اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق :
دریاچه مصنوعی شهدای خلیج فارس در شمال پارک جنگلی چیتگر در منطقه شمال غرب شهر تهران واقع شده است.مساحت این دریاچه 130 هکتار و آب آن بطور عمده از رودخانه کن تامین می شود.دریاچه چیتگر توسط شهرداری تهران به منظور استفاده تفرجگاهی از سال 1391مورد بهره برداری قرارگرفته است .با توجه به رهاسازی تعدادی بچه ماهی و رهاسازی ماهی توسط بازدیدکنندگان از یکطرف و لزوم حفظ کیفیت آب از طرف دیگر ضرورت مطاله این منبع آبی را آشکار می سازد.بنابراین بررسی ماهیان این دریاچه در راستای بررسی های شیلاتی و اکولوژیکی در دستور کار این موسسه قرار گرفته است .
نتایج :
در این مطالعه 18 گونه ماهی از 8 خانواده Cyprinidae (11 گونه)، Cichlidae (1 گونه)، Loricariidae (1 گونه)، Pangasiidae (1 گونه)، Serrasalmidae (1گونه)، Poeciliidae (1گونه)، Salmonidae (1 گونه) و Scaridae (1 گونه) شناسایی گردیدند. از بین این ماهیان فقط یک گونه ماهی اندمیک به نام Capoeta bohsei مشاهده شد. غالب ماهیان دریاچه را گونه های مهاجم و غیر بومی شامل تیزکولی Hemiculter leucisculus ، مروارید ماهی قفقاز Alburnus hohenackeri ، ماهی حوض Carassius auratus، کاراس وحشی Carassius gibelio و آمورنما Pseudorasbora parva تشکیل دادند. در صید با تور محاصره ای، بیشترین فراوانی را ماهیان تیزکولی با 62 درصد و مروارید ماهی قفقاز با 35 درصد ، در صید با تور گوشگیر، نیز این دو ماهی بترتیب با فراوانی 69 و 12 درصد داشتند. نهایتا در صید با تور پرتابی مروارید ماهی با 38 درصد، آمورنما با 21 درصد و تیزکولی با 17 درصد بیشترین جمعیت را در منطقه ساحلی داشته اند. کمترین فراوانی مربوط به ماهیان زینتی نظیر طوطی ماهی Parrotfish و پنگوسی Pangasius hypophthalmus بوده اند.
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی :
در راستای اجرای برنامه های شناسایی آبزیان در منابع آبی کشور فعالیت های زیاد و متنوعی در برخی از نقاط کشور صورت گرفته است اما نقاطی نیز وجود دارد که هیچگونه فعالیتی چه در زمینه تحقیقاتی و یا حتی اجرایی در رابطه با شناسایی بیولوژیک و یا اکولوژیک در این منابع آبی صورت نگرفته است.لذا با توجه به تازه تاسیس بودن دریاچه چیتگر انجام این تحقیق ضروری بود.با توجه به نتایج بدست آمده بطورکلی بیش از 90 درصد جمعیت ماهیان از گونه های غیر هدف بوده است. بنابراین حضور ماهیان مهاجم و نبود ماهیان شکارچی در دریاچه چیتگر باعث تخریب زیستگاه، بلوم جلبکی، رقابت غذائی، عامل بیماریزائی و افزایش سطح تروفی خواهد شد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
عدم حضور ماهیان شکارچی و هماوری بسیار زیاد ماهیان تیزکولی Hemiculter leucisculus با میزان 12000 تخم، ماهی آمورنما Pseudorasbora parva با میزان 10000 تخم، ماهی حوض Carassius auratus با میزان 35000 تا 85000 تخم و ماهی مروارید Alburnus hohenackeri با 7000 تخم باعث گردید تا کمتر از 2 سال از آبگیری این دریاچه غالب جمعیت ماهیان از گونه های مهاجم باشند. بنابراین جهت کنترل این ماهیان و کامل شدن هرم غذائی دریاچه معرفی ماهیان شکارچی پیشنهاد میشود تا از طریق مبارزه بیولوژیک توازن ماهیان حفظ و اکوسیستم دریاچه به تعادل خود برسد.