اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
صید و بهره برداری از ذخایر ماهیان استخوانی دریای خزر در دهه های اخیر رو به افزایش بوده و از این رهگذر نیاز پروتئینی جامعه تأمین گردیده و نقش مهمی در اقتصاد ساحل نشینان دارد. نبض اقتصادی بیش از 12 هزار نفر صیاد در گرو صید و صیادی و بهره برداری از این ذخایر می باشد. کفال ماهیان در بین ماهیان استخوانی بعد از ماهی سفید بیشترین میزان صید را در مقایسه با سایر گونه ها دارا بوده و از ارزش اقتصادی و بازار پسندی نیز برخوردار می باشد. بطور کلی مجموع صید سالانه ماهی سفید و کفال ماهیان ( کفال طلایی و پوزه باریک ) 90-85 درصد از صید سالانه را تشکیل می دهد. حفظ و پایداری ذخایر نیازمند بررسیها و تحقیق در خصوص روند تغییرات میزان صید و تلاش صیادی، تعیین مقدار زی توده و حداکثر محصول قابل برداشت می باشد.
هدف از انجام این مطالعات بررسی وضعیت موجود ذخایر کفال ماهیان و تعیین سطح مناسب برداشت برای سالهای آتی میباشد . که در این صورت فرصتهای شغلی موجود حفظ شده و تولید پروتئین دریائی تداوم خواهد داشت. نتایج حاصل از پروِِژه های تحقیقاتی منجر به اصلاحات لازم در نحوه مدیریت صید و بهره برداری خواهد گردید.
نتایج:
در این تحقیق به برخی از شاخصهای زیستی مثل روند تغییرات صید و تلاش صیادی و برآورد میزان ذخایر و حداکثر صید مجاز کفال ماهیان در سواحل ایرانی دریای خزر طی فصل صید 93-1392 دست خواهیم یافت. نتایج نشان داد که در سال بهره برداری 93-1392 مجموعا 124 شرکت تعاونی پره فعال بوده و44688 بار پره کشی انجام شده است. مقدار صید کل صید با احتساب صید قاچاق 3/17144 تن برآورد شد. کفال ماهیان8/13درصد از ترکیب صید را به خود اختصاص دادند.
پارامترهای رشد K، ∞L و t0 برای ماهیان کفال طلائی 16/0 در سال، 4/57 سانتیمتر و 45/0- سال محاسبه شد. با استفاده از داده های ساختار سنی میزان ذخایر کفال ماهیان طی سال بهره برداری 93-1392 ، 3/12473 تن محاسبه شد. حداکثر محصول قابل برداشت برای کفال ماهیان 6/2558 تن محاسبه گردید.
بر اساس مدلهای موجود، میزان صید مجاز بیولوژیک کفال طلائی در این تحقیق با رویکرد احتیاطی 1650 تن برآورد گردید . پیشنهاد می شود که در بهره برداری از ذخایر کفال ماهیان بحث برداشت با در نظر گرفتن رویکرد احتیاطی مد نظر قرار داده شود .
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
سالیان درازی است که در خصوص رعایت زمان و مکان صید دوره های آموزشی برگزار گردیده و تاثیرات نسبی خوبی را داشته است . لذا تداوم این گونه بازآموزی برای جامعه صیادی منجر به ایجاد یک سیستم خود کنترلی و خود اظهاری از سوی جامعه صیادی و بهبود ارتباطات آنان با مدیران شیلاتی خواهد گردید.
رعایت استاندارد های چشمه تور پره و کنترل و نظارت در این خصوص موجب کاهش درصد ماهیان غیر استاندارد و تضمین موفقیت صید ماهیان با طول و وزن مناسب در سالهای بعد میگردد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
شرکت های تعاونی پره مراکز هدف برای بکارگیری توصیه های مذکور بوده و بیشترین بازده را چه ازلحاظ افزایش سطح آگاهی جوامع صیادی و چه از لحاظ پویایی بهره برداری از ذخایر ماهیان استخوانی در پیش خواهد داشت .