اهمیت و ضرورت:
در حال حاضر جهت تولید غذای میگو در کارخانجات ساخت غذا از منابع پروتئین حیوانی شامل آرد ماهی، آرد میگو و آرد اسکوئید استفاده می شود. که مقدار استفاده از آرد ماهی خیلی زیاد و بیش از سایر منابع پروتئین حیوانی است. در تحقیق حاضر سعی بر این است که با کاهش منابع پروتئین حیوانی، از هزینه های تولید غذا کاسته شود. یکی از بزرگترین عوامل افزایش دهنده هزینه های تولید میگو، هزینه های تامین غذا می باشد. بطور تقریب 70-60% هزینه های پرورش میگو را خرید غذای مورد نیاز میگو، بخود اختصاص داده و استفاده از مقادیر زیاد منابع پروتئین حیوانی عامل اصلی افزایش هزینه تولید غذا می باشد. لذا در صورت کاهش هزینه تولید غذا، پرورش میگو مقرون بصرفه تر خواهد بود. در پروژه حاضر هدف کاهش هزینه های تولید غذا با استفاده از جیره های غذایی با منشاء گیاهی با غالبیت آرد کنجاله سویا می باشد. در حال حاضر، جهت جلوگیری از رکود تولید میگو در مزارع پرورش میگو و در سطح کشورضروری است هزینه های تولید غذای میگو به میزان قابل توجه ای کاهش داده شود. کاهش هزینه های تولید غذای میگوی سفید غربی با افزایش میزان پروتئین گیاهی جیره غذایی، می تواند سودهی پرورش میگو در واحد سطح را بطور قابل توجه ای افزایش دهد. بطور کلی یکی از اهداف اصلی واردات میگوی سفید غربی، قابلیت این گونه میگو از جیره های غذایی حاوی مقادیر کم پروتئین و با منشاءگیاهی می باشد. کاهش قیمت غذای میگو، علاوه بر افزایش سود سالانه، موجب افزایش گرایش افراد جامعه نسبت به پرورش میگو گردیده و در نتیجه، تعداد فعالان این بخش نیز افزایش خواهند یافت.
اهداف و روش تحقیق:
مواد اولیه غذایی مورد نیاز، شامل آرد ماهی، آرد سر میگو، آرد گندم، آرد سویا، روغن ماهی، گلوتن گندم، لسیتین سویا، همبند، مکمل معدنی و ویتامینی بود
فرمولاسیون جیره غذایی با استفاده از کاربرگ (worksheet) انجام شد. جهت تولید جیره غذایی گیاهی از دستگاههای ذیل استفاده گردید.
1- دستگاه آسیاب چکشی با موتور 20 اسب بخار و با نمره توری 1 میلی متر.
2- دستگاه آسیاب پروانه ای با نمره توری 5/0 میلی متر.
3- میکسر افقی 2 محفظه ای پارویی .
4- بالابرهای 3 متری 3 دستگاه.
5- دستگاه پرس پلت 218 با دای حلقوی 2 میلی متری.
6- خشک کن کابینتی گالوانیزه هوای گرم با سینی ها.
7- تابلوبرق جهت راه اندازی دستگاه ها.
8- دستگاه خرد کن غذای پلت (کرامبلر).
درصورت پودر نبودن کنجاله سویا، ابتدا آن را با آسیاب چکشی و سپس با آسیاب پروانه ای آسیاب و سایر مواد اولیه در صورتی که به صورت پودر باشند فقط با آسیاب پروانه ای آسیاب می شدند. آرد گندم و آرد گلوتن گندم نیازی به آسیاب کردن نداشتند. مواد اولیه آسیاب شده در محفظه بالایی هم زن تخلیه و سپس 15دقیقه بصورت خشک هم زده شدند. پس از آن آب گرم به همراه همبند و روغن ماهی و لسیتین سویا به داخل محفظه بالایی ریخته شده و مجددا 15 دقیقه هم زده شده و سپس از طریق بالابر به دستگاه پرس پلت منتقل و بصورت پلت در آمدند. پلت های خروجی در داخل سینی های پلاستیکی ریخته شده و با استفاده از خشک کن کابینتی در درجه حرارت 60 درجه سانتی گراد خشک گردیدند. همچنین در مراحل اولیه پرورش میگو از غذاهای خرد شده برای تغذیه میگوها استفاده شد. با استفاده از دستگاه کرامبلر (تصویر 7)، غذای پلت خرد گردید.
این تحقیق در استخرهای خاکی ایستگاه تحقیقاتی حله، هریک به مساحت 4/0 هکتار انجام شد. برای آماده سازی استخرها، ابتدا بستر استخرها را شخم و دیسک زده و سپس نسبت به آهک پاشی آنها با آهک زنده به میزان 1 تن در هکتار اقدام گردید. آب مورد نیاز از طریق کانال آبرسانی استخرها و پس از عبور از توری با چشمه 1 میلی متر با استفاده از آب خلیج فارس انجام گردید.
بچه میگوهای مورد نیاز جهت ذخیره سازی استخر های آزمایشی و شاهد (غذای کارخانه ای) در مرحله پست لارو 18 و با میانگین وزن 001/0±008/0 گرم در مرداد ماه، از یک مرکز تکثیر بخش خصوصی تامین و در استخرها ذخیره سازی شدند. قبل از رها سازی بچه میگوها در استخرها، نسبت به هم دماسازی آب پلاستیک دو جداره حمل و نقل بچه میگوها با آب استخرها اقدام گردید.
از غذای گیاهی تولید شده جهت تغذیه میگوها در تیمار آزمایشی و از غذای تجاری 4001 تا 4006 برای تغذیه میگوها در تیمار شاهداستفاده شد. غذادهی در ماه اول پرورش بصورت جیره کور و پس از آن بر اساس میانگین وزن بدن و بررسی وضعیت مصرف غذا در سینی های غذادهی صورت گرفت. غذادهی پس از روز 30 پرورش با انجام بیومتری با نسبت 8 درصد وزن بدن انجام و تا پایان دوره پرورش به 4 درصد وزن بدن رسید. اندازه گیری درجه حرارت آب، اکسیژن محلول در آب و pH آب روزانه در 2 نوبت صبح (ساعت 6 صبح) و عصر (ساعت 15 عصر) و میزان شوری، شفافیت و عمق آب روزانه در یک نوبت انجام شد. در هریک از استخرها دو دستگاه هواده چرخ پارویی با قدرت 3 اسب بخار نصب و هر روز در ساعت 21 یا 23 روشن و در ساعت 6 صبح تا 7 صبح خاموش می شدند. جهت تعیین میانگین وزن و طول میگوها هر 10 روز یکبار نسبت به نمونه برداری از 50 عدد میگو با استفاده از تور پرتابی اقدام و با استفاده از ترازوی دیجیتالی با دقت 001/0 گرم، وزن آنها اندازه گیری شد. برداشت محصول استخرهای تیمار شاهد و آزمایشی به ترتیب پس از 115 روز انجام شد.
میانگین میزان رشد، ضریب تبدیل غذایی، نسبت بازده پروتئینی، ضریب رشد ویژه، بهره برداری از پروتئین خالص (NPU ) (Steffens, 1989) متوسط افزایش وزن روزانه (Nour et al., 2004) محاسبه گردید. تحقیق با استفاده طرح کاملا تصادفی و آنالیز واریانس یکطرفه انجام و مقایسه میانگین ها بااستفاده از آزمون چند دامنه دانکن در حدود اطمینان 95% (سطح 05/0) انجام شد.
از مهمترین اهداف پروژه می توان به تعیین تاثیر استفاده از 42 درصد آرد کنجاله سویا، بعنوان اصلی ترین منبع تامین پروتئین در جیره غذایی بر شاخص های رشد میگوی سفید غربی، تهیه جیره غذایی مناسب جهت استفاده در مزارع پرورش میگوی سفید غربی در شرایط ایران و کاهش هزینه های تولید غذای پلت را نام برد.
نتایج:
میانگین وزن نهایی در تیمار آزمایشی و شاهد به ترتیب 88/0±7/15 گرم و 52/0±6/15 گرم محاسبه و نسبت به یکدیگر فاقد اختلاف معنی دار آماری اند(05/0P>). ضریب تبدیل غذایی در تیمارهای آزمایشی و شاهد، به ترتیب 08/0±80/1 و 06/0±76/1 ، محاسبه و فاقد اختلاف معنی دار آماری بودند(05/0P>). نسبت بازده پروتئینی در تیمارهای آزمایشی و شاهد به ترتیب 01/0±46/1 گرم و 05/0±45/1 گرم و نسبت به هم فاقد اختلاف معنی دار آماری بودند (05/0P>). ضریب رشد ویژه، به ترتیب 04/0±38/2 درصد و 03/0±38/2 درصد محاسبه و نسبت به هم فاقد اختلاف معنی دار آماری بودند (05/0P>). افزایش وزن روزانه به ترتیب 007/0±136/0 گرم و 004/0±135/0گرم و نسبت به هم فاقد اختلاف معنی دار آماری اند (05/0P>). بهره برداری از پروتئین خالص به ترتیب 38/0±05/17 گرم و 26/0±80/11 گرم اندازه گیری و نسبت به هم دارای اختلاف معنی دار آماری بودند(05/0>P). تولید میگو در پایان دوره به ترتیب 14/64±58/2853 کیلوگرم در هکتار و 57/168±83/2864 کیلوگرم در هکتار محاسبه و نسبت به هم فاقد اختلاف معنی دار آماری بودند(05/0P>). بازماندگی نهایی به ترتیب 78/1±91 درصد و 41/2±92 درصد اندازه گیری و فاقد اختلاف معنی دار آماری اند(05/0P>). خوراک مصرفی در کل دوره پرورش به ترتیب 23/112a±5144 کیلوگرم در هکتار و 77/59a±5055 کیلوگرم در هکتار و نسبت به هم فاقد اختلاف معنی دار آماری بودند(05/0P>). استفاده از غذای پلت حاوی 42 درصد آرد کنجاله سویا، نسبت به غذای پلت تجاری، موجب کاهش 20 درصدی هزینه تامین غذا گردید.
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی :
1- جهت کاهش هزینه های تولید غذا، از غذای حاوی 42 درصد آرد کنجاله سویا در استخرهای خاکی استفاده گردد.
2- در مزارع پرورش میگو، پرورش میگوی سفید غربی از مرحله پست لاروی تا بازاری با یک نوع جیره غذایی حاوی 42 درصد آرد کنجاله سویا و 38 درصد پروتئین خام انجام شود.
3- کارخانجات تولید غذای میگو و در صورت تمایل صاحبان مزارع پرورش میگو، تحت نظارت و کنترل سازمان های ذیربط نسبت به تولید غذای گیاهی میگوی سفید غربی اقدام نمایند.
4- در تولید غذای حاوی 42 درصد آرد کنجاله سویا، جهت افزایش پایداری غذای پلت از آرد گندم به میزان 30-20 درصد استفاده شود.
5- مواد اولیه مورد استفاده جهت تولید غذای پلت حاوی 42 درصد آردکنجاله سویا، باید به خوبی آسیاب و از همبند مناسبی استفاده گردد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
تمام مزارع پرورش میگو و کارخانجات تولید غذای میگو در سطح کشور می توانند از نتایج پروژه بهره مند گردند.