اهمیت و ضرورت:
بیماریهای میگو یکی از بزرگترین موانع در توسعه صنعت پرورش میگو می باشد. استفاده از آنتی بیوتیکها در آبزی پروری در سالهای اخیر به دلیل تولید باقیمانده دارویی و اثرات مخرب بر سلامت بشر و محیط زیست محدود شده و دانشمندان به دنبال یافتن جایگزینهایی برای پیشگیری و کنترل بیماریهای آبزیان شده اند. با توجه به اینکه مواد فعال و دارویی بسیار زیادی از جلبکهای دریایی جداسازی شده که دارای خواص ارزشمند ضد باکتریایی، ضدویروسی و آنتی اکسیدانی است، همچنین جلبکهای دریایی منبع بسیار خوبی برای ترکیبات بیواکتیوی مثل کاروتنوئیدها، پلی ساکاریدها، پروتئین ها، اسیدهای چرب ضروری، ویتامین ها و مواد معدنی می باشند. لذا در این تحقیق با توجه به مشکلات صنعت میگو (به خصوص در مراکز تکثیر) از قبیل بازماندگی پایین،کمبود رشد و بروز بیماریها از یک طرف و وفور جلبکهای دریایی در کشور و همچنین علم به اینکه جلبکهای دریایی حاوی ترکیبات مختلفی شامل:ترکیبات ضد میکروبی، آنتی اکسیدانها، اسیدهای چرب، اسیدهای آمینه، مواد معدنی، کربوهیدراتها و ... می باشند که هرکدام به تنهایی می توانند نقش عمده ای در افزایش بازماندگی، بهبود رشد، پیشگیری از بیماریها و تقویت سیستم ایمنی میگوها بازی کنند سعی شد با بررسی برخی خواص تغذیه ای و بیولوژیکی جلبکها روزنه ای جهت استفاده از آنها در صنعت پرورش میگو باز شود.
اهداف و روش تحقیق :
هدف از اجرای این تحقیق بررسی پتانسیل و امکان استفاده از جلبکهای بومی خلیج فارس در صنعت تکثیر و پرورش میگو به منظور بهبود کیفیت رشد، بازماندگی و مقاومت پست لاروهای میگو در برابر عوامل بیماریزا بخصوص ویبریوها می باشد. بدین منظور 7 گونه جلبک دریایی پرسلولی از سواحل استان بوشهر از سه گروه عمده جلبکها شامل جلبکهای سبز (C.iyengarii)، جلبکهای قهوه ای (Sargassum angustifolium و Sargassum ilicifolium) و جلبکهای قرمز (Gracilaria corticata، Kappaphycus alvarezii و Laurencia snyderiae) جمع آوری و شناسایی شد. سپس عصاره های آبی، اتانولی، متانولی و کلروفرمی از جلبکهای مذکور به روش خیساندن تهیه شد. در آزمایشگاه فعالیت ضدباکتریایی عصاره های مختلف جلبکها علیه باکتریهای گرم مثبت (S.aureus و B.subtilis) و گرم منفی (V.harveyi، V.alginolyticus و E.coli) به روش انتشار در آگار و بررسی MICو MBCمورد ارزیابی قرار گرفت، فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها نیز به روش حذف رادیکال آزاد DPPH و تعیین EC50 بررسی شد. براساس نتایج این دو آزمون عصاره های چهار گونه از جلبک ها جهت آزمایشات تجربی و استفاده در جیره غذایی بچه میگوها، به روش غنی سازی با آرتمیا (Bio-Encapsulation) انتخاب شدند. قبل از غنی سازی آرتمیا، اثر سمیت عصاره های مذکور از طریق تعیین LC50، 24 ساعته آنها برای ناپلی آرتمیا بررسی شد. از نتایج این بخش از پروژه، عصاره اتانلی جلبکها برای غنی سازی ناپلی آرتمیا و استفاده در جیره غذایی بچه میگوها انتخاب شد. پس از غنی سازی ناپلی آرتمیا، توسط غلظتهای مختلف عصاره اتانولی جلبکهای منتخب، بچه میگوهای تهیه شده (22PL) در 12 گروه و هر گروه با سه تکرار و 100 عدد پست لارو در هر تکرار به نامهای کنترل منفی، کنترل مثبت، (200)S، (400)S، (600)S،(200)L،(400) L،(600)L، (300)G، (600)G، (300)K و (600)K تیماربندی شدند. تیمارهای کنترل منفی و کنترل مثبت از جیره غذایی پایه به علاوه آرتمیای غنی سازی نشده و تیمارهای مختلف علاوه بر جیره پایه از آرتمیای غنی سازی شده با غلظتهای مختلف عصاره اتانولی جلبکهای منتخب طی 30 روز دوره پرورش استفاده کردند. به منظور ایجاد شرایط آلودگی مصنوعی همه تیمارها به جز کنترل منفی از روز اول ذخیره سازی به مدت 30 دقیقه در معرض باکتری ویبریو هاروی با دز غیر کشنده CFU/ml107 قرار گرفتند و پس از هر تعویض آب 10 میلی لیتر از این دز به آب پرورش همه تیمارها به جز کنترل منفی اضافه می شد. پس از 30 روز پرورش، درصد بازماندگی، وزن کسب شده و درصد نرخ رشد ویژه در گروههای مختلف بررسی شد. به منظور ارزیابی بار آلودگی ویبریویی، هر 10 روز تعداد 5 عدد پست لارو به صورت تصادفی از کلیه گروههای شاهد و تیمار نمونه گیری شده و مورد شمارش باکتریایی قرار می گرفتند. پس از پایان دوره پرورش 10 عدد از میگوهای باقیمانده هر تکرار را پس از ضد عفونی و شستشو، با همان نام ذخیره سازی شد، شرایط پرورش و تغذیه بدون افزودن باکتری به مدت 10 روز دیگر ادامه پیدا کرد. پس از این 10 روز کلیه تیمارها با دز کشنده ویبریو هاروی (cfu/ml108×3) مواجه شدند.
نتایج :
براساس نتایج آزمون باکتری شناسی به جز عصاره های آبی که فعالیت آنتی باکتریالی کمی داشتند ، سایر عصاره های چهار گونه از جلبک ها به نامهای S.angustifolium، L.snyderiae، K.alvarezii و G.corticata جهت آزمایشات تجربی و استفاده در جیره غذایی بچه میگوها، به روش غنی سازی با آرتمیا (Bio-Encapsulation) انتخاب شدند. قبل از غنی سازی آرتمیا، اثر سمیت عصاره های مذکور از طریق تعیین LC50، 24 ساعته آنها برای ناپلی آرتمیا بررسی شد. از نتایج این بخش از پروژه، عصاره اتانلی برای غنی سازی ناپلی آرتمیا و استفاده در جیره غذایی بچه میگوها انتخاب شد. نتایج آزمایشات باکتری شناسی در محیط آزمایش نشان داد، بار آلودگی ویبریویی گروه کنترل منفی نسبت به همه گروهها کمتر بود و برعکس آن بار آلودگی در گروه کنترل مثبت نسبت به همه گروهها بیشتر بود. از میان سایر تیمارها بیشترین بار آلودگی متعلق به تیمار(200)L با میانگین 105×01/0± 5/0 کلنی در گرم بافت و کمترین آن متعلق به تیمار(600)L با 104×03/0± 6/0 کلنی در گرم بافت بود. نتایج بازماندگی نشان داد، پس از گروه کنترل منفی، بیشترین درصد بقا متعلق به گروه (600)G با 6/6±4/79 درصد و پس از آن گروههای (300)S و (600) Kبا میزان به ترتیب 3/7±3/73 و 6/6±6/70 درصد بود که نسبت به گروه کنترل مثبت با درصد بقای 6/6±3/33 اختلاف معنی داری داشتند (01/0>P). این تحقیق همچنین نشان داد پارامترهای رشد در همه گروههای تیمار که از عصاره اتانولی جلبکهای مختلف با دزهای متفاوت استفاده کرده بودند نسبت به گروه کنترل مثبت بهتر بود (05/0>P). پس از پایان دوره پرورش 10 عدد از میگوهای باقیمانده هر تکرار را پس از ضد عفونی و شستشو، با همان نام ذخیره سازی شد، شرایط پرورش و تغذیه بدون افزودن باکتری به مدت 10 روز دیگر ادامه پیدا کرد. پس از این 10 روز کلیه تیمارها با دز کشنده ویبریو هاروی (cfu/ml108×3) مواجه شدند. نتایج نشان داد، همه میگوهای کنترل منفی زنده ماندند، در مقابل بیش از 90 درصد کنترل مثبت تلف شدند و کلیه بچه میگوهایی که از طریق آرتمیای غنی سازی شده غلظتی از عصاره اتانولی یکی از جلبکهای دریایی دریافت کرده بودند در مواجهه با باکتری تلفات کمتری نسبت به گروه کنترل مثبت داشتند (01/0>P).
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی :
در حال حاضر، بازماندگی مراحل مختلف لاروی بچه میگو به دلایل نامشخصی که برخی از آنها آلودگی باکتریایی (بخصوص ویبریوها) است، در مراکز تکثیر کمتر از بیست در صد است و همچنین این مطالعه نشان داد عصاره اتانولی جلبکهای منتخب از خلیج فارس برای بهبود رشد، بازماندگی و کنترل بیماریهای میگو در مراکز تکثیر مفید است لذا می توان به جای استفاده از آنتی بیوتیک و برخی مواد ضدعفونی کننده در مراکز تکثیر با غنی سازی آرتمیا توسط اینگونه جلبکها موجب افزایش راندمان تولید و بهبود کیفیت پست لارو تولیدی شد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
نتایج این تحقیق می تواند در مراکز تکثیر، سالنهای نرسری و حتی با تغییراتی در مزارع پرورشی میگوی همه مناطق و اقلیمهای کشور مورد استفاده قرار بگیرد.