اهمیت،ضرورت،اهداف و روش تحقیق:
در طی 20 سال اخیر رشد قابل ملاحظه ای در صنعت آبزی پروری دریایی و تولیدات دریایی در در پرورش از قفس و استخر خاکی در کشورهای آسیای جنوب شرقی بوجود آمده است. سرانه مصرف ماهی در کشورهای آسیای جنوب شرقی kg 7/24 و در کشور ایران حدود 7 کیلوگرم است. با توجه به صید بی رویه از دریا و آسیب جدی به ذخایر و نگهداری و یا افزایش این سطح پروتئین برای جمعیت کشور لازم است که پرورش ماهیان دریایی و شناسایی مکان های مناسب جهت ایجاد و تولید بچه ماهیان دریایی و همچنین مکان های مناسب جهت ایجاد پرورش ماهیان در استخرهای خاکی جهت ایجاد اشتغال و تولید پروتئین بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
- اهداف : - تعیین نقاط مناسب جهت ایجاد کارگاههای تکثیر
- تعیین نقاط مناسب جهت ایجاد کارگاههای پرورش
- طی بازدیدی که از سواحل استان خوزستان، خوریات منطقه آبادان – ماهشهر و هندیجان (خور گبان، کویرین، بوخضیر، دورق، غزاله و بندر طاهری) بعمل خواهد آمد و فرمی که حاوی اطلاعاتی همچون پتانسیل کیفیت آب (فیزیکی و شیمیایی)، فاصله از محل آبگیری، دسترسی به جاده و وسایل ارتباطی، توپوگرافی زمین و دیگر اطلاعات می باشد.
- همچنین فاکتورهای دما، کدورت، شوری، اکسیژن، PH ، سختی و قلیائیت ایستگاههای مورد بررسی بصورت ماهانه اندازه گیری می شوند. مطالعه کیفیت آب شامل فسفات، نیترات و آمونیاک آب هم بصورت فصلی اندازه گیری می شود. مطالعه فلزات سنگین بصورت فصلی و خصوصیات سواحل از نظر سنگی، صخره ای، شنی و خاکی از طریق مشاهدات میدانی انجام خواهد شد.
- اطلاعات مربوط به دامنه جزر و مد و پساب کشاورزی و صنعتی با استفاده از اطلاعات سازمان کشتیرانی و سازمانهای منطقه بدست خواهد امد. دسترسی به مولدین با استفاده از آمار صید بدست خواهد آمد. خصوصیات خاک در طول سواحل و بررسی ارتفاع از سطح دریا نیز با استفاده از اطلاعات سازمان هواشناسی و دیگر سازمان ها انجام خواهد شد. مطالعه بررسی مشخصات اجتماعی و اقتصادی منطقه از جمله جمعیت شهرهای اطراف خوریات و بنادر و تعداد شاغلین و همچنین اطلاعات در خصوص تولیدات کشاورزی و بازار مصرف ماهیان دریایی در منطقه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
نتایج:
نمونه گیری پارامترهای فیزیکی و شیمیایی این مطالعه در مناطق مختلف در سواحل و خوریات از آبان 87 تا شهریور 88 انجام شده است. جهت تعیین نقاط مناسب، پارامترهای مختلف فیزیکی، بیولوژیکی، اقتصادی و حقوقی- اجتماعی در نظر گرفته شد. در این مطالعه از روش اندازگیری مستقیم پارامترها استفاده شده است. انتخاب سایت پرورش ماهیان دریایی با تنظیم ماتریس پارامترهای قابلیت داشتن و مناسب بودن و استفاده از امتیازدهی و فرمول استاندارد انجام شد. دامنه مقادیر پارامترهای فیزیکی، بیولوژیکی، اقتصادی و حقوقی – اجتماعی در سواحل خوزستان به شرح ذیل اندازه گیری شد: 1- متغیر پارامترهای قابلیت 1) پارامترهای فیزیکی شامل توپوگرافی:(الف) نزدیک بودن به منبع آب 1- 2/0 کیلومتر، (ب) بافت خاک گلی رسی فولیکوله، (پ) شیب زمین کمتر از 7%، (ت) مساحت زمین بیش از 100 هکتار، ( ث ) جاده شنی و آسفالت 2- متغیر پارامترهای بیولوژیکی شامل کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب: (الف) کدورت270 – 4 NTU، (پ) دما 68/32 – 93/13درجه سانتی گراد، 3- متغیر پارامترهای شیمیایی: (الف) اکسیژن محلول 9 - 4 میلی گرم بر لیتر، (ب) قلیائیت 8/8 – 67/7، (پ) فسفات 59/2 – 08/0 میلی گرم بر لیتر، (ث) نیترات 48/7 – 52/3 میلی گرم بر لیتر، (ج) آمونیاک 1.47 – 002/0 میلی گرم بر لیتر و (چ) شوری 12/48 – 38.9 میلی گرم بر لیتر 4- متغیر پارامترهای اقتصادی: شامل فاصله از جاده 15-2 کیلومتر، نیروی کار و زیر ساخت دارد 5- متغیرپارامترهای حقوقی و اجنماعی شامل فاصله از شهر 45-30 کیلومتر، فاصله از مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی و تعارض با دیگر فعالیت های منطقه ندارد. نتیجه ارزیابی مقادیر مناسب بودن سایت برای توسعه پرورش ماهی در منطقه استان خوزستان نشان می دهد که پرورش ماهیان دریایی با استفاده از استخرهای پرورشی در سطح حاشیه ای مناسبی است. منطقه مناسب تکثیر و پرورش ماهی ابتدا در منطقه امام زاده عبدالله و سپس بحرکان و بوطاهری از نظر قابلیت در سطح قابل قبولی قرار دارد. از نظر شایستگی و مناسب بودن نیز این مناطق در سطح قابل قبول قرار دارند.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
ایجاد طرح پایلوت در منطقه امام زاده عبدالله به میزان تولید 2 میلیون بچه ماهی
ایجاد طرح پایلوت 100 هکتاری پرورش ماهی دریایی در منطقه امام زاده عبدالله و چوئبده
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
نزدیک بودن به جاده – نزدیک بودن به آب شیرین - نزدیک بودن به سیستم ارتباطی و جاده زمین مناسب