اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
جزیره لارک در مدخل ورودی خلیج فارس، از جمله جزایر مرجانی متعلق به استان هرمزگان بوده که با ۷/۴۸ کیلو متر مربع مساحت، در فاصله ۱۸ مایل دریایی از شهر بندرعباس و ۶ مایل دریایی از جزیره قشم و در جنوب شرقی آن، در تنگه هرمز واقع شده است. مرجان ها به دلیل پناه گاه و زیستگاه های که برای آبزیان ایجاد می نمایند و به واسطه تنوع زیاد آبزیانی که در پیرامون آنها زندگی می نمایند، و نقش مهمی که به عنوان اسکلت اولیه صخره های مرجانی ایفا می نمایند از منظر زیستی و شیلاتی، بسیار ارزشمند می باشند. ارزش شیلاتی این آبزیان به ویژه مرجان های شاخ گوزنی که غالب آنها را جنس Acropora spp. ، تشکیل می دهد بسیار زیاد می باشد. متاسفانه آب سنگ های مرجانی دنیا به دلیل افزایش دمای آب دریاها و سایر عوامل نظیر فعالیت‌های رو به گسترش انسانی، پدیده‌هایی نظیر سفیدشدگی (Bleaching) و بیماری های مرجانی، به طور فزاینده ای در معرض تهدید و نابودی می باشند، بطوریکه 58 درصد آب سنگ های مرجانی دنیا در معرض تهدید هستند. علاوه بر تهدیدات فیزیکی، اکولوژیکی و بیولوژیکی که این جوامع را تهدید می نمایند، این جوامع را برخی از بیماری های شایع مانند بیماری نوار سفید، بیماری نوار سیاه ، بیماری نوار زرد،بیماری نوار نارنجی و هم چنین پدیده سفیدشدگی (Bleaching یا Whitening) دردنیا تهدید می نمایند. مورد آخر به خصوص در دو جزیره لارک و کیش به دفعات گزارش شده است. هم چنین وقوع این پدیده در آبهای پیرامون جزیره کیش، و آبهای جزیره لارک گزارش شده است و مرجان های لارک را تخریب کرده است.
هدف غائی از انجام این مطالعه علاوه بر شناسایی وضعیت سلامت و مناطق پراکنش جوامع مرجانی در پیرامون جزیره لارک، شناسایی و معرفی بهترین منطقه جهت بازسازی ذخایر مرجان های جزیره لارک می باشد، که جهت نیل بدین هدف تیم کارشناسی، شروع به مطالعه رسوب بستر، پراکنش و سلامت این جوامع توسط تیم غواصی و مطالعه مواد مغذی و وضعیت فیزیکی و شیمیایی آب در ایستگاه های مورد مطالعه نمودند، تا سرانجام با تلفیق داده های زیستی و غیر زیستی بهترین منطقه یا مناطق را در پیرامون جزیره جهت بازسازی ذخایر جوامع مرجانی گونه Acropora sp. ، در سایه الطاف صاحب زیبای های هستی، معرفی نمایند.
نتایج:
نتایج حاصل از این تحقیق درخصوص مقایسه میانگین زیست سنجی کلنی های جدید در دو ایستگاه غرب و روبروی جزیره لارک و کلنی مرجان های قدیم در ایستگاه غرب جزیره لارک نشان دهنده اختلاف در بین فصول تابستان و بهار با یکدیگر و با دو فصل پاییز و زمستان می باشد (0.05<p)، هر چند که بین دو فصل پاییز و زمستان اختلاف معنی داری دیده نشد(0.05> p). مواد مغذی مطالعه شده(نیترات، نیتریت، فسفات و سیلیکات) در ایستگاه روبروی منطقه مسکونی جزیره لارک، دارای مقادیر بیشتری از ایستگاه غرب جزیره بوده است. در خصوص مطالعه جوامع بنتوزی بستر هر چند که تفاوتی بین تراکم این جوامع در فصول مختلف مطالعه شده نسبت به یکدیگر در درون هر ایستگاه مشاهده شده است، اما در خصوص مقایسه بین تراکم جوامع بنتوزی دردو ایستگاه در فصول مشابه هیچ گونه تفاوتی مشاهده نگردید(0.05> P).
در مطالعه مرجان ها به روش Coral Watch در ایستگاه غرب و روبروی جزیره لارک و سه کلنی مطالعه شده، نتایج نشان دهنده اختلاف بین اندیس های استفاده شده در دو فصل تابستان و زمستان با یکدیگر و با دو فصل پاییز و زمستان بوده است(0.05< P)، هر چند که هیچ گونه اختلافی در دو فصل پاییز و زمستان مشاهده نگردید (0.05> P). در مطالعه تحلیل عاملی به روش مولفه های اصلی جهت شناسایی مهمترین پارامترهای موثر بر رشد مرجان ها، دو مولفه جهت تفسیر مهمترین پارامترهای موثر بر رشد مرجان ها نتیجه گیری شد، به نحویکه میزان تاثیر پذیری هر یک از عامل های مورد مطالعه متفاوت بود. در مولفه اول بیشترین بار عاملی کدورت، دما و شوری و در مولفه دوم بیشترین بارعاملی نیترات، نیتریت و فسفات با رشد مرجان ها دارای رابطه معکوس می باشد. پس از ورود موقعیت جغرافیایی نقاط مستعد در برنامه نرم افزاری ArcGis، با توجه به در نظر گرفتن جمیع شرایط اکولوژیکی دو ناحیه جهت بازسازی ذخایر مرجان های شاخ گوزنی در پیرامون جزیره لارک مشخص گردید.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
در بین فاکتورهای محیطی اندازه گیری شده در رشد و بازسازی ذخایر مرجان شاخ گوزنی فاکتورهای درجه حرارت مناسب ، به همراه کمینه کدورت، و دامنه مناسبی از مواد مغذی مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار در بازسازی ذخایر این گونه در آبهای پیرامون جزیره لارک می باشد. زیستگاه های طبیعی و هم چنین کلنی جوانه های مرجان شاخ گوزنی شناسایی شده در این تحقیق توسط بویه علامت گذاری شده و جزوء مناطق حفاظت شده معرفی گردد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
ایستگا ه های مناسب بازسازی ذخایر گونه مرجان شاخ گوزنیAcropora spp. درایستگاه غرب جزیره و شمال جزیره بوده، که درنقشه پیوست ارائه گردیده است. فاکتورهای مناسب جهت رشد بهینه گونه مذکور که بتواند آینده زیستی آن را تامین نماید بر اساس یافته های بیولوژیکی و نیازهای اکولوژیکی گونه مذکور در ایستگاه های معرفی شده مد نظر قرار گرفته است.
نقشه 1. مناطق بهینه جهت بازسازی ذخایر در شمال جزیره لارک
نقشه 2. مناطق بهینه جهت بازسازی ذخایر در غرب جزیره لارک