اهمّیّت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق :
در حال حاضر بیش از 20 نوع ویروس بیماریزا در میگوهای خانواده پنائیده شناسایی شده است (Lightner, 1996). که از این میان 4 ویروس شامل WSSV، YHV، TSV و IHHNV به عنوان مهمترین عوامل بیماریزای میگوهای پرورشی که ایجاد بیشترین میزان خسارت و تلفات می نمایند محسوب می شوند و قادرند در هر نقطه ای از جهان در میگوهای پرورشی ایحاد بیماری نمایند. این عوامل با ضرر و زیان اقتصادی فراوانی همراه بوده و از عوامل محدود کنند توسعه صنعت پرورش میگو در جهان محسوب می شود (Lightner 1996; Flegel 1997). امروزه اکثر کشورهای آسیایی همانند چین، تایلند، هند، اندونزی، بنگلادش، مالزی، تایوان، ویتنام، و ژاپن متأثر از این عوامل بیماریزا می باشند. لیکن کشور ما نیز از این مسئله مستثنی نبوده است لذا در سال های گذشته ظهور بیماریهای ویروسی در مزارع پرورش میگوی کشور صدمات اقتصادی فراوانی را بهمراه داشته بطوریکه در بعضی مناطق موجب رکود این صنعت شد. از این رو در سالهای اخیر معرفی میگوی سفید غربی عاری از بیماری به عنوان اولین گام مقابله و پیشگیری از بروز بیماری موجب رونق گرفتن صنعت تکثیر و پرورش میگو در کشور شده است. اما وقوع بیماری لکه سفید طی سال های بعد و غیر بومی بودن این میگو که سبب عدم دسترسی به منابع وحشی می گردد و به منظور قطع وابستگی به مولدین خارجی باعث شد که نیاز به تولید میگوی مولد عاری از بیماری خاص به شدت در این صنعت احساس شود.
اهمّیت تحقیق:
تا قبل اجرای این پژوهش 3 کشورآمریکا، چین و اندونزی فقط دانش تولید مولد میگوی عاری از بیماری را دارند و دستیابی به این دانش یکی از نیازهای اولیه ی افزایش تولید در سالهای آینده و برنامه ریزی کلان کشوری در این صنعت خواهد برای ایران می بود. بدین منظور این پژوهش در اولویت های موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور قرار گرفت و در پژوهشکده میگوی کشور اجرایی گردید.
.ضرورت تحقیق:
بیماری های ویروسی، پرورش میگو را به شدت تحت تاثیر قرار داده اند و در سالهای آینده تنها پیشگیری از بیماری راه مبارزه و افزایش تولید است. این موضوع موسسه های مالی و اعتباری را از اعطای وام به پرورش دهندگان باز می دارد . صندوق های بیمه کشاورزی با بالا رفتن ریسک بیمه تمایلی به بیمه نمودن پرورش میگو ندارند. به دلیل خسارت های هنگفت ناشی از بیماری، صندوق بیمه کشاورزی از دادن غرامت کامل خودداری می کند . پرورش دهندگان نا امید، مزرعه های خود را تعطیل کرده و یا در معرض فروش قرار داده می دهند.
خسارت های جهانی ناشی از بیماری های ویروسی میگو در سال ۱۹۹۴ ، ۴ میلیارد دلار آمریکا برآورد شده است . خسارت های ناشی از ویروس های YHV &WSSV به تنهایی در تایلند ۱۰ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار آمریکا گزارش شده است . در هند خسارت سالیانه ی ناشی از WSSV حدود ۳-۵/۳ میلیارد روپیه است . خسارت های سال ۱۹۹۴ چین ، ۴۰۰ میلیون دلار براورد شده است . این خسارت در سال ۲۰۰۰ ، ۵۸۰ میلیون دلار بود . در این کشور ۱۵۰ هزار نفر شغل خود را به دلیل شیوع بیماری میگو از دست دادند .در سال 1394 در ایران در پی وقوع بیماری لکه سفید 500 میلیارد ریال به پرورش دهندگان به دلیل کاهش برداشت خسارت وارد شد. اطلاعات مربوط به بیکاری ناشی از بیماری در صنعت میگو در سایر کشورها در دست نیست ، ولی در کشورهایی که بیکاری معظل مهمی به شمار می رود بسیار جدی است . از این رو به دلیل فقدان پژوهش های لازم و تلاش های فنی برای مقابله با بیماری ها و جلوگیری از انتشار ویروس به سامانه های پرورش ، پرورش دهندگان در سرتاسر جهان خسارت هایی را متحمل شده هند و در این بین صنعت پرورش میگو با چالش بزرگی روربه رو شده است .
اهداف تحقیق:
شناسایی مولکولی عوامل بیماریزای ویروسی
دستیابی به پروسه ی مراحل مختلف آزمون ویروسی در تولید میگوی عاری از بیماری خاص.
روش تحقیق:
در این پژوهش نمونه گیری به روش تصادفی انجام شد ، در این پژوهش، حجم نمونه بر اساس شیوع مورد انتظار پاتوژن های خاص(5 درصد) و یا درجه اطمینان آماری (95 درصد) و با توجه به منابع علمی تعیین گردید اما به منظور پایش ویروس های مورد بررسی در شرایطی تلفات و یا که علایم کلینیکی بیماری مشاهده می شد، حداقل 10 نمونه که دارای علایم کلینیکی شاخص بود از نظر بیماری مورد بررسی قرار می گرفتند. مطابق جدول زیر در سه فاز انواع نمونه ها مورد بررسی قرار می گرفتند.
|
نسلها و مراحل اجرایی در هر فاز
|
|
فاز اول(نسلF0) شامل:
|
فاز دوم (نسل F1 ) شامل:
|
فاز سوم (نسل F2 ):
|
|
به گزینی و تکثیر مولدین F0
|
پرورش لاروهای F1 تا مرحله پیش مولد، مولدسازی میگوهایF1 تا مرحله رسیدگی جنسی و به گزینی و تکثیر مولدین F1
|
پرورش لاروهای F2تا مرحله پیش مولد و مولدسازی میگوهای F2
|
|
میگوی پیش مولد، آب، غذای تر، غذای خشک
|
میگوی مولد، لارو، آب، غذای تر، غذای خشک
|
مراحل لاروی، آب، غذای خشک، غذای زنده
|
در مجموع 756 قطعه میگو، 6 نمونه غذای کنسانتره، 66 نمونه ماهی مرکب، 24 نمونه کرم نرئیس، 2 نمونه جگر گاو، 2 نمونه صدف ملالیس، 1 نمونه جلبک اسپیرولینا و 2 نمونه آرتمیا مورد کنترل و غربالگری از نظر وجود 7 ویروس TSV، YHV، IHHNV، MBV، HBV، IMNV، WSSV قرار گرفتند. کلیه آزمون ها توسط مرکز تشخیص بیماری های میگو وابسته به اداره کل دامپزشکی استان بوشهر کنترل و گواهی سلامت میگوها صادر گردید.
نتایج :
اجرای عملیاتی تولید میگوی عاری از بیماری خاص(SPF) در پایلوت تحقیقاتی ایجاد شده در پژوهشکده میگوی کشور با توجه به استاندارد های تعریف شده و ایجاد شرایط قزنطینه ای و اجرای دقیق دستورالعمل های ایمنی زیستی طی سالهای 1391 الی 1393 به طور کامل به اجرا گذاشته شد. و طی این مدت همه ی نمونه های میگو از زمان انتخاب تا تغییر مراحل مختلف و انتقال و جابجایی مورد سنجش عوامل بیماریزای مختلف به ویژه ویروس ها قرار گرفتند. در این طرح مجموعاً 6013 آزمایش شناسایی ویروسی انجام شد. نتایج نشان دادند هیچ عامل ویروسی در بین نمونه های مورد بررسی وجود ندارد و با سطح اطمینان 95٪ می توان اعلام نمود که این میگوها عاری از بیماری های ویروسی هستند.
دستورالعمل فنّی و توصیة ترویجی :
بر اساس دستاوردهای حاصل از این پروژه به منظور تولید میگوی مولد عاری از بیماری خاص طی سه نسل میگوی مولد، لارو، آب، غذای تر، غذای خشک را در سیستم بسته ی پرورش مورد بررسی و یروسی قرار داد.اولین مرحله ی تست ویروسی از مزرعه ای خارج از سایت مولدسازی انجام می شود سپس قرنطینه ی اولیه صورت می گیرد پس از پایان قرنطینه ی اولیه مجددا میگوها مورد بررسی ویروسی قرار می گیرنددر این مرحله قبل از آزمایش ویروسی میگوها را باید مورد شک دمای پایین به مدت 3 روز قرار داد سپس آزمایش انجام شود. سپس از تائید سلامت، میگوهارا به محل جدید که دارای شرایط ایمنی زیستی بالایی است انتقال داده می شود و برای مولدسازی آماده می گردند. بعد از آمادگی مولدین برای لقاح مورد بررسی مجدد ویروسی قرار می گردد.
تخم ها نیز مورد بررسی قرار گرفته و لاروهای تولید تا مرحله پست لاروی نگهداری شده و قبل از انتقال به پرورش مجددا مورد آزمایش های شناسایی ویروسی قرار می گیرند. این سیکل ارائه شده برای هر سه نسل تکرار شده و نسل سوم تولیدی در صورت عاری بودن از بیماری به عنوان میگوی SPF شناخته می شود.
ویژگی مناطق کاربرد توصیة ترویجی :
مراکز تکثیر و مولدسازی میگو در استهانهای بوشهر، هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان.