اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
فعالیت آزمایشگاه های پژوهشکده ها و مراکز تابعه مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران حدوداً به 100 سال یش برمی گردد و از آن زمان تا کنون این فعالیت ها در زمینه های مختلف شامل نمونه برداری از آبزیان ومنابع آبی کشور ، آماده سازی نمونه ها و آنالیز نمونه های زیستی و غیر زیستی می باشد
فعالیت های آزمایشگاهی در قالب طرح ها و پروژه های تحقیقاتی مصوب درون سازمانی و برون سازمانی می باشند.
همه ساله شاهد موارد متعددی از حوادث خطر آفرین و حتی مرگ آور در آزمایشگاهها ی مختلف می باشیم. در حال حاضر بسیاری از کشورها در رابطه با مباحث مرتبط با ایمنی آزمایشگاهها قوانینی را وضع نموده اند. با توجه به تجارب مشابه و پراکنده در کشور، شناسایی ریسک خطرات در هر یک از آزمایشگاهها بسیار حائز اهمیت می باشد. طی دهه های گذشته، برای تجزیه وتحلیل علمی خطرات، روشهایی بسیاری گسترش یافته که هر یک از این روشها دارای دیدگاهها، کاربردها و کارایی های متفاوتی می باشد. ارزیابی مخاطرات شامل دو مقوله کمی و کیفی است. در این خصوص می توان از تکنیک های مختلفی) نظیر تجزیه و تحلیل عوامل شکست و آثار آن: (FMEA استفاده نمود. اخیرا با توجه به تجربیات آزمایشگاه های آزمون و کالیبراسیون در کشورهای توسعه یافته، رهیافتی جدید نسبت به ضرورت ارزیابی ایمنی در دوره های زمانی مشخص با توجه به ماهیت وظایف آزمایشگاه ها مطرح و بر این اساس فرایند بررسی روش های متداول در ارزیابی ایمنی و توسعه و ارتقاء کارایی آنها در مطالعات مختلف مورد توجه محققان و ارگانهای ذیربط قرار گرفته است. با توجه به آثار مثبت گزارش شده از اعمال مدیریت ریسک ها و پایش آنها بواسطه انجام ارزیابی های مخاطرات و دستیابی به بهبود ایمنی در زمینه های نرم افزاری و سخت افزاری (کارکنان و امکانات تجهیزات حفاظت فردی)، می توان به اهمیت بررسی مشابه در آزمایشگاههای مختلف با وظایف متنوع (منجمله در مراکز پژوهشی تابعه موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور: پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، پژوهشکده میگوی کشور و مرکز تحقیقات ملی فرآوری آبزیان) برای تامین شرایط راحت کار و کاهش مشکلات بهداشت حرفه ای در آینده پی برد. اصولا این پروژه در تداوم ارتقاء کیفی فعالیت آزمایشگاههای مرکز تحقیقات ملی فرآوری آبزیان و برای نخستین بار در راستای مباحث ایمنی آزمایشگاهها اجرا گردید. اهداف اصلی این پروژه عبارت است از:
الف) بررسی مخاطرات احتمالی در کلیه آزمایشگاه های مرکز (با توجه به ماهیت کار و فعالیت جاری هر آزمایشگاه) ب)ارائه برنامه های عملی برای پیشگیری از وقوع هر یک از مخاطرات مزبور ج) افزایش سطح آگاهی پرسنل آزمایشگاه ها از دیدگاه مباحث ایمنی
این تحقیق در 2 آزمایشگاه (تحت عناوین: میکروبیولوژی، شیمی )اجرا گردید. در این پروژه به منظور ارزیابی مخاطرات آزمایشگاهها، از روش "تجزیه و تحلیل عوامل شکست و آثار آن" استفاده گردید.
نتایج:
سطح ریسک در تمامی آزمایشگاههای مرکز،حاصل از بررسی مخاطرات بالقوه قبل از استقرار ایمنی در آزمایشگاه ها در حد بحرانی قرار داشت که پس از کاهش ریسک خطرات شرایط آزمایشگاه ها در وضعیت عادی قرار گرفت.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
FMEA روشی مناسب برای ارزیابی مخاطرات کارکنان آزمایشگاههای پژوهشی می باشد و از روش های آماری مرتبط نیز می توان برای تحلیل های تکمیلی استفاده نمود.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
آزمایشگاههای مراکز پژوهشی