اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق :
آلودگی های قارچی تخم در مرحله انکوباسیون یکی از مهمترین چالشهای اساسی تولید آبزیان پرورشی خصوصاً قزل آلای رنگین کمان است که همه ساله موجب خسارات اقتصادی قابل توجهی در مراکز تکثیر آبزیان می شود.
قارچ زدگی تخم های لقاح یافته قزل آلای رنگین کمان به دلیل دمای پایین آب از یک سو و طولانی بودن زمان انکوباسیون تخم این ماهیان از سوی دیگر یکی از مهمترین عوامل تلفات در هچری این ماهیان می باشد. ساپرولگنیا و سایر اوومیستها بطور طبیعی در اکثر منابع آبی موجود بوده و در صورت حضور عوامل زمینه ساز مانند هرگونه استرس فیزیکی و شیمیایی و همین طور کیفیت نامناسب تخم و یا استحصال تخم از مولدین نارس و یا فوق رسیده بودن تخمها که در نهایت موجب افزایش میزان تخمهای مرده در هچری گردد، به سهولت تکثیر یافته و به آسانی در سطح هچری گسترش می یابند.( ابراهیم زاده موسوی و همکاران 1385، قیاسی 1387،). برای مبارزه با این مشکل و کاهش تلفات تخم، مدیران مراکز تکثیر و پرورش ماهیان قزل آلا از ترکیباتی چون مالاشیت گرین، فرمالین و یا پراکسید اکسیژن استفاده می کنند. لیکن مالاشیت گرین به دلیل قابلیت قارچ کشی بالا و سهولت مصرف به عنوان مهمترین عامل دارویی ضد قارچی مصرفی در مراکز تکثیر ماهیان قزل آلا شناخته شده است (اخلاقی و بهاالدینی، 1392). اثرات ناقص الخلقه زایی (Meyer and Jorgenson, 1983)،سرطانزایی و جهش زایی (Culp and Beland, 1996) مالاشیت گرین کاملاً به اثبات رسیده است. لذا به نظر می رسد انتخاب جایگزین برای این ماده که اثرات سوء بر لارو و نیز کارگران مراکز تکثیر دارد امری ضروری است که در این میان یکی از این گزینه ها می تواند استفاده از آب الکترولیز شده اکسید کننده(EOW) یا محلول آنولیت باشد. امروزه از آب الکترولیز شده اکسید کننده یا آنولیت استفاده فراوانی در صنایع کشاورزی، سردکننده ها، استخرهای شنا، ضد عفونی وسایل، دندان پزشکی، درمان پوست و تمیزکننده ها می شود.
هدف از مطالعه حاضر ارزیابی اثرات محلول آنولیت خنثی حاصل از الکترولیز آب با دستگاه Envirolyte بر در صد تلفات تخم ماهی قزل آلای رنگین کمان و لاروهای تولیدی از نظر شاخصهای رشد و یازماندگی تا مرحله جذب کیسه زرده و شروع تغذیه فعال لاروهادر مرحله انکوباسیون در مقایسه با سبزمالاشیت گرین بوده است تا بتوان جایگزینی برای آن معرفی کرد.
نتایج :
در نتایج حاصل از این بررسی مشخص شد که در دوزهای کمتر آنولیت (ppm 25/0 و ppm 5/0)، میزان شمارش کلنی قارچی آب هچری و نیز درصد قارچ زدگی تخمها، تواما بطور معنی داری بیشتر از دوزهای بالاتر آنولیت (ppm 30 و ppm 100) و نیز مالاشیت گرین بود. به عبارت دیگر با افزایش دوز، اثر قارچ کشی نیز افزایش داشته است.
در ارزیابی درصد چشم زدگی مشخص گردید که از نظر آماری درصد چشم زدگی در دو تیمار ppm 25/0 و مالاشیت گرین بطور معنی داری بیشتر از سه تیمار دیگر آنولیت بوده اند که این مسئله می تواند تفریخ تخمها در دوز ppm 25/0 و عدم مشاهده تفریخ در سه دوز دیگر را توجیه نماید.
در بین تیمارهای ppm 25/0 و مالاشیت گرین، گروه ppm 25/ 0آنولیت به دلیل بالا بودن درصد چشم زدگی تخم ها و کم بودن توتال کانت قارچی می تواند برای ضدعفونی تخم ماهی قزل آلا مناسب تر از مالاشیت گرین مدنظر پرورش دهندگان قرار گیرد.
نتایج این بررسی نشان داد که میزان ناهنجاری در تیمار ppm25 /0 در مقایسه با گروه مالاشیت گرین بیشتر بوده است. از آنجایی که این تحقیق اولین بررسی استفاده از آنولیت به عنوان عامل قارچ کش در هچری ماهیان قزل آلای رنگین کمان بوده است لذا برای مطالعه دقیق تر در خصوص دوز و زمان بندی مصرف و عوامل موثر بر این دو نیاز به تحقیقات جامع و گسترده تری وجود دارد.
دستور العمل فنی و توصیه ترویجی :
در این بررسی تلاش شده است که کارایی محلول آنولیت خنثی که به روش الکترولیز آب با نمک طعام تولید می شود را با سبز مالاشیت که مؤثرترین ماده قارچ کش در هچری ماهی قزل آلای رنگین کمان است مقایسه گردد. در صورت اثبات کاربردی بودن این فناوری و قابل رقابت بودن آن با سبز مالاشیت میتوان این فناوری را در سطح گسترده به تمام مراکز تکثیر و پرورش ماهیان قزل آلای رنگین کمان معرفی نمود تا از یک سو با کاهش هزینه های درمان و هزینه های کارگری نسبت به کاربرد دیگر مواد ضد عفونی کننده، هزینه های کمتری به پرورش دهنده تحمیل شود و از سوی دیگر با افزایش راندمان تولید شاهد کمترین عوارض زیست محیطی نیز باشیم.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
امروزه استفاده از آنولیت در صنایع غذایی، کشاورزی، دامپزشکی و پزشکی کاربرد فراوان دارد.