بررسی میزان تجع عناصر کمیاب در بافتهای مختلف ماهی قره برون با توجه به رژیم غذایی و نحوه جذب آلایندهها
مجری : مرجان صادقی راد
شماره ثبت
1064/85
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران – انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان چکیده
تجمع فلزات سنگین (Cd, Pb, Cu, Zn ) در بافت ماهیچه و اندام های ( کبد ، آبشش ، معده و کلیه ) تاسماهی ایرانی(Acipenser persicus ) و رسوب بستر در خطوط ترانسکت از ساحل در اعماق 10 و 15 متری در 5 ایستگاه از آستارا ( '52 و º48 طول شرقی '26 وº38 عرض شمالی) تا کیاشهر ('53 وº49 طول شرقی '27 وº37 عرض شمالی ) انجام شد . نمونه ها از 5 صیدگاه واقع در این ناحیه در فصل صید پائیز سال 1380 جمع آوری شدند و از اولین شعاع سخت باله سینه ای جهت تعیین سن نمونه برداری شد . هضم نمونه ها با استفاده از مخلوط پراکسید هیدروژن و اسیدنیتریک انجام شد . جهت تأیید آزمایشهای انجام شده از روش درصد بازیافت spike استفاده شد . همچنین یک نمونه جگر گاوی (CRM 185R ) و یک نمونه خاک Soil-7) ) جهت صحت آنالیزهای انجام شده مورد تجزیه قرار گرفت . آنالیز دستگاهی توسط اسپکتروفتومتر جذب اتمی ( با سیستم شعله ) مدل Varian spectra انجام شد .
از آمارعمومی ، آنالیز واریانس یک طرفه ، آزمون توکی و آزمون خوشه ای جهت مشخص نمودن میزان میانگین فلزات در بافت ،جنس و مناطق مختلف ، مشخص نمودن تفاوت معنی دار بین غلظت فلزات سنگین بر حسب عوامل مورد بررسی ، مشخص نمودن گروه های همگن و ارتباط بین فلزات مورد بررسی و نوع دانه بندی و گروه های هم خوشه استفاده شد.
الگوی تجمع بیولوژیک Zn در بافت های مختلف به صورت گوشت > آبشش > کلیه> کبد> معده می باشد. معده با میانگیــــن غلظت -1 µg g 70 / 10± 6/136 وزن خشک در یک گـــــــروه مجزا از سایر بافت ها قرار گرفته است (000/0 sig level 6/ 26= F ). از نظر سایر عوامل ( جنس ، سن ، و صیدگاه ) تفاوت معنی داری بین میانگین این فلز وجود ندارد. Cu با بیشترین میانگین -1 µg g 85/8 ±71/39 وزن خشک در کبد دارای الگوی تجمع بیولوژیک به صورت ماهیچه> آبشش> معده> کلیه> کبد می باشد. بر اساس آزمون توکی بافت کبد در یک گروه جداگانه با سایر بافت ها قرار می گیرد. تجمع سرب در بافت های مورد بررسی پراکنشی به صورت : گوشت> معده> کلیه >کبد >آبشش داشته است .بالاترین میانگین مربوط به بافت آبشش با غلظت -1 µg g 25/2 ± 87/6 وزن خشک می باشد . بر اساس آزمون توکی، بین بافت های برانش و معده ، برانش و گوشت تفاوت وجود دارد .
الگوی پراکنش Cd در اندام های تاسماهی ایرانی بترتیب گوشت> معده > آبشش> کبد>کلیه بدست آمد . بافت کلیه دارای بالاترین میانگین با غلظت 97/0 ± 1/5 کمترین مقدار با میزان 007/0 ±05/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک مر بوط به گوشت می باشد. تجمع این فلزات در بافت ها از جنبه بهداشت و سلامتی همواره مورد توجه است . با توجه به استانداردهای موجود جهت مصرف انسانی، غلظت فلزات فوق در بافت ماهیچه پائین تر از حد مجاز بوده است . در سایر بافت ها در مقایسه با استانداردها، در بعضی موارد در حد مجاز و در مواردی دیگر بالاتر می باشند . با توجه به مصرف نداشتن خوراکی این اندام ها مشکل بهداشتی مشاهده نمی گردد. لیکن به لحاظ بافت شناسی و فیزیولوژی ممکن است مشکلاتی را ایجا د نما یند که نیاز به بررسی و تحقیقات بیشتر می باشد.
الگوی تجمع فلزات در رسوبات از محل های نمونه برداری به ترتیب /Zn>Pb>Cu>Cd بدست آمد . در بررسی حاضر مقادیر بدست آمده از محل های نمونه برداری نسبتاً پائین تر از سطحی است که بتواند برای محیط زیست خطری ایجاد نماید.
کلمات کلیدی : دریای خزر ، تاسماهی ایرانی ، تجمع بیولوژیک ، فلزات سنگین ، اندام ، رسوب