اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق :
به دلیل محدودیت برداشت از منابع آبی، افزایش روز افزون جمعیت و لزوم تامین پروتئین موردنیاز جامعه و افزایش سرانه مصرف آبزیان، آبزی پروری از جمله فعالیت هایی است که باید بسیار مورد توجه و اهمیت قرار گیرد چرا که بخشی از فرآورده‌های غذایی مورد نیاز انسان از طریق مصرف آبزیان تأمین می شود. دریای عمان؛ گستره عظیم دریایی در جنوب کشور با واقع شدن در عرض های جغرافیایی 25 تا 35 درجه شمالی، جزو مناطق گرمسیری، دریایی کره زمین محسوب می شود. دمای متوسط سالانه سطح آب 26 درجه و دامنه متوسط آن 35-25 درجه سانتیگراد با شوری متوسط 37-35 قسمت در هزار است، ورودی آب شیرین به این دریا بسیار کم بوده و شرایط آب و هوایی مناسب در سواحل دریای عمان، امکان دو بار پرورش میگو را ممکن می سازد زیرا در 9 ماه از سال، درجه حرارت هوا بالاتر از 20 درجه سانتیگراد است. از مزایای سایت پرورش میگوی گواتر، مساعد بودن دمای آب با نوسانات نسبتا کم برای ذخیره سازی در فروردین است که به تولید میگو در اوایل تابستان منجر می شود و در این فصل به دلیل بادهای مونسون و کاهش تولید در جنوب شرق آسیا، این صید نوبرانه محسوب می شود و بازار مناسبی هم در داخل و هم در خارج کشور دارد.
طول سواحل دریای عمان از تنگه هرمز تا خلیج گواتر حدود 780 کیلومتر است که سهم استان سیستان و بلوچستان بیش از 300 کیلومتر است. در این اراضی مناطق مستعد بسیار گسترده ای با کیفیت و بافت مناسب خاک وجود دارد که می تواند برای احداث مراکز تکثیر و مزارع پرورش میگو مورد استفاده قرار گیرد.
در راستای توسعه پرورش میگو، سایت بریس، لیپار، خور پارگ و خور چانکر در حال دریافت موافقت اصولی هستند و سایت پُزم نیز در دست مطالعه است که پس از تکمیل مطالعه به سرمایه گذاران بومی واگذار خواهد شد. مجتمع آبزی پروری گواتر، در حال حاضر 4 هزار هکتار مساحت دارد که از این میزان، 2 هزار و600 هکتار سطح مفید برای پرورش میگو است که از این میزان سطح مفید، هزار و 850 هکتار آماده بهره برداری است و بقیه نیز ساخته نشده یا نیمه ساز است. . پرورش میگو مکمل سیستم‌های دیگر تولید و تأمین مواد غذایی انسانهاست و در امنیت غذایی سهم قابل ملاحظه ای داشته است. بیماری ویروسی لکه سفید یک بیماری ناشی ازحضور ویروس لکه سفید (WSSV) است که سخت پوستان آبزی را مبتلا می کند. در مراحل اولیه همه گیری، جامعه علمی یک تئوری را فرض کرده است که تعدادی از عوامل بالقوه خطر که اطلاعات آن از روی مطالعه سایر بیماریها بدست آمده در شیوع بیماری لکه سفید (WSD) دخالت دارند. بر این اساس استراتژیهای کنترل به پرورش دهندگان توصیه می شود (نوسانات عوامل فیزیکی و شیمیایی آب استخر می توانند باعث ایجاد استرس در میگوها شود(Tendencia et al., 2011). خدامی در تحقیق خود در سایت پرورش میگو گواتر عنوان می کند که دما از جمله فاکتورهای غیرقابل کنترلی است که گاهاً از محدوده طبیعی خارج بوده است. شوری، ذرات معلق و شفافیت آب استخرها عمدتاً در محدوده مناسب نبوده است و کنترل آنها از اهمیت خاص برخوردار است و توصیه هایی برای کنترل آنها می کند (خدامی، 1381). Corsin et al., 2005). در این تحقیق سعی شده ابتداء به معرفی و اهمیت پرورش میگو پرداخته شده و سپس در مورد بیماری لکه سفید میگو که در سالهای اخیر در کشورمان به یکی از موانع بالفوه و بالفعل تبدیل شده بپردازیم و در پایان نقش فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی محیط را در بروز و شیوع بیماری فوق الذکر از نظر علم اپیدمیولوژی مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
روش تحقیق
الف- بررسی مشاهده ای از استخرها : بررسی مشاهده ای و ثبت شرایط نرمال پرورش وارزیابی وقایع غیر معمول به تناسب تغییر ات عوامل محیطی تاثیر گذار بر ایجاد شرایط مناسب برای بروز بیماری
ب- کنترل مصرف غذا : کنترل کمیت و کیفیت سینی های غذادهی و تحلیل نتایج حاصله به تناسب تغییرات عوامل محیطی و سلامت میگوهای پرورشی
ج- فاکتورهای خطر در بروز بیماری : ارزیابی کیفیت اب در استخر های ذخیره ، بررسی و ارزیابی سیستم های فیلتراسیون اب ورودی به مزارع ، ارزیابی و بررسی شیوه های شخم زنی ف کوددهی و آماده سازی استخرهای پرورشی ، کنترل کیفیت و شرایط انتخاب و انتقال پست لاروها جهت ذخیره سازی در استخرهای پرورشی و ارزیابی تغییرات درجه حرارت در بروز بیماری
نتایج :
- یک فاکتور خطر مثل ویروس لکه سفید، صرفاً به عنوان «شرط لازم» در ایجاد بیماری لکه سفید میباشد و به تنهایی قادر به ایجاد بیماری نیست
- هر چه دمای هوا بالاتر می‌رود، احتمال شیوع بیماری لکه سفید در میان پست لاروهای میگو کمتر میگردد. تحقیقات نشان داده است استخرهایی که زودتر نسبت به ذخیره‌‌سازی اقدام مینمایند، شانس بیشتری در موفقیت برای برداشت میگو خواهند داشت
- ذخیره سازی در ماه تیر به بعد در صورتیکه اواسط مهر به بعد دوره پرورش را شامل شود توصیه نمیشود.
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی:
- در صورتی که هنگام شخم زدن، خاک دارای رطوبت کمی باشد، باکتریها نیز در شکسته شدن و تجزیه مواد آلی شرکت کرده، عمل تجزیه توسط شخم زدن را تسهیل مینمایند. اصولاً خشک کردن خاک استخر به مدت 7-5 روز طول کشیده و در صورتی که رنگ سیاه خاک باقی ماند، بهتر است شخم زدن تکرار شود.
- آهک پاشی در طول آمادهسازی استخر باعث تناسب بخشیدن به pH و قلیائیت خاک و آب خواهد شد
- افزایش بیش از 6 ساعت حمل و نقل پست لاروها از هچری به مزرعه به عنوان یک عامل خطر مهم در بروز بیماریها شناخته شده است. استفاده از استخرهای نرسری در کاهش ابتلاء به بیماری نقش موثری دارد.
- درصورتیکه در بررسیهای بعمل آمده، وضعیت غلظت اکسیژن در حد معقولی باشد، نمونه برداری از میگوهای ضعیف و در حال مرگ (به منظور تعیین مشکلات بیماری) انجام خواهد شد
- استفاده از درصدهای غذادهی استاندارد با توجه به درصد غذادهی توصیه شده توسط کارخانه تولید کننده غذا نسبت به بیو مس مورد انتظار میتواند مد نظر باشد
- در صورتی که قبل از آبگیری بعضی از اقدامات مدیریتی صورت پذیرد، به میزان زیادی از عوامل خطر کاسته خواهد شد : استفاده از فیلترهای کیسه های با چشمه مناسب ، ضد عفونی استخر و ایجاداستخرهای ذخیره آب از جمله عوامل موثر در کاهش عوامل خطر در بروز بیماری محسوب میگردند .
- وضعیت کف استخر باید بصورت هفتگی مشاهده، بررسی و ثبت شود
- شخم زنی
- آهک پاشی 100کیلو گرم caco3 درهکتار
- آبگیری و کوددهی ( شیمیایی و حیوانی / 2 تا 3 روز قبل از ذخیره سازی پست لاروها )
- حداکثر ذخیره سازی بین 250 تا 300 هزار در هر هکتار از گونه وانامی
- استفاده از محرکهای سیستم ایمنی /این مواد که شامل جلبکهای دریائی و مخمرها بوده، میتوانند موجب تحریک ایمنی غیر اختصاصی در میگو شده
- فیلتراسیون به منظور جلوگیری از ورود حاملین ویروسهای بیماریزا و همچنین جلوگیری از ورود موجودات ناخواسته و مزاحم به استخرها
- ارائه راهکارهای ایمنی زیستی و کاهش خطرات بالاخص در زمینه بیماریها ( قرنطینه / مجوز بهداشتی پست لارو / مجوز حمل و نقل / واکسیناسیون /تستهای تشخیصی و در نهایت معدوم سازی و ریشه کنی. )
- برگزاری دوره های آموزشی برای پرورش دهندگان
- ترویج روشهای نوین آبزی پروری با تأکید بر بهینه سازی مدیریت بهداشتی و تولید
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
کلیه مراکز پرورش میگوی پاسفید غربی در استان های جنوبی کشور