بررسیآثار هیستوپاتولوژیکناشیازبرخی آلایندههای زیست محیطی دریای خزر روی ماهیان استخوانی شکارچی آزاد و سوف دریای خزر
مجری : سهراب رضوانی گیل کلائی
شماره ثبت
229/85
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ پژوهشکده اکولوژی دریای خزر چکیده
این بررسی با هدف مشخص نمودن آثار هیستو پاتولوژیک ناشی از عوامل زیست محیطی حوزه جنوبی دریای خزر بر ماهیان استخوانی و با تاکید بر دوگونه ماهی آزاد ( Salmo trotta caspius ) و ماهی سوف
(Sander lucioperca ) به انجام رسید، این مهم به منظور مطالعه و بررسی سه گروه اصلی از آلاینده های زیست محیطی شامل سموم کشاورزی کلره، فلزات سنگین و هیدروکربورهای آروماتیک و آثار آنها بوده است. در مجموع تعداد 20 قطعه ماهی آزاد و 20 قطعه ماهی سوف از آبهای ساحلی استان مازندران و گیلان نمونه برداری گردید. دراین بررسی مشخص گردید که از گروه ترکیبات هیدروکربورهای آروماتیک، مقادیرآسنافتیلن (Acenaphthylene) ، فلورن (Flourene)،آسنافتن (Acenapthene) وکرایسن (Chrysene) در بافت عضلانی ماهی سوف دریای خزر به ترتیب 1/0 ، 3/0 ،1/2و 1/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک بوده است و همچنین مقادیر ترکیبات Naphthalene، Acenaphthylene، Phenanthrene، Acenapthene، Benz(a)anthrancene و Chrysene دربافت عضلانی ماهی آزاد به ترتیب 22/0 ، 43/0،43/0، 1/0، 3/0 و 1/0 بوده است.
درخصوص بررسی غلظت فلزات سنگین در بافت عضلانی دو گونه مورد بررسی ، مشخص گردید که از میان فلزات سرب، کادمیوم ، روی، مس، آهن، کبالت و منگنز، غلظت روی و مس در ماهی سوف
به ترتیب77/9± 86/34 و 17/0 ± 42/0 میلی گرم بر کیلوگرم و در ماهی آزاد بترتیب 90/12± 59/25 و 80/2 ± 16/4 میلی گرم بر کیلوگرم ) در حد مجاز بوده است. از میان سموم کشاورزی کلره اندازه گیری شده در بافت ماهی آزاد و سوف ( γ-BHC ، β -BHC ، α-BHC ، Heptachlor ، Endrin ، Aldrin ، Dieldrin ، DDE و DDT ) حداکثر غلظت سموم کشاورزی در ماهی آزاد مربوط به سم Heptachlor (67/2 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک) و در ماهی سوف سم β – BHC (mg/kg 16/4) بوده است.
بررسی نمونه های میکروسکوپی تهیه شده از بافتهای مختلف ماهیان آزاد و سوف ، نشان داد که در گناد و عضله ماهی سوف و آزاد هیچگونه ضایعه میکروسکوپی بافتی مشاهده نگردید ، اما در بافت آبشش ، کلیه و کبد موارد ذیل مشاهده شده است .
آبشش : هیپرتروفی ، پرخونی ، خونریزی ، هیپرپلازی بافت پریکندریوم ، چاقی شدن و بهم چسبیدن رشته های ثانویه آبششی .
کلیه : پرخونی و خونریزی ، نکروز لوله های ادراری و گلومرولها و ....
کبد : پرخونی عروقی کبدی ، اتساع و پرخونی سینوزوئیدهای کبدی ، واکونوله شدن سلولها و نکروز بافت کبد و ...
کلمات کلیدی: هیستوپاتولوژی، فلزات سنگین، سموم کشاورزی کلره، هیدروکربورهای نفتی، ماهی آزاد، ماهی سوف