دو رگهگیری بین فیلماهی(Huso huso) و تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus) و مقایسه روند رشد آنها
مجری : محمد پورکاظمی
شماره ثبت
1092/85
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران – انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان چکیده
بمنظور ارزیابی امکان تولید ماهی دورگه بین دو گونه از تاسماهیان، فیلماهی (Huso huso) و تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus) تلاقی رفت و برگشت در 3 تیمار و 3 تکرار صورت گرفت.
نرماتیوهای تکثیر شامل تعداد تخم در گرم، درصد لقاح، درصد بازماندگی و همچنین 32 پارامتر مورفولوژیک و مریستک ماهیان مولد، دورگه و شاهد مورد مقایسه قرار گرفت. بمنظور ارزیابی ژنتیکی ماهیان دورگه، دو روش سیتوژنتیک (تهیه گسترش کروموزومی) و روش مولکولی microsatellite مورد استفاده قرار گرفت و همچنین برای ارزیابی وضعیت جنسیت ماهیان شاهد و دورگه مطالعات بافتشناسی پیرامون ماهیان صورت گرفت. بمنظور مقایسه رشد ماهیان دورگه و شاهد، بچه ماهیان حاصله بمدت 18 ماه در وانهای فایبرگلاس و با غذای دستی پرورش داده شدند و طی این مدت 17 بار بیومتری شدند. میانگین، انحراف از معیار، آنالیز واریانس، آزمون دانکن، درصد هتروزیس با استفاده از برنامه کامپیوتری Quatro و SPSS محاسبه گردید.
نتایج نشان میدهد که از لحاظ تعداد تخم در گرم بین فیلماهی شاهد با دورگه (فیلماهی نر × تاسماهی ایرانی ماده) و بین تاسماهی ایرانی شاهد، با دورگه (فیلماهی ماده × تاسماهی ایرانی نر) اختلاف معنیداری وجود دارد (P≤0.003). ولی از لحاظ درصد لقاح در مرحله 4 تایی و 35 تایی، تعداد لاروهای حاصله، میزان تلفات تا زمان تغذیه فعال و تعداد لارو باقیمانده بین تیمارهای شاهد و دورگه اختلاف معنیداری مشاهده نگردید (P≥0.01).
سرعت رشد ماهیان دورگه و شاهد متفاوت بوده و در پایان دوره پرورش بیشترین وزن به ترتیب فیلماهی شاهد (10± 975 گرم)، دورگه حاصل از فیلماهی ماده با تاسماهی ایرانی نر (143±840 گرم)، تاسماهی ایرانی ماده با فیلماهی نر (281±85/681 گرم) و کندترین رشد مربوط به تاسماهی ایرانی شاهد با متوسط وزن (131±15/535 گرم) بوده ولی سرعت رشد روزانه دورگه حاصله از تلاقی فیلماهی ماده با تاسماهی ایرانی نر در شش ماهه دوم و سوم پرورش حتی از فیلماهی شاهد بیشتر بود. درصد هتروزیس در اوایل دوره پرورش منفی (93/18-) ولی در پایان دوره پرورش برتری فرزندان نسبت به والدین مثبت بوده و به میزان 79/0 رسید.
در مقایسه پارامترهای مورفولوژی و مریستیک از بین 32 پارامتر اندازهگیری شده 23مورد بین فیلماهی شاهد با دورگهها و در 31 مورد بین تاسماهی ایرانی با دورگهها اختلاف معنیدار (P≤0.05) مشاهده شد.
تولید ماهیان دورگه هم به روش شمارش کروموزومها و هم به روش میکروستلایت و مبتنی بر DNA به اثبات رسید. تعداد کروموزمهای ماهیان دورگه در حد واسط والدین بوده 9±190=n2 بوده و همانند سایر تاسماهیان بیش از 50% کروموزومها را ”میکروکروموزوم“ تشکیل میدهد. این تعداد کروموزوم معادل نصف تعداد کروموزوم والدین (تاسماهی ایرانی 4±258=n2 و فیلماهی 3±118=n2) میباشد و از آنجائیکه تاسماهی ایرانی از لحاظ تعداد کروموزوم n4 و فیلماهی n2 میباشد ماهیان دورگه عملاً n3 یا تریپلوئید هستند. باندهای DNA حاصل از PCR در والدین و فرزندان دقیقاً توارث ژنتیکی را براساس آرایش باندهای حاصله نشان میدهد.
بررسی بافتشناسی ماهیان شاهد و دورگه که پس از 18 ماه پرورش نمونهبرداری گردید نشان داد که در ماهیان دورگه هم سلولهای جنسی نر و هم سلولهای جنسی ماده دیده میشود که از مشخصههای بافتشناسی ماهیان عقیم میباشد. درحالیکه در ماهیان شاهد (تاسماهی ایرانی و فیلماهی) فقط یک نوع سلول جنسی مشاهده گردید.
نتایج این بررسی نشان داد که اولاً ماهیان دورگه تریپلوئیدی (3N) میباشند و از لحاظ بافتشناسی ماهیان عقیم هستند. ثانیاً ماهیان دورگه تولید شده دارای رشد خوبی هستند و با توجه به کمبود فیلماهی ماده و محدودیت تولید بچه ماهی این گونه در اکثر مراکز تکثیر و پرورش خاویاری، میتواند با تولید ماهیان دورگه نیاز کارگاههای پرورش گوشتی ماهیان خاویاری را از لحاظ تأمین بچه ماهی اقدام نمود و همچنین با توجه به عقیم بودن بچه ماهیان تولیدی میتوان برای صادرات بچه ماهی خاویاری برای اهداف آکواریومی برنامهریزی کرد.
از آنجائیکه دورگه تولیدی یک گونه جدید میباشد، نام گونه فوق از ترکیب اسم دو گونه Beluga و Persicus گرفته و بنام بلوپارس”Belupars “ پیشنهاد و معرفی میگردد.
کلمات کلیدی: دورگهگیری، تاسماهی ایرانی، فیلماهی، دریای خزر، رشد