اهمیت،ضرورت،اهداف و روش تحقیق:
پرورش ماهی دریایی به علت افزایش روز افزون جمعیت و بهره برداری بیش از حد از ذخائر ، مورد توجه کشورها و سازمان های جهانی است . گونه صبیتی که از رشد سریعی برخوردار است به دلیل اقتصادی و خوش خوراکی مورد اهمیت می باشد و از جمله ماهیان تجاری خلیج فارس می باشد و بومی بندر امام و ماهشهر بوده که در سالهای اخیر فراوانی آن کاهش چشمگیری داشته است . در راستای رسیدن به اهداف پروژه و دستیابی بیشتر به نر ماتیو های ذی فن تکثیر این گونه است که منجر به بازسازی ذخائر آن گشته و پرورش این گونه با سایر گونه های دیگر باعث توسعه آبزی پروری و تامین پروتئین ، بهبود وضعیت معیشتی مردم ،کنترل قیمت ،ایجاد اشتغال و بهبودامنیت منطقه می گردد .
اهداف :
1- بررسی راندمان تکثیرو تولید ماهیان صبیتی پرورشی با ماهیان صید شده از دریا در مخازن تخم ریزی مدور
2- بررسی امکان تخم ریزی ماهیان پرورشی در شرایط نیمه طبیعی در تانک های مدور در مقایسه با ماهیان صید شده از دریا
3- بررسی امکان بهبود شاخص های تکثیر ماهیان صبیتی با استفاده از ماهیان مولد پرورشی
روش انجام پژوهش :
در سال اول بعد از تعیین جنسیت ، در بهمن ماه 1389 با معلوم شدن تعداد نر و ماده در تانک های 5 متر مکعبی نگهداری شده، از ماهیان 5 ساله پرورشی وزن 8/1-5/1 کیلوگرم و ماهیان وحشی وزن 1/4-2 کیلو گرم از هر کدام به نسبت 6 نر و 3ماده در 3 تکرار انتخاب گردید و در تانک های 10 متر مکعبی بتنی اداره آبزیان مورد بررسی از نظر تخم ریزی قرار گرفتند. در این سال تغذیه ماهیان پرورشی از زمان نگهداری تا زمان تخم ریزی ، روزانه 7-1/. در صد بیو ماس و ماهیان وحشی 7-1 در صد بود که با ماهیان خرد شده خارو ، بیاح ، پیکو ،گواف ، ماهی مرکب و اسکوئید تغذیه شدند .
در سال دوم بعد از تعیین جنسیت ماهیان نگهداری شده در تانک های 5 متر مکعبی، در بهمن ماه 1390 با معلوم شدن تعداد نر و ماده ، از ماهیان 2ساله پرورشی تهیه شده وزن 2/1-7/. کیلو گرم به نسیت 23 نر و 9 ماده در 3 تکرار و از ماهیان وحشی ( وزن 2/1-1) تعداد 3 ماده از طریق تغییر جنسیت تهیه شد و به نسبت 20 نر و 3 ماده در یک تکرار در تانک 5مترمکعبی مورد بررسی از نظر تخم ریزی قرار گرفتند. در سال سوم با تعیین جنسیت در بهمن ماه 1391 از ماهیان پرورشی 3 ساله (وزن 2/2-4/1) به نسبت 6 نر و 3 ماده در 3 تکرار و از ماهیان وحشی ( وزن 2- 3/1 ) تعداد3 ماده از طریق تغییر جنسیت که از سال قبل تهیه شده بود و به نسبت 12نر و 3 ماده در یک تکرار از نظر تخم ریزی مورد بررسی قرار گرفتند . مولدین در دو سال آخر روزانه در حد سیری 25/.-1/. بیوماس تغذیه شدند که این غذا از ماهیان خرد شده ( خارو – بیاح – ماهی مرکب – اسکوئید )تهیه گردید. در هر فصل تکثیر پارامترهای تخم ریزی مثل (تعداد تخم شناور،رسوب، هم آوری نسبی،در صد لقاح، در صد هچ) و پارامترهای پرورش لارو مثل (طول،وزن و بازماندگی لارو و بچه ماهی)
اندازه گیری و ثبت شدند و پارامترهای فیزیکو شیمیایی آب تانکها (دما ،شوری ،pH ) به صورت روزانه اندازه گیری شد.
در پایان داده های پروژه ، جمع بندی شده و محاسبات لازم صورت گرفته و پس از آن گزارش نهایی پروژه تهیه و ارایه گردید.
نتایج:
نتایج نشان داد که ماهی صبیتی وحشی در تانک های 5و10مترمکعبی پروژه حاضر بدون تزریق هورمون تخم ریزی نکرد ودر سال های1380 و1384(سقاوی وهمکاران) فقط باتزریق هورمون درتانک 45مترمکعبی تخم ریزی صورت گرفت که طول دوره ی تخم ریزی کم6- 1روز بود . ضمنأ تهیه ماده وحشی آن درطبیعت کم بوده وبرای تغییرجنسیت نربه ماده بااستفاده ازکاشت هورمون استرادیول(سقاوی وهمکاران1385) یا تزریق آمپول آن درپروژه حاضر نیازمند آزمایشات دقیق وکامل تری است. بنابراین می توان نتیجه گرفت تهیه ونگهداری ماهی وحشی صبیتی بخصوص ماده آن نسبت به ماهی پرورشی از هزینه، زمان وریسک زیادی تافصل تکثیر آن سال برخوردار است و تضمینی نیست اما ماهی پرورشی درصورت شرایط مناسب دمایی، تغذیه، مراقبت های بهداشتی خوب مثل حمام آب شیرین ماهیانه می تواند شرایط اسارت رادرمدت های طولانی تحمل کند وپیش مولد آن راپرورش داد واز سال دوم بدون تزریق هورمون خودبخودی تخم ریزی می کنند وطول دوره تخم ریزی آنها حداکثر 33روزطول می کشد ومی توان درسال های بعداز این مولدین درتکثیر استفاده کرد و ازریسک و هزینه ی کمتری نسبت به مولدین وحشی که از دریا صید می شوندبرای کارگاه تکثیر بر خور دارند وضمنا
درپژوهش حاضر در جمعیت مولدین پرورشی 23تا 73درصد ماهی ماده وجود داشت.
تخم ریزی ماهیان پرورشی در اواخر زمستان واوایل بهار است . دمای مطلوب تکثیر 19تا 21 درجه سانتی گراد می باشد. دقت بیشتر در غذادهی لارو تا 10روز اول با سایز 80تا 120میکرون روتیفر و استفاده از جلبک سبز نانوکلرو پسیس با تراکم500در میلی لیتر و همچنین شدت نور 1000تا 1500لوکس بالای تانک لاروی و مدت زمان تابش 17 تا18 ساعت باعث بهبود عملکرد تغذیه و افزایش بقاءتا 72 تا83 درصدگردید.
در سال سوم با انجام چند بار ، رقم بندی (سورت بندی ) بچه ماهی از سن 39 تا 89 روز باعث جلوگیری از همجنس خواری و بهبودی در بازماندگی گردید.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
این گونه ، از گونه ها ی اقتصادی و با بازار مصرف خوب در جنوب کشور است که سال ها ست در ایستگاه تحقیقاتی ماهیان دریایی بندر امام خمینی(ره) مورد تکثیر قرار می گیرد نتایج این پژوهش نشان داد که مولد پرورشی از امکان پذیری خوبی برای تکثیر و پرورش تا بچه ماهی در ایستگاه بر خوردار است وتوصیه میشود پرورش بچه ماهیان 2.5تا 5 سانتیمتر در
استخر های خاکی و یا در سایز مناسب تر در قفس های شناور (مثل سال های گذشته در استخر های چوئبده آبادان و
قفس های بحرکان )انجام شود و از ماهیان کم ارزش تغذیه شوند
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی: این پژوهش در ایستگاه تحقیقاتی بندر امام انجام شد که این منطقه دارا ی آب و هوای گرم ومرطوب ،تخم ریزی مناسب این گونه از دمای 19 تا 21درجه سانتی گراد بوده و در این دما ماهیان پرورشی به صورت خود به خودی و ماهیان وحشی با تزریق هورمون (سقاوی و همکاران 1380و1384) تخم ریزی کرده و پرورش لارو تا بچه ماهی امکان پذیربوده که مولد پرورشی آن به دلیل هزینه کمتر و دوره تخم ریزی بیشتردر چنین مناطقی قابل توصیه است.