اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق :
استرپتوکوکوزیس یک بیماری عفونی باکتریایی است که دراکثر مراکز تکثیر و پرورش ماهیان سردابی ( قزل آلای رنگین کمان) کشور مشاهده شده است . این بیماری دارای این قابلیت است که به شکل همه گیر مزارع ماهیان سردابی را در اقلیم های مختلف تهدید نماید و خسارتهای اقتصادی زیادی را به صنعت آبزی پروری وارد نماید. در بروز ، گسترش و اپیدمی شدن این بیماری عواملی از جمله حرارت آّب ، نیتریت، نیترات، آمونیوم، کدورت، اکسی‍‍ژن محلول، دبی، شمارش کلی باکتریائی نقش دارند . استان فارس به تولید سالانه حدود 7000 تن ماهیان سردآبی در کشور مبادرت ورزیده وبه علت گزارش بیماری استرپتوکوکوز در سال 1381 و اقدامات انجام شده در طی ده سال وخسارات وارده در استان ازمحل این بیماری به تولید ماهی قزل آلا، ارزیابی عوامل خطر در بروز ا سترپتوکوکوزیس در این استان در دستور کار قرار گرفت .این مطالعه باهدف بررسی میزان آلودگی وابتلای گروههای مختلف سنی ماهیان قزل الای رنگین کمان به استرپتوکوکوزیس ومیزان تاثیر پذیری آن از عوامل محیطی موثر برمیزان شیوع بیماری اجرا گردید.
نتایج :
استرپتوکوکوزیس (Streptococcosis)یکی از بیماری های عفونی باکتریایی است که در صنعت آبزی پروری ماهیان سردآبی،عامل مرگ و میر و خسارتهای اقتصادی جبران¬ناپذیر می¬باشد. درسال¬های اخیر این بیماری در تعدادی از مزارع ماهیان سردآبی استان¬های کشور گسترش پیدا کرده و گزارش گردیده است.
در این مطالعه از 586 قطعه ماهی پرواری بیمار (واجد علائم بالینی) مورد بررسی، 230 مورد (24/39 درصد) باکتری استرپتوکوک و 156 مورد (62/26 درصد)باکتریهای گرم منفی جدا گردیدند.از 754 قطعه ماهی پرواری و بچه ماهی سالم (فاقد علائم بالینی) 10 مورد(32/1 درصد) به باکتری استرپتوکوک و 60 مورد(95/7 درصد) به باکتریهای گرم منفی (یرسینیا راکری،پسودوموناس و انتروباکتریاسه )آلوده بودند.باکتری استرپتوکوک جداسازی شده بر اساس تست های بیوشیمیایی و آزمایشات مولکولی لاکتوکوکوس گارویه (Lactococcus garvieae)و استرپتوکوکوس اینیائی(Streptococcus iniae )و استرپتوکوکوس (Streptococcus sp ) شناسایی گردید وبرخی پارامتریهای فیزیکوشیمیایی وتعداد باکتریهای هوازی آب مزارع منتخب اندازه گیری وتاثیر تغییرات آنان با روش رگرسیون لجستیک بر بروز بیماری مورد ارزیابی قرار گرفت .
لغات کلیدی : استرپتوکوکوزیس – استان فارس –عوامل خطر – قزل آلای رنگین کمان
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی :
- مشاهده بیماری حتی در مزارع سر چشمه که ورودی آب از مزارع بالا دست ندارند موید امکان انتقال بیماری از طریق ماهیان انتقالی به مزارع ویا منابع دامی و انسانی آلوده باشد لذا مدیریت بهداشتی منابع آلوده کننده دامی و انسانی و ارائه آموزش های لازم در این ارتباط میتواند در پیشگیری از بروز بیماری موثر باشد . .
- گزارش بیماری یرسینیوز در برخی از مزارع تحت مطالعه در کنار استرپتوکوکوزیس موید این مطلب است که تقریبا با یک بار مشاهده یرسینیوزیس ، 17/2 برابر در احتمال وقوع بیماری استرپتوکوکوزیس تغییر ایجاد می شود.این موضوع اهمییت بالایی داشته و باید با دقت بیشتری مورد مطالعه قرار گیرد.
- مشاهده علائم بیماری ، بدون امکان جداسازی عوامل باکتریایی بیماری زا ، موئد مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها در مزارع پرورشی است. طبعا ارائه آموزش هاو تدوین دستورالعمل های اجرایی لازم در این رابطه جهت جلو گیری از ایجاد سویه های مقاوم به آنتی بیوتیک و ایجاد باقیمانده های دارویی در محصول نهایی باید مد نظر باشد.
- بروز بیماری در مناطق تحت مطالعه از برخی از عوامل محیطی از جمله : درجه حرارت ، میزان نیتریت ،نیترات و...،تاثیر پذیر بوده و مدیریت عوامل مذکور می تواند در کاهش احتمال بروز بیماری موثر باشد.
- میزان شیوع بیماری و خسارات ناشی از آن در مناطق مورد مطالعه نسبت به سنوات گذشته از کاهش قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است. انجام واکسیناسیون در سنوات گذشته ، ارائه خدمات نظارتی و اطلاع رسانی در کنار بومی شدن بیماری از جمله عواملی است که میتواند در روند مذکور موثر بوده باشد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
- مزارع پرورش ماهیان قزل آلای رنگین کمان در کل کشور بخصوص در مناطقی که در طی دوره پرورش دمای آب به بالاتر از 18 درجه سانتی گراد میرسد .
- بکارگیری نتایج و توصیه ها برای مسئولین فنی و کارشناسان بهداشتی مزارع پرورش قزل آلا در کشور
- بکارگیری نتایج و توصیه ها برای مروجین و کارشناسان سازمان شیلات
- بکارگیری نتایج برای تدوین دستورالعمل های کنترل و پیشگیری از بروز استرپتوکوکوزیس در مزارع پرورش قزل آلا توسط سازمان دامپزشکی کشور