اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
این پروژه تحقیقاتی در سالهای 87-86 با هدف بررسی امکان استفاده از گونه های مختلف گیاهان آبزی (برگ شناور غیر آزاد، برگ شناور، آزاد و غوطه ور) به عنوان شاخص های زیستی تجمعی عناصر ضروری و غیرضروری شامل B ,Cd ,Pb ,Cu ,Mo ,Se ,Si ,Cl ,Zn ,Cu , Mn ,Fe ,Na ,Mg ,Caو Niو ارزیابی میزان تحمل گیاهان آبزی در قبال در معرض گذاری با عناصر مختلف و مطالعه نقش نسبی آب و رسوبات در جذب عناصر و نیز بررسی میزان تاثیر فاکتورهای حائز اهمیت محیطی ( درجه حرارت ،pH ، شوری ، اکسیژن محلول، کدورت کل مواد آلی) بر مقدار عناصر جذب شده در تالاب انزلی انجام گردید. نمونه های میدانی شامل گیاهان آبزی هیدرو کوتیل ولگاریس، آزولا، سراتوفیلوم دمرسوم و تراپا ناتانس و همچنین آب و رسوبات از سه ایستگاه شامل منطقه شیجان ، منطقه آبکنار و منطقه سیاکشیم در تالاب انزلی تهیه شده و با روشهای استاندارد هضم و با استفاده از دستگاههایICP و جذب اتمی (AAS) اندازه گیری‌ها انجام شد. برای نمونه های آزمایشگاهی در معرض گذاری شده با فلزاتCu,Pb,Ni,Cd,Co,Zn شامل گیاهان آبزی سراتوفیلوم، عدسک آبی و هیدروکوتیل از محیط کشت هایHoogland 's E+Medium (22,23), Swedish Standard (SIS), Lemna growth Mediumo648 استفاده گردید.
نتایج:
نتایج حاصله بیانگر آن است که در نمونه های میدانی اختلاف کاملاً معنی دار (p≤0/001) بین گونه های گیاهی ، ایستگاههای نمونه برداری و عناصر مورد نظر وجود داشته و بطور کلی ترتیب تجمع عناصر در گونه های گیاهی به ترتیب زیر می باشد:
Cd ایستگاه یک> ایستگاه 2 بوده در صورتیکه روند تغییرات و کدورت با هم هماهنگ و به لحاظ ترتیب ایستگاه 3 .>ایستگاه 2> ایستگاه یک و در مورد تغییراتTOM نیز روند خاصی مشاهده نگردید. نتایج مربوط به تجمع فلزات در نمونه های آزمایشگاهی نشان میدهد که سراتوفیلوم و هیدروکوتیل رفتار تقریباً مشابهی داشته و در هر دو گیاه بیشترین جذب مربوط به فلز روی و کمترین جذب به ترتیب مربوط به فلزات کبالت و سرب می باشد. گیاه عدسک آبی بیشترین جذب را از فلز روی و کمترین مقدار جذب را ازعنصر کادمیوم داشته است. ترتیب فاکتور غلظت در نمونه های گیاهی آزمایشگاهی در معرض فلزات سنگین قرارداد شده بترتیب هیدورکوتیل> سراتوفیلوم >عدسک آبی می باشد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
با توجه به آلودگی تالاب های ارزشمند حاشیه جنوبی دریای خزر توسط انواع منابع آلاینده، با عنایت به نتایج بدست آمده از این تحقیق، از گونه های مختلف گیاهان آبزی بویژه گونه های مورد بررسی در تحقیق کنونی می توان به عنوان شاخص های زیستی آلاینده های موجود در منطقه (بخصوص فلزات سنگین) استفاده نمود.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
سازمان شیلات ایران، سازمان حفاظت محیط زیست، پژوهشگران دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی فعال در زمینه اکوسیستم های آبی شمال کشور و همچنین آبهای داخلی.