وزارت جهاد کشاورزی
سازمان ترویج، آموزش و تحقیقاتکشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایرانـ پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
عنوان:
دستیابی به دانش فنی تولید پروتئین تک یاخته از باقیمانده ماهیان دریایی و پرورشی
مجری:
رضا صفری
شماره ثبت
34/87
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان ترویج ، آموزش و تحقیقات کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایرانـ پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
عنوان پروژه/ طرح :دستیابی به دانش فنی تولید پروتئین تک یاخته از باقیمانده ماهیان دریایی و پرورشی
شماره مصوب:84027 ـ 0000 ـ 03 ـ 200000 ـ 032 ـ 2
نام و نام خانوادگی نگارنده/ نگارنده گان:رضا صفری
نام و نام خانوادگی مجری مسئول ( اختصاص به پروژه ها و طرحهای ملی و مشترک دارد ): ـ
نام و نام خانوادگی مجری/ مجریان:رضا صفری
نام و نام خانوادگی همکاران:علی سلمانی ـ فرامرز لالویی ـ رسول ارشد ـ سلیمان غلامی‌پور ـ زهرا یعقوب‌زاده ـ زهرا بانکه‌ساز ـ احمد غرقی ـ فریدون ملک‌زاده ـ محمدعلی آموزگار
محل اجرا:استان مازندران
تاریخ شروع:1/6/1384
مدت اجرا:1 سال و 2 ماه
ناشر: موسسه تحقیقات شیلات ایران
شمارگان ( تیتراژ ): 15 نسخه
تاریخ انتشار: سال 1387
چکیده
پروتئین میکروبی به فرآورده‌ای اطلاق می‌شود که به دنبال رشد میکروارگانیسم‌ها روی سوبستراهای مختلف تولید می‌گردد. به منظور تولید پروتئین میکروبی از میکروبهای مختلف مثل باکتری، جلبک، قارچ استفاده شده و براساس نوع پروتئین تولید شده، ارزش غذایی آنها متفاوت می باشد. از سوبستراهای مورد استفاده میتوان به ضایعات کشاورزی، صنعتی و ضایعات آبزیان استفاده می‌گردد. ضایعات ماهی به لحاظ داشتن پروتئین نسبتاً بالا از نظر تولید پروتئین میکروبی حائز اهمیت می‌باشند. در این تحقیق تولید پروتئین میکروبی با استفاده از مخمرها و باکتریهای مختلف از امعاء و احشاء تن ماهیان، آب پخت تولید شده در کارخانجات تولید کننده کنسرو ماهی تن و امعاء و احشاء ماهی فیتوفاگ مورد استفاده قرار گرفته است.
به منظور انجام آزمایش از دو مقیاس آزمایشگاهی و فرمانتور استفاده شده و از 6 جنس و گونه مخمر و دو گونه باکتری باسیلوس استفاده شده و تاثیر فاکتورهای مختلف نظیر pH، دما، سوبسترای اضافه ، دور همزن، روش استفاده از میکروارگانیسم و زمان تخمیر بر روند آزمایش مورد ارزیابی قرار گرفته و میزان تغییرات رشد میکروبها و پروتئین مصرف شده با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر و روش ماکروکجلدال مورد ارزیابی قرار گرفته است. پس از به پایان فرآیند تخمیر، عمل استخراج انجام گرفته و در نهایت پروتئین تولید شده، لیوفیلیزه گردید.
نتایج نشان داد که درصد پروتئین در پروتئین باکتریایی نسبت به پروتئین مخمری بیشتر بوده ولی میزان رطوبت در پروتئین مخمری بیشتر از پروتئین باکتریایی بوده است. سایر فاکتورهای غذایی مثل چربی و خاکستر تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته اند. میزان تولید محصول در امعاء و احشا تن ماهیان بیشتر از امعاء و احشاء فیتوفاگ بوده و آب پخت در ردیف سوم قرار داشته است. بهنگام استفاده از سوبسترای اضافی، میزان تولید محصول نیز بیشتر بوده است. در بین مخمرها، کاندید اوتیلیس(Candida utilis) (آزمایشگاهی، فرمانتور) بیشتر از مخمرهای دیگر عمل کرده و میزان محصول تولید شده در تیمار حاوی کاندیدا اوتیلیس بیشتر بوده است. در بین باکتریها نیز باسیلوس لیکنوفورمیس(Bacillus liquinoformis) بهتر از باسیلوس سوبتی‌لیس
(Bacillus subtilis)بوده است. نتایج تاثیر فاکتورهای دما و pH نشان داده که مخمرها در 4/5=pH و دمای
32 بهتر از 6=pH و دمای 25 عمل کرده و باکتریها نیز در دمای35 و 9/6=pH نیز بهتر از دمای 32 و
5/6=pH عمل کردند. زمان لازم برای کامل شدن آزمایش در فاز آزمایشگاهی 54 ساعت بوده در صورتیکه این زمان در فرمانتور 21 ساعت بوده است. نتایج نشان داد که بهنگام افزایش دور همزن در شرایط فرمانتور، رشد میکروارگانیسم سریعتر انجام گرفته و در نتیجه محصول در زمان کوتاهتری تولید گردید.
نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داده که با انتخاب بهترین شرایط برای میکروارگانیسم مورد استفاده (دما، pH، دور همزن، نوع سوبسترا) میتوان پروتئین میکروبی را با کیفیت بالا تولید نمود. پروتئین میکروبی تولید شده را میتوان به عنوان ماده افزودنی در غذای دام، طیور و آبزیان استفاده نمود. بایستی توجه نمود که انجام آزمایشات تکمیلی نظیر پروفایل اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، املاح معدنی، اسیدهای نوکلئیک در محصول تولید شده لازم و ضروری به نظر می‌رسد.
کلمات کلیدی: پروتیئن تک یاخته ـ ضایعات ماهیان دریایی و پرورشی ـ مخمر ـ باکتری.