اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق :
با توجه به خصوصیات زیستی میگو، صنعت تکثیر و پرورش میگو در مناطقی قابل اجرا است که شرایط آب و هوایی از نظیر رطوبت و دما برای رشد گونه های آفلاتوکسین زای آسپرژیلوس شامل آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس، بسیار مطلوب باشد. با توجه به مشکلات این صنعت از جمله دور بودن مزارع از مناطق شهری و عدم دسترسی به برق جهت احداث سردخانه، مواد غذایی مورد استفاده برای تغذیه میگوهای پرورشی، در شرایطی انبار شده و نگهداری می شوند که برای رشد قارچ های نامبرده مناسب بوده و می تواند با مسمومیت های مزمن موجب بروز علایمی همچون کاهش میزان رشد، کاهش شاخص های سلامتی، افزایش ضایعات بافتی در آبشش و هپاتوپانکراس و درنتیجه کاهش تولید همراه باشد . امروزه تأثیر مایکوتوکسین هایی مانند آفلاتوکسین ها، اکراتوکسین A و برخی از تریکوتسین ها در تضعیف سیستم ایمنی انسان و برخی از حیوانات و ایجاد علائمی مانند آپلازی تیموس و کاهش فعالیت فاگوسیتوزی اثبات شده است . در مطالعات انجام شده بر روی گونه های مختلفی از میگوها مشخص شده است که بیشترین ضایعات بافتی در هپاتوپانکراس، روده و آبشش ها و پس از آن در ماندیبول و بافت خونساز مشاهده می شود. یکی از تاثیرات اثبات شده آقلاتوکسین، تاثیر بر شاخص های سلامتی آبزیان (تعداد هموسیت کل (THC) و میزان پروتئین پلاسمای کل (TPP) می باشد. این دو شاخص ابزار مدیریتی مناسبی جهت ارزیابی کمی وضعیت سلامتی میگوها می باشئد. علاوه براین تأثیرپذیری بافت خونساز می تواند بر توانایی سیستم ایمنی میگو در مواجهه با عوامل پاتوژن مؤثر باشد. با توجه به برنامه های بلند مدت کشور برای توسعه صنعت پرورش میگو و لزوم رعایت موارد بهداشتی مربوط به تهیه، انتقال و نگهداری غذای مصرفی برای میگوهای پرورشی و همچنین محصول نهایی تولید شده که مورد مصرف انسانی دارد، مطالعه بر روی تاثیر آفلاتوکسین بر میگوهای پرورشی و همچنین تعیین بازمانده سم ذکر شده در لاشه آنها ضروری بود.
اهداف پروژه:
- تعیین اثر دوزهای آفلاتوکسین B1 بر رشد و بازماندگی و فاکتورهای خونی میگوی سفیدهندی در شرایط آزمایشگاهی.
- تعیین اثرات هیستوپاتولوژیک دوزهای مختلف آفلاتوکسین B1 بر هپاتوپانکراس و روده میگوی سفیدهندی در شرایط آزمایشگاهی.
- تعیین میزان باقیمانده AFB1 در عضله میگوها ی تیمار شده
روش تحقیق:
انتقال میگوها به پایلوت تحقیقاتی بیماریها و نگهداری و آداپتاسیون:
2000 عدد میگوی 2±8 گرمی از مزارع پرورش میگو به ایستگاه تحقیقاتی انتقال یافته و در تانک های 4 متر مکعبی به مدت 2 هفته آداپتاسیون و استرس زدایی شدند. بمنظور تشکیل تیمارها در تمامی مراحل میگوها درتانک های 300 لیتری حاوی 150 لیتر آب دریا، نگهداری شدند و دما، شوری و اکسیژن محلول بطور روزانه اندازه گیری و ثبت گردید.
|
ردیف
|
تغذیه با غذای حاوی AFB1(µg/Kg=ppb)
|
تعداد
|
|
1
|
0 ( شاهد)
|
20×3
|
|
2
|
50
|
20×3
|
|
3
|
100
|
20×3
|
|
4
|
200
|
20×3
|
|
5
|
400
|
20×3
|
|
6
|
800
|
20×3
|
|
7
|
1600
|
20×3
|
بر اساس جدول فوق دو بار تیماربندی انجام شد، یکبار برای تعیین میزان رشد، درصد بازماندگی و باقیمانده های بافتی و یکبار نیز برای تعیین شاخص های سلامتی و ضایعات بافتی. برای تهیه جیره های مختلف حاوی AFB1 میگوهای سفید هندی 2±8 گرمی در تانک های 300 لیتری حاوی 150 لیتر آب دریا، تیماربندی شدند. برای تغذیه از غذای فرموله شده طبق روش ماگارلی و همکاران (Magarelli et al., 1979) استفاده شد. غذا با محلول آفلاتوکسین B1 ، کریستاله در کلروفرم – متانل (1:3) آغشته شد. محلول تهیه شده قبل از اضافه کردن ترکیبات خشک، به بخش روغنی فرمول غذا ادغام گردید. غذای مورد استفاده برای گروه شاهد دارای حلال و فاقد AFB1 بود.. پس از رشته ای کردن غذا به کمک سرنگ یا چرخ گوشت، رشته ها را در دمای 40 درجه سانتیگراد خشک کرده و به میران 5 گرم از هر نمونه غذای تهیه شده برای تعیین میزان نهایی AFB1 نمونه برداری نمودیم و به کمک TLC این فاکتور را اندازه گیری نمودیم. تغذیه دوبار در روز به مدت 8 هفته انجام شد و تعداد میگوهای درحال مرگ یا بتازگی مرده ثبت گردید و جهت انجام مطالعات هیستوپانولوژی در فیکساتیو دیویدسون، فیکس شدند. برای اندازه گیری باقیمانده AFB1 در عضله میگو های تیمار شده، از میگوهای تیمار شده بصورت ماهانه نمونه برداری شد و نمونه ها جهت اندازه گیری به آزمایشگاه ارسال شدند. پارامترهای خونی نیز بصورت ماهانه تعیین شدند. فاکتورهای خونی مورد بررسی در این مطالعه عبارت از شمارش هموسیت کل (THC)، میزان پروتئین پلاسمای کل (TPP) و فعالیت فاگوسیتی بودند
نتایج : نتایج بررسیها در تیمارهای آزمایشی نشان داد پس از 8 هفته تغذیه میگوها با مقادیر 20، 50 و 100 ppb آفلاتوکسین B1 ، بر میزان رشد نهایی آنها تاثیرندارد ولی با افزایش مقادیر آفلاتوکسین B1 در جیره‌ها، میزان رشد کاهش می یابد و همبستگی(r) منفی با وزن نهایی برابر با 312/0- وجود دارد. در پایان هفته هشتم، درصد بازماندگی، تعداد کل همو سیتها، مقدار پروتئین تام سرم خون با مقادیر آفلاتوکسین B1 جیره دارای همبستگی(r) منفی به ترتیب 603/0- ، 237/0- ، 649/0- بود. آسیبهای بافتی شامل تغییرات دژنراتیو وآتروفی سلولهای ترشحی و پوششی توبول‌ها و نکروز بافتی هپاتوپانکراس، جدا شدن دستجات عضلانی از یکدیگر در بافت عضله ، نکروزه و کنده شدن مخاط روده با شدت های مختلف در میگوهای تغذیه شده با مقادیر مختلف آفلاتوکسین B1 بود. در تیمارهای 20، 50، 100 و 200 ppb ، یک ماه پس از تغذیه با جیره فاقد آفلاتوکسین B1 ، بهبودی و طبیعی شدن اکثر شاخصها پدیدار گشت ولی در تیمارهای 800 و1600 ppb قرمزی رنگ میگوها و کاهش قوام هپاتوپانکراس تا پایان هفته دوازدهم همچنان وجود داشت. در پایان هفته هشتم، بیشترین میزان باقیمانده آفلاتوکسین B1 در عضلات میگوها در تیمار 100 ppb مشاهده شد که مقدار آن 55/1 ppb بود ولی در سر و سینه حداکثر مقدار تجمع آفلاتوکسین B1 در تیمار 1600 ppb و به مقدار 1/7 تعیین گردید. در این مطالعه لکه‌های منتشره قرمز رنگ در سطح بدن میگوها که در برخی از مطالعات از آن به عنوان نکروز هپاتوپانکراسی سپتیک نام برده شده است حتی در تیمارهای ppb 800 و ppb 1600 مشاهد نشد.
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی :
عوامل گوناگونی در تولید و شکل گیری سم آفلاتوکسین B1 در جیره غذای مورد استفاده در تغذیه میگوهای پرورشی و ایجاد مسمومیت با آفلاتوکسینها، آفلاتوکسیکوزیس (Aflatoxicosis)، شناخته شده است. از عوامل مؤثر در بروز مسمومیت با سموم آفلاتوکسینها می توان به گونه میگوی پرورشی، دما، رطوبت و شرایط نگهداری مواد غذایی، میزان آفلاتوکسین موجود در جیره، فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب استخرهای پرورش میگو و سایر شاخص های مدیریت استخرها نام برد. آفلاتوکسین در صورت مصرف مکرر و به میزان اندک در جیره غذایی میگوهای پرورشی، میتواند مسمومیت مزمن ایجاد نماید. در مسمومیت مزمن علائم شامل کاهش رشد، قرمز شدن هپاتوپانکراس وکاهش باروری می باشد. بهترین راه مقابله با این بحران، توسعه کارخانه‌های استاندارد تولید غذای دام و طیور آبزیان، تدوین دستورالعمل‌های جامع مدیریت بهداشتی و استفاده از روش‌های نوین جمع‌آوری محصولات کشاورزی می‌باشد. بر اساس یافته‌های این پژوهش می توان استاندارد لازم جهت میزان آفلاتوکسین مجاز در غذای کنسانتره میگوهای سفید هندی را تدوین نمود. با توجه به استاندارد های تدوین شده از سوی موسسه تحقیقات صنعتی و استاندارد ایران (ISIRI)، و عدم ارائه موارد مجاز AFB1 در جیره های غذایی آبزیان و میگو، می توان در این خصوص اقدام نمود. از منظر بهداشت عمومی، مقادیر آفلاتوکسین قابل تجمع در بدن میگو های پرورشی مورد مطالعه کمتر از حد مجاز آفلاتوکسین ها در مواد خوراکی با مصرف انسانی قرار داشت.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
نتایج این طرح در برنامه‌ریزیهای جامع شیلاتی در توسعه پرورش میگو در سطح ملی و استان بوشهر میتواند مورد بهره برداری پرورش دهندگان ،مدیریت ترویج ، مدیریت شیلات استان ، اداره کل دامپزشکی و دانش پژوهان قرار گیرد. می توان در موسسه تحقیقات صنعتی و استاندارد ایران (ISIRI) ، استاندارد میزان آفلاتوکسین مجاز در غذای کنسانتره میگوهای سفید هندی را تدوین نمود.