اهمیت، ضرورت و اهداف:
در دو دهه اخیر، بیماری به یک معضل اساسی در صنعت پرورش میگوی تبدیل شده است. به ویژه از زمان ظهور بیماری لکه سفید، تولید میگو به میزان معنی داری در بسیاری از کشورها از جمله ایران کاهش یافت و ادامه این صنعت با دشواری های زیادی مواجه شد. به منظور کاهش خطرات بیماریهای میگو بالاخص بیماریهای ویروسی روشهای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته از جمله استفاده از مکملهای غذائی، پروبیوتیکها، واکسن و تولید میگوی عاری از بیماری خاص یا Specific Pathogen Free (SPF). . بطور خلاصه مهمترین اهداف طرح کلان " کسب وانتقال دانش فنی برای تولید میگوی عاری از بیماری خاص و قطع وابستگی به محصولات خارجی" را میتوان به شرح ذیل بیان نمود:
- دستیابی به دانش فنی تولید میگوی عاری ازبیماری خاص (SPF)
- ذخیره سازی تعداد مناسب از میگوی عاری از پاتوژنهای خاص در کشور
- ایجاد پایلوت تحقیقاتی به منظور پایش دائمی میگوی SPFدر کشور
- برطرف نمودن مشکلات ناشی از تلاقی نژادهای یکسان یا هم خونی در گونه های پرورشی
- ایجاد بانک ژن میگوهای بومی کشورو پاتوژنها
- ارائه آموزشهای کاربردی تخصصی و صدور گواهی آموزش برای حداقل 50 نفر از بهرهبرداران
- ترویج و انتقال یافته های حاصل از اجرای طرح
- برنامهریزی برای تولید انبوه دستاوردهای حاصل از طرح ( تولید حداقل 50 هزارتن میگو در سال )
در طرح کلان سوالات ذیل مطرح میگردد:
- چه پاتوزنهائی موجب ایجاد بیماری در میگوهای کشور میشوند؟
- آیا میتوان میگوهای مولدی را تولید نمود که فاقد این پاتوژنها باشد؟
- آیا در میگوهای تولیدی امکان به گزینی و اصلاح نژاد وجود دارد؟
- آیا میتوان برای میگوهای بومی و میگوهای وارداتی بانک ژن ایجاد کرد؟
- لیست پاتوژنهای مضر و آسیب رسان به میگوهای کشور کدامند؟
روش تحقیق:
در این طرح ابتدا نسبت به جمع‌آوری میگوها بالغ براساس شناسنامه ژنتیکی و غربالگری با PCR برای ده بیماری مهم اقدام و آنها را به عنوان جمعیت پایه به قرنطینه اول منتقل نمودیم. در قرنطینه اول بعد از طی دوران باروری، سه خانواده از میگوهای آماده تخم‌ریزی با میانگین وزنی (2±33 گرم) را بصورت جداگانه با هم مواجهه داده و نسبت به تولید پست لاروهای نسل اول (F1) از این میگوها اقدام و تا رسیدن به مرحله بلوغ جنسی در قرنطینه دوم نگهداری و بالغین نسل اول را مواجهه و تولید پست لاروهای نسل دوم (F2) نمودیم. میگوهای نسل دوم را وارد هسته اصلاح نژاد مرکزی نموده و تا بالغ شدن پرورش داده شدند. میگوها رابرای 10 پاتوژن مهم غربالگری و بر اساس روش ماکروستلایت و با 12 جفت پرایمر ژنهای رشد و بقا را به عنوان ژنهای موثر در طی تولید مشخص و میگوهائی را برای جفت گیری انتخاب نمودیم که کمترین همخونی و بالاترین تنوع ژنتی را از خود نشان دادند. نتایج طرح شامل تولید 8 هزار مولد SPF بعد از حدود سه سال زمان اجرای طرح ، عاری بودن میگوها از بیماریهای خطرناک بالاخص بیمای لکه سفید و تولید پست لاروهای عار ی از بیماری میباشد.
نتایج:
نتایج حاصل ازاین طرح دستیابی به دانش فنی تولید میگوی عاری از بیماری و همچنین تولید 8000 مولد میگوی عاری از بیماری بوده که قابل عرضه به پرورش دهندگان میباشد. از دیگر نتایج انتقال این دست آور به صاحبان این صنعت دراستانهای مختلف میباشد. همچنین روشهای مختلف ارزیابی ژنی نمونه های مورد آزمایش در این طرح اجرا و برای تعیین میگوهای با ذخیره ژنی بالا روشهای مورد استفاده آموزش داده شد. همچنین مشخص گردید که جمعیت میگوهای مولد موجود در کشور از ذخیره ژنی پائینی برخوردار بوده و باید نسبت به ورود جمعیتهای جدید با ذخیره ژنی بالا اقدام نمود. استفاده از مولدهای موجود با قرابتهای ژنی نزدیک امکان ایجاد همخونی و به ارث رسیدن صفات منفی از جمله کوچکی میگوها، ضعیف بودن در مقابل بیماریها و کاهش بقا را به دنبال دارد
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی:
به منظور استقرار کامل استانداردهای ایمنی زیستی در پایلوت تحقیقاتی تولید میگوی عاری از بیماری خاص (SPF) دوازده دستورالعمل اجرایی استاندارد (SOP) با عناوین ذیل تهیه و آنها را درمحلهای اجرای طرح میتوانیم مورد استفاده قرار دهیم:
1. دستورالعمل بهداشتی درب وردی پایلوت (SPF) کد مدرک L-W001
.2 دستورالعمل بهداشتی سالن قرنطینه کد مدرک L-W002
.3 دستورالعمل بهداشتی سالن تیمار آب کد مدرک L-W003
.4 دستورالعمل بهداشتی تصفیه آب کد مدرک L-W004
.5 دستورالعمل بهداشتی دفع پساب کد مدرک L-W005
.6 دستورالعمل بهداشتی معدوم کردن میگوی های آلوده کد مدرک L-W006
.7 دستورالعمل بهداشتی انبارش غذای خشک کد مدرک L-W007
.8 دستورالعمل بهداشتی غذای تر کد مدرک L-W008
.9 دستورالعمل بهداشتی غذای زنده کد مدرک L-W009
.10 دستورالعمل بهداشتی خرید هیپروکلریت کلسیم کد مدرک L-W010
.11 دستورالعمل بهداشتی وانبارش هیپوکلریت کلسیم کد مدرک L-W011
.12 اطلاعات بهداشتی عمومی درباره هیپوکلریت کلسیم کد مدرک L-W012
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
مناطق مورد استفاده دراین طرح از جمله مراکز تکثیر و پرورش میگو در مناطق ساحلی که عاری از بیماری باشند برای احداث این مراکز پیشهاد میگردد.