اهمیت ، ضرورت ، اهداف و روش تحقیق :
با افزایش روزافزون کاربرد شوینده ها در منازل و فعالیت های کشاورزی و صنعتی ترکیبات شبه استروژنی نونیل فنل در محیط های آبی وارد شده اند. این ترکیبات(EDCs)، به عنوان مکمل در انوع شوینده ها با اختلال در سیستم غدد درون ریز ، باعث افزایش مرگ و میر از طریق برهم زدن تعادل هورمونی، اسمزی و فیزیولوژیک می شوند و حیات آبزیان را به خطر می اندازند. لذا در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر اختلالات آندوکرینی نونیل فنل اتوکسیلات بر روند تولید مثل در سطح سلولی و نیز فراساختار غشا اووسیت در ماهی کپور کوی (Cyprinuscarpio carpio) پرداخته شد. بدین منظور ماهیان با میانگین وزنی 
گرم در غالب 6 تیمار (با دارابودن یک گروه کنترل الکلی- کنترل مثبت و یک گروه دریافت کننده 17 بتااسترادیول به عنوان گروه زنواستروژنیک به همراه 3 تکرار، در مدت 21 روز و به صورت تزریق درون صفاقی غلظت های 10، 50 و 100 میکروگرم بر گرم وزن بدن، نونیل فنل دریافت نمودند. گروه کنترل الکلی تنها محلول روغن نارگیل و اتانول دریافت نمودند، درحالیکه برای ماهیان گروه کنترل هیچ گونه تزریقی صورت نپذیرفت. از ماهیان در روز 22 نمونه برداری به عمل آمد و سپس آسیب های بافتی در بافت های بیضه و کبد با استفاده از میکروسکوپ نوری و در بافت تخمدان با استفاده از میکروسکوپ الکترونی (TEM) و میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. همچنین شاخص های کبدی HSI و تخمدانی GSI در جنس ماده و شاخص کبدی HSI در جنس نر تعیین شد.
نتایج :
نتایج این تحقیق نشان داد، که نونیل فنل اتوکسیلات هم در غلظت های پایین و هم در غلظت های بالا اثرات قابل توجهی برشاخص گنادو سوماتیک داشته است. اثرات مشاهده شده در بررسی های بافت شناسی وابسته به غلظت نونیل فنل بوده، به طوری که با افزایش غلظت نونیل فنل، تغییرات و افزایش در تعداد اووسیت های در حال رشد به ویژه در تیمار BWɡ̷ɡµ100مشاهده شد. درجنس نر نیز نونیل فنل در غلظت بالا منجر به بر هم ریختگی سلولی و آشفتگی در اسپرماتوژنز گردید.بررسی های بافت شناسی و هیستوپاتولوژیک بافت کبد در ماهیان نر، اختلاف چندانی با تغییرات بافت شناسی کبد در ماهیان ماده نداشت و نکروز و تخریب ساختار سلول های کبدی در این ماهی ها به وضوح گویای تأثیر نونیل فنل در تخریب غشای سلولی و درنتیجه نکروز سلول های کبدی است.مطالعه فراساختاری بافت شناسی و هیستوپاتولوژیک بافت تخمدان در ماهی های ماده که در معرض نونیل فنل قرار داشتند، نشان می دهد که تخمدان ها در این مرحله (III و IV) حاوی تخمک های پری نوکلئولار و پری وتیلوژنیک (پیش زرده سازی) بوده ولایه های فولیکولی شامل گرانولوزا و تکا در بخش خارجی غشاء اووسیت (ZRE) دارای ضخامت قابل توجهی به دلیل جذب هر چه بیشتر ویتلوژنین در تیمار 50 میکروگرم نسبت به شاهد می باشد. در غشاء اووسیت کانال های منفذدار (PC) متعددی در غشاء اووسیت دیده می شودکه از طریق این کانال ها زرده به سمت داخل اووسیت جذب می شود. در تیمار 100 میکروگرم در گرم نونیل فنل، تعداد و اندازه تخمک های پری وتیلوژنیک نسبت به سایر تیمارها افزایش یافت.بنابراین براساس طبقه بندی سمیت USEPA، نونیل فنل برای ماهی کپور کوی در گروه مواد بسیار سمی درجه بندی می شود و می توان ماهی کپور کوی را مدل بیولوژیکی مناسبی برای پایش اثرات اکوتوکسیک نونیل فنل معرفی کرد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی :
1- استفاده از شواهد بافتی برای بررسی تاثیر پذیری آبزیان پرورشی از مخرب های هورمونی
2- استفاده از تغییرات غشایی دراووسیت ها برای بررسی تاثیر پذیری آبزیان پرورشی از مخرب های هورمونی
3- انجام مطالعات تکمیلی بر روی سایر گونه های آبزیان پرورشی
4- انجام مطالعات تکمیلی بر روی سایر اخلال گر های هورمونی
5- انجام مطالعات تکمیلی با استفاده از سایر روش های دارو درمانی بر روی سایر گونه های آبزیان پرورشی
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
تکثیر کنندگان ماهیان گرم آبی در نواحی محتلف اقلیم کشور و کلیه مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی
سازمان حفاظت محیط زیست