اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
میگوی سفید یا سر تیز Metapenaeus affinis (H. Milne Edwards, 1837)یکی از گونه های مهم میگو در آب های استان هرمزگان به شمار می رود که هر ساله در فصل صید میگو از لحاظ میزان صید رتبه دوم بعد از میگوی موزی را به خود اختصاص می دهد و ذخایر آن در معرض برداشت بی رویه قرار دارد. شناسایی ژنتیکی ذخایر یکی از اولویت های مهم به منظور یافتن منابع طبیعی بکر در جهت اطمینان از به گزینی گونه ها می باشد. ذخایر گوناگون اغلب روند یکسانی از رشد، مقاومت در برابر بیماری یا نشان دادن خصوصیت های مهم از خود بروز نمی دهند (Lester and Pante 1992). اطلاعات در زمینه این خصوصیات و ارتباط آنها با ژنوتیپ های مشخص در جهت بهبود برنامه ها و توسعه سیستم تکثیر و پرورش گونه های مورد مطالعه موثر می باشد.
اهداف این تحقیق شامل تعیین میزان تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی میگوی سر تیز با استفاده از توالییابی ژن میتوکندریایی 16SrRNAدر مناطق مورد مطالعه و همچنین شناسایی جمعیتهای احتمالی مجزا از نظر ژنتیکی و تعیین میزان تمایز ژنتیکی میگوی سر تیز در مناطق مورد مطالعه بوده است.تعداد 18 عدد میگو از سه منطقه بندرعباس، بوشهر و خوزستان (از هر منطقه 6 نمونه) جمع آوری شد. استخراج DNA با روش فنل-کلروفرم انجام شد و با بهینه سازی واکنش PCR جهت تکثیر ژن مذکور، مناسب ترین دما برای اتصال آغازگر دمای 48 درجه سانتیگراد به دست آمد. نتایج توالی یابی ژن 16SrRNA در 18 میگوی نمونه برداری شده که شامل 486 باز همردیف شده بود، 480 جایگاه ژنی مونومورف، شش جایگاه ژنی پلی مورف و دو جایگاه انتقالی نشان داد.
نتایج:
آزمون تفاوت جمعیت (non-differentiation exact p values) در داخل جمعیت ها در سطح احتمال 05/0 وجود تفاوت بین جمعیت میگوی سر تیز بندرعباس با دو منطقه دیگر را مورد تأیید قرار داد. درخت های تکاملی رسم شده با درصد بالایی جدایی جمعیتی منطقه بندرعباس را از دو منطقه دیگر نشان دادند. نتایج این بررسی با استفاده از روش توالی یابی ژن 16SrRNA نشان داد که جمعیت میگوی سر تیز منطقه بندرعباس یک خزانه ژنی مستقل و جداگانه از دو منطقه دیگر می باشد و علیرغم احتمالاً یکی بودن جمعیت های آن در مناطق بوشهر و خوزستان، تنوع مولکولی این گونه در این دو منطقه در حد قابل قبول می باشد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
توالی یابی ژنوم میتو کندریایی (mtDNA sequencing) یکی از پرکاربردترین روشها برای تعیین رابطه فیلوژنتیکی (شجره شناسی ژنتیکی) و فیلوژئوگرافی (شجره شناسی جغرافیایی) بین جمعیت ها و گونه های نزدیک به هم محسوب می شود. بنابر این توصیه میشود که کاربران اینگونه پژوهش ها از این ژنوم جهت تفریق جمعیتها و بررسی ذخایر ژنتیکی گونه های مورد بررسی بخصوص میگوها استفاده نمایند.همچنین با به دست آوردن اطلاعات از ساختار ژنومی گونه و شناخت پارامترهای مختلف تنوع ژنتیکی جمعیت میتوان مدیریت مناسب تری را برای برنامه های بلند مدت حفظ و ارزیابی ذخایر، ارزیابی وضعیت زیست شناختی و بوم شناختی گونه و به دنبال آن برنامه های تکثیر و پرورش اعمال نمایند.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
ایستگا ه های مناسب برای نمونه برداری شامل نمونه برداری از مناطق بندرعباس، بوشهر و خوزستان
بود که تعداد 18 عدد میگوی سر تیز با استفاده از تور ترال از آبهای ساحلی این مناطق که مناطق عمده صید بودند جمع آوری گردیدند. این مناطق از اهمیت والایی در بررسی ذخایر این گونه برخوردار هستند و هرساله قسمت اعظمی از صید این گونه در این مناطق انجام میگیرد.مضاف بر اینکه این مناطق مثل منطقه هرمز که چسبیده به مناطق نوزادگاهی ( جنگل های حرا ) میباشد میتواند از جهت پویایی شناسی جمعیت ها مهم بوده و نقش تعین کننده ای را در تنوع ژنتیکی و تولید اللهایجدید و به طبع ان پویایی جمعبت این گونه از لحاظ ژنتیکی به عهده دارند.
مناطق نمونه برداری از میگوی سر تیز در خلیج فارس