوشگیر و معرفی ابزار صید لانگ لاین و افزایش نداشتن تلاش صیادی در بخش صید سنتی پیشنهاد میگردد.