اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
در حال حاضر برای غنی کردن آب استخرهای پرورشی ماهیان گرم آبی به ازای هر هکتار بین 1200– 800 کیلو گرم کود شیمیایی در انواع مختلف استفاده میشود. در سال 1389 مساحت زیر کشت مزارع گرمابی کشور 40261 اعلام شده است(سالنامه آماری شیلات ایران 1389) که با توجه به آنچه گفته شد میتوان کود شیمیایی مصرفی را در حدود 48313 الی 32209 تن تخمین زد. با توجه به مصرف بالای کودهای شیمیایی در انواع مختلف اوره، نیترات، سولفات و فسفات آمونیوم و نیز پتاس و متعاقب آن آلودگیهای زیست محیطی ناشی از مصرف آنها بویژه کودهای فسفاته و نیز گرانتر بودن آنها نسبت به کود های آلی، استفاده از مواد جایگزین مناسب خصوصا کودهای آلی ضروری به نظر می رسد زیرا مصرف کودهای آلی نه تنها ارزانتر است بلکه فاقد عوارض زیست محیطی است.
نتایج:
در بررسی خصوصیات میکروبی شیرابه مورد استفاده مشخص شد که میانگین تعداد شمارش کلی باکتریها (اعم از هوازی و بیهوازی) و توتال کلیفرم به ترتیب 1200± 6 10× 4 102×47 در هر میلی لیتر شیرابه بوده است.بر اساس داده های بدست آمده مشخص گردیدکه میزان شمارش کلی باکتری در آب استخر غنی شده با شیرابه کود گاوی بطور معنی داری از میزان شمارش کلی باکتری در استخر غنی شده با کود شیمیایی بیشتر بوده است. همچنین مقایسه میزان بار میکروبی در هر استخر طی زمانهای مختلف نمونه برداری نشان داد که میزان بار میکروبی در استخر غنی شده با شیرابه کود گاوی در مرداد ماه تفاوت معنی دار با سایر زمانهای نمونه برداری داشته است، در حالیکه در استخر غنی شده با کود شیمیایی تفاوت معنی داری در میزان بار میکروبی طی زمانهای مختلف مشاهده نشد. در خصوص عوامل باکتریایی بیماریزای جدا سازی شده نتایج تنوع بیشتری را در مزرعه غنی شده با شیرابه کود گاوی نشان داد. بطوریکه در تمام نمونه برداریها باکتری های سودوموناس، کلبسیلا، انتروباکتر، اشریشیا کولی ویرسینیا جداسازی گردید. لیکن در مزرعه غنی شده با کود شیمیایی در درجه اول سودوموناس و بعد اشریشیا کولی جداسازی گردید. همچنین نتایج نشان داد که میزان سختی کل ، فسفر کل، مواد جامد محلول و هدایت الکتریکی در استخر غنی شده با شیرابه کود گاوی بطور معنی داری بیشتر از آب استخر غنی شده با کود شیمیایی بوده است . از سوی دیگر میزانBOD، اکسیژن محلول و شفافیت آب بطور معنی داری در استخر غنی شده با شیرابه کود گاوی کمتر از استخر غنی شده با کود شیمیایی بوده است. لیکن نتایج بدست آمده از میزان ازت کل، قلیاییت وpH آب تفاوت معنی داری را بین استخر غنی شده با شیرابه کود گاوی و کود شیمیایی نشان نداد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
نتایج این بررسی نشان داد که عوامل باکتریایی ارتباط مستقیم و یا غیر مستقیم با برخی از فاکتورهای اکولوژیکی دارند و با توجه به آنچه گفته شد به نظر می رسد چنانچه استفاده از کود دامی خصوصا کود گاوی در غنی سازی استخرهای پرورش کپور ماهیان پرورشی در غالب یک مانیتورینگ میکروبی از آب استخر و ماهیان و نیز از فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب انجام گیرد می تواند نه تنها میزان برداشت ماهی را افزایش دهد بلکه قادر به تولید محصول با کیفیت تر از نظر مشکلات بهداشت انسانی و آبزیان نیز خواهیم بود.