اهمیت ، ضرورت ، اهداف و روش تحقیق :
مشخص شدن ساختار ژنتیکی جمعیتهای در حال بهره برداری اولین مرحله تدوین استراتژی حفظ تنوع ژنتیکی آبزیان در منابع آبی است.این استراتژی در صورتیکه بر پایه روش های دقیق و قابل اطمینان(مانند روشهای مولکولی)باشد، میتواند علاوه بر حفظ تنوع زیستی،میزان برداشت و بهره برداری را به حد معقول و حداکثر برساند(نقوی و همکاران، 1386).از انجاییکه میزان و سمت وسوی جریان ژنی یکی از مهمترین عوامل ایجاد تفاوتها و یا شباهتها در ساختار ژنتیکی گونه ها و به دنبال ان جمعیتها می باشد و از سویی وجود جریان ژنی یکی از دلایل شباهت نسبی ساختار ژنتیکی می باشد،لذا تفاوت های ژنتیکی مابین جمعیتها زمانی رخ می دهد که جریان ژنی موجب جلوگیری از تفاوتهای ناشی از انتخاب طبیعی نگردد.از اینرو بااستفاده از بررسی و تجزیه و تحلیل DNA میتوکندریایی در ماهی ها می توان پی برد که ایا تفاوت های ژنتیکی بین جمعیتهای ایستگاه های نمونه برداری دارای اختلاف معنی داری با هم می باشند و یا خیر؟
اهداف مورد نظر در این تحقیق نیز به شرح ذیل می باشد:
- بررسی میزان تنوع ژنتیکی در میان جمعیتهای ماهی شبه شوریده در محدوده مناطق مورد مطالعه
- بررسی ساختار جمعیت این گونه با مقایسه ترتیب نوکلئوتیدهای مناطق سه گانه
- بررسی ترتیب نوکلئوتیدهای منطقه کنترل ژنوم mtDNA
-بررسی روابط فیلوژنیک شبه شوریده در مناطق مورد مطالعه
- ارائه اطلاعات راهبردی جهت مدیریت مسئولانه ذخایر گونه مورد مطالعه در راستای نیل به اهداف برداشت پایدار از ذخایر آبزیان
- شناسایی زیر گونه های احتمالی ماهی شبه شوریده در مناطق مورد مطالعه
- توالی یابی ژن D-Loop mtDNA درماهی Atrobucca nibe در مناطق مورد مطالعه
نتایج :
برخی کاستیهای تاکسونومی سنتی بر پایهی ریختشناسی شامل یکسان پنداشتن گونههای ظاهراً شبیه به هم، فقدان خصوصیات ریختی مشترک و قابل مقایسه در میان تاکسونهای گوناگون، عدم کارایی کلیدهای شناسایی در مراحل پیش از بلوغ چرخهی زندگی،اشتباه گرفتن تنوع درونگونهای یا دوشکلی جنسی به جای تفاوت گونهای، نیاز به متخصصان ویژه برای هر گروه از جانداران ) آن هم هنگامی که شمار این متخصصان در جهان رو به کاهش است( می باشد (Hebert et al., 2005). تاکسونومی مولکولی تا حد ممکن در پی جبران این کاستیها است و این عمل را با دو رویکرد دنبال میکند: رویکرد اول، تعریف تاکسونهای جدید یا بازآرایی تاکسونهای شناخته شده بر پایهی اطلاعات مولکولی و دیگری: به کارگیری دادههای مولکولی برای نسبت دادن نمونههای جدید به گونههای تعریف شده از سوی تاکسونومیستها.
در میان تنوع زیستی چشمگیر خلیج فارس و دریای عمان، شناخت ماهی ها میتواند یکی از اولویتهای نخست جهت حفاظت از تنوع زیستی مذکور باشد. گشتی در پایگاه دادههای مولکولی نشان می دهد که تا کنون اطلاعاتی از این گونه ثبت نشده است و بررسی ژنتیک جمعیت این گونه توجیه اقتصادی و ملی دارد و از آنجاییکه ماهی شبه شوریده از گونه های دارای ارزش اقتصادی می باشد (Talwar and Kacker, 1984)، بررسی جمعیتی و فیلوژنیک آن در حوزه های مورد مطالعه پیش نیازی جهت انجام فعالیتهای زیست شناسی،اکولوژی،مولکولی در خصوص این ماهی است.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی :
· طراحی آغازگرهای اختصاصی برای ماهی شبه شوریده دهان سیاه
· تهیه بانک ژنی به منظور ایجاد پایگاهی از میراث اندوخته ژنتیکی و گرداوری و یکپارچه سازی داده های پراکنده ژنتیکی و همچنین تسهیل در مطالعات ژنتیکی آینده
· تکثیر و پرورش مصنوعی گونه شبه شوریده دهان سیاه با توجه به ساختار ژنتیکی جهت حفظ تنوع ژنتیکی
· لزوم اجرای مطالعات گسترده با همکاری کشورهای ذینفع جهت دستیابی به اطلاعات دقیق تر و گسترده تر و بکارگیری روش های ژنتیکی دیگر به منظور مطالعه ساختار جمعیتی شبه شوریده در خلیج فارس و دریای عمان در جهت مقایسه و اطمینان از نتایج این تحقیق
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
شرایط اکولوژیک خلیج فارس و دریای عمان می باشد.