اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
با وجود اینکه میگوی وانامی اولین بار در سال 1383 به کشور معرفی شده بود، ولی تولید تجاری آن از سال 1385 با ورود محموله‌های مختلف مولد از مناطق مختلف جهان، توسط مراکز تکثیر فعال بخش خصوصی صورت گرفت. با وجود توسعه سریع این گونه در سرتاسر کشور شواهد دال بر این بود که علیرغم گذشت کمتر از یک دهه از معرفی این گونه به عنوان جایگزین در کشور، بسیاری از صفات منحصر به فرد آن از جمله سریع الرشد بودن، تراکم پذیری بالا، بازماندگی بالا در مرحله لاروی و مقاوم بودن در مقابل عوامل بیماریزا از لحاظ کمیتی با نزول روبرو شد بود. از این رو شاید بتوان مهمترین علت از بین رفتن برخی از صفات بارز این گونه در طی سالهای گذشته را ناشی از عدم شناسایی جمعیت‌های مختلف میگوهای پرورشی و تعیین شاخصهای ژنتیکی در نسل‌های مختلف می‌باشد. تا از این طریق علاوه بر تعیین تفاوت‌های ژنتیکی میان نسل‌های مختلف از یک سو مانع آمیزش‌های ناخواسته میان افراد یک جمعیت شود و از سوی دیگر از افزایش ضریب هم خونی در بچه میگوهای تولید شد جلوگیری به عمل آید.
از مهمترین اهداف این پروژه
- تعیین و شناسایی جمعیت های مختلف مولد میگوهای وانامی پرورشی
- تعیین شاخص های ژنتیکی نسل های مختلف میگوهای وانامی پرورشی نسل‌های مختلف
- تعیین میزان هتروزیگوسیتی و هموزیگوسیتی نسل های مختلف میگوهای وانامی پرورشی نسل‌های مختلف
بمنظور تهیه شاخصهای ژنتیکی و تعیین میزان تنوع ژنتیکی در میگوهای پرورشی نسل‌های مختلف از بافت عضلانی نمونه‌گیری به عمل آمد (شکل 1). در ادامه پس از استخراج ماده ژنتیکی (DNA) هر یک از نمونه‌ها با استفاده از 12 جفت پرایمر‌های اختصاصی از طریق روش مولکولی ریزماهواره‌ای و تکثیر در دستگاه ترموسایکلر شاخصهای ژنتیکی آنها بررسی شد (شکل 2).
شکل1: نمونه گیری از بافت عضله میگوهای پرورشی مراکز پرورش و نگهداری در الکل 96 درجه
شکل2: تزریق محصول PCR بر روی ژل آکریل آمید دستگاه الکتروفورز عمودی کلور و باندهای تشکیل شده بر روی ژل آکریل آمید
با توجه به جمعیت‌های شناسایی شده برنامه آمیزش‌های درون گروهی و بین گروهی میان مولدین برنامه ربزی شد تا از این طریق میگوهای نسل دوم تولید شود (نمودار 1) (شکل 3).
ò
نمودار 1: برنامه تلاقی درون گروهی و بین گروهی مولدین نسل صفر
شکل3: بهگزینی پیش مولدین میگوی نسل صفر
نتایج:
براساس نتایج بدست آمده مشاهده شد که از میان جمعیت‌های مختلف وارد شده به کشور تنها سه جمعیت مولوکائی، ترکیبی و های‌هلث به عنوان مولدین نسل اول شناسایی شدند (جدول 1 و نمودار 1).
جدول 1: مقادیر فاصله موجود در میان جفت جمعیت‌های مورد مطالعه
|
جمعیت
|
فاصله ژنتیکی
|
|
ترکیبی
|
های هلث
|
|
های هلث
|
512/0
|
|
|
مولوکائی
|
357/0
|
615/0
|
نمودار 1: درخت موضع شناسی تکاملی براساس فاصله ژنتیکی (براساس معیار Nei, 1972)
لذا به دلیل شباهت ژنتیکی میگوهای دو جمعیت مولوکائی و ترکیبی و همچنین بمنظور افزایش میزان تنوع ژنتیکی میگوهای این دو جمعیت به عنوان یک جمعیت در نظر گرفته شدند، که پس از آمیزش درون گروهی و بین گروهی صورت گرفته میان مولدین نر و ماده دو جمعیت مولوکائی و های‌هلث در نهایت چهار ذخیره مختلف تولید شدند.
نتایج مطالعات مولکولی حاکی از آن بود که از میان ذخیره‌های نسل دوم تولید شده شاخصهای ژنتیکی میگوهای ذخیره مولوکائی (ماده)×های‌هلث (نر) از قبیل فراوانی آلل‌های مؤثر، هتروزیگوسیتی مشاهده شده و تنوع ژنتیکی آنها بطور معنی داری بیشتر از سایر ذخیره‌ها بود. این در حالی بود که شاخصهای ژنتیکی ذخیره‌های حاصل از آمیزش‌های درون گروهی (III وVI) بطور معنی داری کاهش یافته بود. از سوی دیگر به دلیل آمیزش درونی صورت گرفته میان آنها میزان ضریب هم خونی نیز به شدت افزایش یافته بود (جدول 2).
جدول 2:میزان تنوع ژنتیکی میگوهای نسل دوم
|
(Ho - He)
|
ذخیره
|
P value
|
|
هتروزیگوسیتی مشاهده شد در مقابل هتروزیگوسیتی مورد انتظار
|
مولوکائی× های‌هلث (M.H)،
|
107/0
|
|
های‌هلث× مولوکائی (H.M)
|
028/0
|
|
های‌هلث× های‌هلث (H.H)
|
036/0
|
نتایج حاصل از تمایز ژنتیکی میان ذخیره‌های مورد مطالعه حاکی از وجود یک تمایز ژنتیکی پائین تا متوسط بود. به گونه ای که تمایز ژنتیکی موجود میان ذخیره‌های مولوکائی× های‌هلث (M.H) با های‌هلث× مولوکائی (H.M) 078/0 بود که در سطح پائنی قرار داشت و از لحاظ آماری کاملاً معنی دار بود (P<0.001) (جدول 3).
جدول3: مقادیر تمایز ژنتیکی ذخیره‌های مختلف نسلدوم
|
ذخیره
|
H.H
|
H.M
|
|
M.H
|
103/0
|
078/0
|
|
H.M
|
036/0
|
000/0
|
همچنین بیشترین میزان فاصله ژنیتکی میان ذخیره مولوکائی× های‌هلث با ذخیره های‌هلث× های‌هلث و کمترین میزان میان ذخیره های‌هلث× مولوکائی با های‌هلث× های‌هلث وجود داشت (جدول 4) (نمودار 2).
جدول4: مقادیر فاصله موجود در میان جفت جمعیت‌های مورد مطالعه
|
ذخیره
|
فاصله ژنتیکی
|
|
H.H
|
H.M
|
|
M.H
|
369/0
|
299/0
|
|
H.M
|
142/0
|
00/0
|
نمودار2: درخت موضع شناسی تکاملی براساس فاصله ژنتیکی (براساس معیارNei, 1972)
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی:
با توجه به غیر بومی بودن میگوی وانامی در کشور و عدم دسترسی به مولدین وحشی می‌بایست بر اساس روش‌های مولکولی موجود ذخائر مختلف میگوهای وانامی پرورشی شناسایی شود در ادامه بمنظور جلوگیری از آمیزش افراد خویشاوند و بهبود صفات فنوتیپی بچه میگوهای تولید شده به گزینی و آمیزش مولدین نسل‌های مختلف بر اساس اطلاعات حاصل از شاخصهای ژنتیکی صورت گیرد. تا از این طریق از افزایش ضریب هم خونی و بوجود آمدن صفات نامطلوب جلوگیری به عمل آید.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
این دستورالعمل میتواند در کلیه مراکز تکثیر و پرورش میگوی کشور که قصد مولد سازی و تکثیر میگو را از طریق پیش مولدین پرورشی در داخل کشور دارند بکار برده شود. تا از این طریق با شناسایی جمعیت‌های مختلف میگو در هر یک از مراکز تکثیر و شناسنامه دار کردن آنها از آمیزش‌های خویشاوندی میان افراد یک خانواده و جمعیت جلوگیری به عمل آید.