بررسی تغذیه و تولید مثل شانهداران در حوضه جنوبی دریای خزر
مجری : سیامک باقری
شماره ثبت
521/85
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ پژوهشکده آبزیپروری (آبهای داخلی)چکیده
Mnemiopsis leidyi یکی از گونه های شانه دار ژله ای است و متعلق به شاخهCtenophora راسته Lobata
میباشد. در دهه 1980، برای اولین بارM.leidyi در دریای سیاه ظاهر شد و تا تابستان 1989 میزان زی توده آن به بیش از 2- 5/1 کیلوگرم در متر مربع رسید. M.leidyi رقیب غذائی ماهیان زئوپلانکتون خوار میباشد، شانه دار در دریای سیاه منجر به کاهش شدید جمعیت ماهیان پلاژیک و زئوپلانکتونها گردید.
در این مطالعه نمونه برداری M.leidyi ، زئوپلانکتون و فیتوپلانکتون از تیر تا آذر 1381 در دو ایستگاه واقع در مناطق انزلی و خزرآباد در دریای خزر توسط نمونه بردار METU net انجام گردید.
مطالعات آزمایشگاهی در دریای خزر نشان داد، هنگامی که طول شانه دار به 15 میلیمتر برسد در آب دریای خزر تولید تخم مینماید. اگرچه نمونه هائی از تخم از شانه دار با طول 12 میلیمتر و وزن 5/0 گرم نیز مشاهده شد. بیشترین گروههای طولی تولید مثل کننده را اندازه های 30-20 میلیمتر در دریای خزر تشکیل داده بودند. میانگین تخم های بارور تولید شده در آب دریای خزر 741 ± 1174 تخم در روز بود. حداکثر تخم تولید شده به میزان 2824 تخم در روز برای نمونه های با طول 39-30 میلیمتر و وزن 7/2-2 گرم مشاهده شد. درصد تخم های بارور شده در آزمایشها کم بوده و میانگین آن حدود 30 درصد و با دامنه بین 92-9 درصد طی 24 ساعت در نوسان بود. حداکثر تخم تولید شده توسط M.leidyi در شوری 11 گرم در هزار با میزان میانگین
733± 845 عدد در روز و حداقل تخم تولید شده در شوری4 گرم در هزار با میزان میانگین 2 تخم در روز بود.
همچنین بررسیها نشان داد، تغذیه شانه دار در دریای خزر 84 درصد از زئوپلانکتون و 16 درصد از فیتوپلانکتون بوده است. بیشترین تغذیه شانه دار از زئوپلانکتون Acartia متعلق به راسته Copepoda با میزان 34 درصد و کمترین تغذیه این آبزی از polyphemoides Podon متعلق به راستهCladocera با میزان 75/0 درصد بود. در محتوی معده شانه‌دار به میزان3 درصد تخم ماهی و 2/4 درصد لارو دوکفه ایLamllibranchia مشاهده شد. بیشترین پلانکتون شکار شده توسط افراد جوان (کوچکتر از 5 میلیمتر) بود. از زئوپلانکتونها تنها جنس Acartia از راسته Copepoda در حوضه جنوبی دریای خزر غالب بوده است. بطورکلی، تولید تخم شانه دار در دریای خزر با طول و وزن تر آن ارتباط مستقیم داشته است و تخم ریزی در دریای خزر در اندازه طولی کوچکتر نسبت به سایر مناطق دنیا انجام گردید. شوری، دمای آب و غذای قابل دسترس مهمترین عامل در تولید تخم شانه دار بوده است. بنظر میرسد، تغذیه M.leidyi یکی از عوامل مهم در کاهش تراکم زئوپلانکتون و ذخایر کیلکا ماهیان بوده است.
لغات کلیدی: شانه دار، Mnemiopsis leidyi، تولید مثل، تخم، تغذیه، زئوپلانکتون، دریای خزر