اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
مطالعات رفتارشناسی ماهیان نشان داد، گرفتن غذا در ماهیان یک فرایند انتخابی است. غذا ممکن است بر اساس ماهیت، بو و مزه شیمیایی به راحتی بلع یا دفع شود. حتی در مورد گونههایی که غذا را از طریق دیدن تشخیص میدهند، طعم غذا در تصمیم نهایی ماهی که غذا را دفع یا بلع کند، اهمیت بسیار زیادی دارد. اضافه نمودن جاذبهای شیمیایی در غذای فرموله ماهی اهمیت بسیاری داشته و امروزه در آبزیپروری بسیار گسترش یافته است. ترکیبات فوق سبب افزایش بهبود کیفیت غذای مصرفی، به حداقل رسانیدن زمان غذا گیری ماهی، کاهش زمان ماندن غذا در آب و در نتیجه سبب کاهش و از بین رفتن مواد مغذی موجود در غذا گشته و به تبع آن آلودگی آب نیز به حداقل خواهد رسید.
تحقیق حاضر به منظور بررسی مقدماتی جایگزینی پودر ماهی با سطوح مختلف کنجاله سویا و تاثیر سطوح مختلف میتونین، لیزین، ال- کارنتین و بتائین جیرههای غذایی بر روند رشد، ترکیب لاشه، شاخص هپاتوسوماتیک و فاکتورهای خونی فیلماهی پرورشی طراحی و اجرا گردید.
به منظور بهینه سازی جیره غذایی در پرورش گوشتی فیلماهی پرورشی، چهار آزمایش رشد بشرح زیر طراحی و اجرا گردید: آزمایش اول: امکان جایگزینی کنجاله سویا بجای پودر ماهی به منظور کاهش هزینه تولید، در فیلماهیان اوزان 8 تا 300 گرم و 300 تا 1000 گرم در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی متعادل بررسی شد. بدین منظور 6 جیره غذایی حاوی (45 درصد پروتئین خام و1/20 مگاژول انرژی خام در هر کیلوگرم) با سطوح مختلف جایگزینی کنجاله سویا
(5، 10، 15، 20 و 25 درصد) به جای پودر ماهی تولید و بمدت 231 روز به ماهیان مورد بررسی داده شد.
آزمایش دوم: در یک طرح فاکتوریل تاثیرنسبتهای مختلف لایزین و ال- کارنتین افزوده شده به جیره (75/0 ، 5/1، 25/2 و3 درصد/جیره) و(300 و600 میلیگرم در کیلوگرم جیره) بر روند رشد و ترکیب لاشه فیلماهیان 23 گرمی بمدت 10 هفته بررسی شد. بررسی سطوح مستقل نشاندهنده تاثیر معنی دار لایزین و ال - کارنتین جیره بر شاخصهای رشد و ضریب تبدیل غذای ماهیان بود.
آزمایش سوم: تاثیر سطوح مختلف متیونین (5/0، 1، 5/1 و 2 درصد)، بتافین (5/0، 1، 5/1 و 2 درصد) و نسبتهای مساوی متیونین به بتافین (5/0 : 5 /0، 1 :1، 5/1 : 5/1 و2 : 2 درصد جیره) بعنوان یک ماده جاذب بر روند رشد، کارایی غذا، ترکیب لاشه و شاخصهای خونی (سه تکرار در هر تیمار) بمدت 10 هفته در فیلماهی 23 گرمی طراحی و اجرا گردید.
آزمایش چهارم: آزمایش رشدی به منظور بررسی اثر سطوح مختلف ال کارنتین جیره غذایی (50، 150، 350، 650، 950، 1250 میلی گرم ال- کارنتین در هر کیلوگرم غذا) بر عملکرد رشد، ترکیب لاشه و وضعیت آنتی اکسیدانت در فیلماهی (Huso huso) جوان پرورشی (6/15±1247 گرم، میانگین± انحراف معیار) طراحی و انجام شد.
نتایج:
کنجاله سویا بعنوان منبع پروتئین گیاهی از لحاظ بعضی اسیدهای آمینه، انرژی و املاحی نظیر فسفر در مقایسه با مکملهای پروتئینی حیوانی خصوصا آرد ماهی فقیرند، لیکن برای تعدیل هزینه تولید در جیره فیلماهیان استفاده شوند.
با توجه به نتایج مطالعه حاضر می توان اذعان نمود که در فیلماهی پرورشی در اوزان 8 تا 300 گرم جایگزین نمودن تا 15 درصد و اوزان300 تا 1000 گرم جایگزین نمودن 25 درصد کنجاله سویا بدون جایگزینی اسیدهای آمینه لیزین و متیونین بجای پودر ماهی در جیره غذایی امکان پذیراست. همچنین افزودن 25/2 -3 درصد لایزین و 600 میلی گرم ال- کارنتین تاثیر مثبتی بر شاخصهای رشد و شاخصهای خونی فیلماهیان اوزان 300 - 8 گرم تاثیر مثبت و بهینه دارد. با توجه به نتایج حاصله میتوان اذعان نمود سطح ال- کارنتین در جیره به میزان 350 میلی گرم در کیلوگرم می تواند باعث بهبود عملکرد روند رشد و کارایی غذا گردد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
تأثیر جیرهها بر روند رشد فیلماهیان به ترکیب مواد غذایی، تناسب و اندازه پلت و قطر گرانولها با اندازه دهانی ماهی، همچنین به بو و مزه آن وابسته میباشد.
ترکیب کیفی جیره، شکل ظاهری، مقاومت در مقابل آب، مدت زمان حل و شسته شدن مواد غذایی در آب و اندازه غذایی از جمله عوامل موثر در افزایش نرخ رشد و میزان بازماندگی خواهد بود. عدم تطابق موارد فوق الذکر با نیازمندیهای غذایی موجب هدر رفتن غذا و در نهایت آلودگی وانهای پرورشی و کاهش راندمان تولید می گردد. بیشترین اسیدهای آمینه محدود کننده در پروتئین سویا متیونین و سیستین است که بایستی به جیره غذایی ماهیان اضافه گردد.
ال- کارنتین در جیره غذایی می تواند باعث بهبود عملکرد رشد، مصرف غذا، صرفه جویی در مصرف پروتئین بوسیله منابع چربی (Protein sparing effects of lipid) ، کیفیت بافت ماهیچه و لاشه، سیستم دفاعی و آنتی اکسیدانت در فیلماهی جوان پرورشی شود.
اخذ گواهینامه ثبت اختراع با عنوان " تولید جیره غذایی مخصوص تاسماهیان در مرحله رشد". اداره کل ثبت مالکیت معنوی و صنعتی کشور. سازمان ثبت اسناد کشور.
برگزاری کارگاه آموزشی با عنوان " پرورش گوشتی تاسماهیان"، در قالب تقویم برنامه های ترویجی انتقال یافته های تحقیقاتی.
برگزاری کارگاه آموزشی با عنوان " مدیریت تغذیه تاسماهیان پرورشی"، در قالب تقویم برنامه های ترویجی انتقال یافته های تحقیقاتی.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
در همه مناطق ایران