اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
کاهش روز افزون ذخایر ماهیان خاویاری لزوم تکثیر و پرورش ماهیان مذکور را اجتناب ناپذیر نموده است.
از مهمترین عوامل تهدید کننده پرورش متراکم ماهیان از جمله ماهیان خاویاری آلودگی آنها به عوامل بیماریزا
و در نتیجه بروز تلفات در آنها می باشد. در میان عوامل بیماریزای تهدید کننده تاسماهیان باکتری آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila ) از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد بطوریکه بر اساس پروژه بررسی کمی و کیفی بچه ماهیان خاویاری از مرحله تکثیر تا رهاکرد (شناور، 1382) و نیز طرح ملی بررسی وضعیت بهداشتی کارگاههای تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری (شناور، 1389) باکتری آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila) می تواند در طی مراحل مختلف پرورش، ماهیان خاویاری را آلوده نموده و بر اساس شدت آلودگی و سن ماهیان مبتلا منجر به بروز علائم بالینی متفاوت و حتی تلفات گردد. با توجه به این امر ضروری است به منظور درمان ماهیان مبتلا
به آئرومونیازیس و جلوگیری از بروز تلفات در مراکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری با استفاده از مواد مناسب اقدام گردد. با توجه به مشکلات متعدد استفاده از آنتی بیوتیکها و مواد ضد عفونی کننده شیمیایی به منظور کنترل عوامل باکتریایی از جمله باکتری آئروموناس هیدروفیلا در آبزیان مانند ایجاد آلودگی های زیست محیطی و نیز تاثیرات سوء بر مصرف کنندگان ( ایجاد مقاومتهای دارویی و...) لزوم جایگزینی مواد مذکور با موادی با ماهیت طبیعی مانند گیاهان دارویی در پزشکی و دامپزشکی از جمله در بهداشت و بیماریهای آبزیان را از اولویت های تحقیقاتی قرارداده است.
با توجه به این مهم این پژوهش با هدف بررسی تاثیرات عصاره های سیر و آویشن شیرازی بر باکتری آئروموناس هیدروفیلا در تاس ماهی ایرانی و تعیین مقادیر مناسب عصاره های مورد مطالعه به منظور مبارزه با باکتری آئروموناس هیدروفیلا در بچه تاسماهی ایرانی به منظور جایگزینی با آنتی بیوتیکهای مورد استفاده برعلیه باکتری آئروموناس هیدروفیلا در بچه تاسماهی ایرانی انجام گردید.
نتایج:
در این تحقیق پس از جداسازی و شناسایی باکتری آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila) نسبت به تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC ) و حداقل غلظت کشندگی(MBC ) باکتری آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila) توسط عصاره های سیر و آویشن شیرازی و نیز تعیین غلظتهای کشنده ( LC50 ) عصاره های هیدروالکلی سیر و آویشن شیرازی در بچه تاسماهی ایرانی و نیز بررسی اثر بخشی و تعیین دوزهای تأثیرگذار عصاره های مذکور بر روی
بچه تاسماهیان ایرانی آلوده شده به باکتری مرد بررسی در این مطالعه اقدام گردید. با توجه به عدم امکان تهیه باکتری آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila) ثبت شده (تایید شده توسط آزمایشات مولکولی) درکشور در این مطالعه باکتری مذکور از ماهیان خاویاری مشکوک به بیماری آئرومونیازیس جداسازی و پس از شناسایی توسط آزمایشات بیوشمیایی نسبت به استخراج DNA و انجام آزمایشات مولکولی اقدام و نتایج توسط NSBI تایید و باکتری آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila ) با کد Gen Bank JX987090 در NSBI ثبت گردید. بر اساس مطالعات صورت گرفته در شرایط آزمایشگاهی (in vitro) در این تحقیق حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) باکتری آئروموناس هیدروفیلا توسط عصاره های سیر و آویشن شیرازی به ترتیب mg/ml1 وmg/ml 25/0 و حداقل غلظت کشندگی(MBC) باکتری آئروموناس هیدروفیلا توسط عصاره های مذکور به ترتیب mg/ml2 و mg/ml 5/0 تعیین گردید.
مطالعات تعیین غلظتهای نیمه کشنده (LC50 ) عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی بر روی بچه تاسماهی ایرانی نشان داد که این مقدار طی 96 ساعت معادل 65/766 میلی گرم در لیتر و در مدت زمان یک ساعت به میزان 44/9933 میلی گرم در لیتر بوده است. همچنین بررسی غلظتهای نیمه کشنده (LC50) عصاره هیدروالکلی سیر طی مدت 96 ساعت معادل 97/1279
میلی گرم در لیتر و در مدت زمان یک ساعت 08/12624 میلی گرم در لیتر تعیین گردید.
در بررسی تعدادگلبولهای سفید نمونه های خونی تهیه شده از ماهیان تیمار شده با مقادیر مختلف عصاره های سیر و آویشن شیرازی جهت تعیین غلظتهای نیمه کشنده (LC50 ) آنها ، اختلاف معنی دار آماری در میزان لنفوسیت ها و نیز نوتروفیل ها مشاهده گردید(P<0.05 ). ولی در میزان مونوسیت ها و نیز ائوزینوفیل ها با مقادیر مختلف عصاره های مذکور اختلاف معنی دار آماری مشاهده گردید (P>0.05).
پس از انجام مطالعات تعیین غلظتهای نیمه کشنده عصاره های هیدروالکلی سیر و آویشن شیرازی و با توجه به نتایج بدست آمده نسبت به انجام مطالعات تعیین غلظتهای تأثیرگذار عصاره های مذکور بر روی باکتری آئروموناس هیدروفیلا اقدام گردید. در این بررسی محدوده غلظتهای 400 تا 1000 میلی گرم در لیتر عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی برای تیمار
تاسماهیان ایرانی آلوده شده به باکتری آئروموناس هیدروفیلا از طریق تزریق داخل صفاقی تعیین گردید. بر اساس نتایج حاصل غلظت موثر این عصاره طی مدت یکساعت حمام برابر 800 میلی گرم در لیتر تعیین گردید. بمنظور تعیین غلظت مؤثره عصاره هیدروالکلی سیر بر روی باکتری مذکور در تاسماهیان ایرانی محدوده غلظت 600 تا 1200میلی گرم در لیتر تعیین و غلظت موثر این عصاره طی مدت یکساعت حمام برابر 1000 میلی گرم در لیتر محاسبه شد.
بررسی اسلایدهای تهیه شده از مقاطع بافتی آبشش، کبد و پوست بچه تاسماهیان ایرانی که تحت تأثیر غلظتهای مختلف عصاره هیدروالکلی سیر و آویشن شیرازی در آزمایش مربوط به تعیین غلظتهای کشنده قرار داشتند، برخی از آسیب های میکروسکوپیک نظیر پرخونی، چسبندگی در رشته های آبششی، نکروز سلولی، وجود رنگدانه های ملانین رشته های اولیه در آبشش، عوارضی نظیر تورم ابری در هپاتوسیتها ، نکروزسلولی، پرخونی، افزایش رنگدانه های ملانین در کبد و نیز تغییراتی نظیر پرخونی اتساع فضای گلومرولی و مسدود شدن فضای بومن، خونریزی، نکروز سلولی، تورم ابری وهیپرتروفی را در کلیه نشان دادند.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
موارد ذیل بعنوان دستورالعمل های اجرایی طرح پیشنهاد می گردد:
1- نظر به اهمیت توجه به مبحث بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری و نظر به توسعه پرورش ماهیان خاویاری در کشور و لزوم جایگزینی گیاهان دارویی بومی کشور به جای داروهای شیمیایی، استفاده از عصاره های سیر و آویشن شیرازی با توجه به نداشتن آثار سوء زیست محیطی و انسانی به منظور کنترل و حذف باکتری آئروموناس و درمان بیماری ناشی از باکتری مذکور در بچه تاسماهی ایرانی توصیه می گردد.
2- بر اساس نتایج حاصل غلظت موثر عصاره هیدروالکلی آویشن شیرازی برای تیمار تاسماهیان ایرانی آلوده شده به باکتری آئروموناس هیدروفیلا طی مدت یکساعت حمام برابر 800 میلی گرم در لیتر تعیین گردید.
3- بر اساس نتایج حاصل از این پروژه استفاده از غلظت1000 میلی گرم در لیتر عصاره هیدروالکلی سیر جهت تیمار
بچه تاسماهیان ایرانی آلوده شده به باکتری آئروموناس هیدروفیلا به روش حمام یک ساعته می تواند موثر باشد.
4- در زمان استفاده از عصاره های مذکور، توجه به دامنه مناسب دمایی، اکسیژن محلول و pH آب ضروری است.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
1- با توجه به توسعه پرورش ماهیان خاویاری در استانهای مختلف و با توجه به امکان تهیه عصاره های گیاهی سیر و آویشن شیرازی از داخل کشور می توان از عصاره های مذکور جهت کنترل و حذف باکتری بیماریزای آئروموناس هیدروفیلا مراکز پرورش ماهیان خاویاری در طول مدت پرورش ماهیان مذکور استفاده نمود.
2- عصاره های مذکور فاقد نقش مخرب بر فعالیت پرورش و نیز آلایندگی محیط زیست می باشند.