اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
دریای خزر با توجه به موقعیت جغرافیایی، وسعت ، وجود ذخایر زیستی گیاهی و جانوری و منابع نفت و گاز ، وجود صنایع شیلاتی و تامین مواد پروتئینی و صید ماهیان خاویاری و استحصال خاویار ، صید ماهیان استخوانی و حمل و نقل دریایی از اهمیت خاصی برخوردار است.. در سالهای اخیر پس از ورود Mnemiopsis از دریای سیاه به دریای خزر تنوع و تراکم زئوپلانکتون کاهش چشمگیری داشت. برخی از گونه هایی که در سالهای قبل مشاهده می شدند در سال های اخیر از بین رفته اند و صید کیلکا از 85 هزار تن در سال 1378 به 19000 هزار تن در سال 83 رسید. لذا جهت بازسازی ذخایر و در اختیار داشتن تراکم زئوپلانکتون ها برای تغذیه ماهیان دریا و بچه ماهیانی که هر ساله توسط شیلات برای حفظ ذخایر دریا رها سازی می شوند و تغییرات زیست محیطی، نیاز است تنوع ، تراکم و بیوماس زئوپلانکتون های حوضه جنوبی دریای خزر مورد مطالعه قرار گیرد.
نتایج:
دریای خزر بزرگترین دریاچه لب شور دنیاست. زوپلانکتون این اکوسیستم به دلیل اینکه اولین مصرف کننده های دریا و مهمترین موجودات گیاه خوار محسوب می شوند، اهمیت دارند. این بررسی در سال 1392 به منظور تغییرات فصلی زوپلانکتون حوضه جنوبی دریای خزر(سواحل ایران) انجام شد. نمونه برداری فصلی، در 4 ترانسکت انزلی، تنکابن، نوشهر و امیرآباد در اعماق 5، 10 و 20 مترانجام شد. تغییرات سالیانه زوپلانکتون بین 113±392 (انحراف معیار± میانگین) در فصل پاییز، ترانسکت امیرآباد تا 11735±8065 عدد در متر مکعب در فصل زمستان در ترانسکت امیرآباد بود. تراکم موجودات در تنکابن و امیرآباد بیش از سایر ترانسکت ها بود و به ترتیب حدود 0/2 و 8/2 برابر ترانسکت های انزلی و نوشهر بود. نتایج فصل تابستان نشان می دهد که تغییرات تراکم زوپلانکتون بین 1470±1964 عدد در متر مکعب (امیرآباد) تا 6088±5706 عدد در متر مکعب (تنکابن) مشاهده شد. زی توده موجودات در این فصل در ترانسکت های انزلی، تنکابن، نوشهر و امیرآباد به ترتیب 02/30، 22/52، 98/22 و 31/18 میلی گرم در متر مکعب ثبت شد. در فصل پاییز تراکم و زی توده کمتر از سایر فصول بود. تراکم و زی توده بین 113± 392 عدد در متر مکعب و 91/0± 71/3 میلی گرم در متر مکعب درامیرآباد تا 1435±2280 عدد در متر مکعب و 50/14± 23/20 میلی گرم در متر مکعب در انزلی تغییر کرد. تراکم و زی توده در فصل زمستان در دو ترانسکت انزلی و امیرآباد با میزان بالایی مشاهده شد. تراکم در امیرآباد 8065 و در انزلی 8061 عدد در متر مکعب بود. در این بررسی تراکم کوپه پودا به استثنا فصل زمستان، بیش از 70 در صد جمعیت زوپلانکتون و Acartia tonsa صد در صد جمعیت راسته کوپه پودا را تشکیل داد(شکل 7) که کاهش گونه ها، خطری برای دریای خزر می باشد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
تعیین میزان تراکم و بیوماس زوپلانکتون در سواحل ایران و اعماق مختلف آب ، برای زنجیره غذایی بالاتر جهت استفاده بی مهرگان و ماهی
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:حوضه جنوبی دریای خزر