اهمیت،ضرورت،اهداف و روش تحقیق:
با توجه به بروز بیماری لکه سفید در طی سالهای 81 و 84 و خسارت ناشی از این بیماری به پرورش دهندگان، از سال 1385 گونه جدید پاسفید غربی به مزارع پرورش منطقه چوئبده آبادان معرفی گردید. از آنجایی که در سال 1387 و 1389 مزارع پرورشی استان دچار تلفات ناشی از WSSV گردید احتمال آن می رود که ویروس به ذخایر بومی منطقه منتقل شده و یا بعضی از آبزیان موجود به صورت ناقل در آمده باشند و هر ساله با شروع دوره پرورش باعث تلفات در میگوهای پرورشی شود.لذا اطمینان از وجود یا عدم وجود این ویروس‌ها در آبزیان منطقه و احتمال بیماری زایی آنها در میگوهای پرورشی، شناسایی عواملی که می توانند این ویروس‌ها (WSSV,TSV,IHHNV) را در خود حفظ کرده و با انتقال آنها به مزارع پرورشی، سیستم پرورش را مورد تهدید قرار دهند بسیار حائز اهمیت می نماید.در نتیجه از اهداف اصلی این پروژه ردیابی ویروس‌هایWSSV وTSV و IHHNV در آبزیان منطقه ساحلی خوزستان با تأکید بر میگوهای وحشی و خرچنگ می باشد. جهت انجام آزمایشات ویروس شناسی و آسیب شناسی در رودخانه بهمنشیر از ابتدای سایت پرورش میگو تا انتهای سایت (روبروی کانال آبرسانC5) به صورت ماهیانه دو ماه قبل از شروع دوره پرورش تا پایان دوره( 3 ماه پس از پایان دوره پرورش) توسط تور ترال از سخت پوستان رودخانه نمونه گیری صورت گرفت و 10 درصد جمعیت میگو و خرچنگ های وحشی صید شده به منظور بررسی مولکولی در تثبیت کننده مناسب (الکل مطلق) نگهداری شده و همان تعداد و با ثبت مشخصات جهت انجام آزمایشات بیماریزایی به صورت جداگانه درفریزر ˚C80- نگهداری گردید.
در طول دوره پرورش نیز از مزارع فعال تعداد استخر های مورد آزمایش تعیین گردیده و نمونه برداری از استخرها بصورت دو هفته یکبار انجام شد. نمونه برداری از پست لاروها (100 پست لارو ) قبل از ذخیره سازی جهت شناسایی و ردیابی بیماریهای ویروسیTSV، IHHNV وWSSV انجام شد.
نمونه میگوها پس از صید به کمک وسایلی که از پیش کاملاً استریل شده به درون شیشه های نگهداری نمونه منتقل شده و با الکل خالص تثبیت گردید. پس از انتقال به آزمایشگاه، بافت هدف که غالباً آبشش ها یا پاهای شنا و بنا بر اندازه میگوها حتی کل بدن میگو بود در یک میکروتیوب به قطعات بسیار ریز خردشده و مراحل استخراج ژنوم یعنی هضم آنزیمی ، و خالص سازی به روش فنل- کلروفرم انجام گرفت.
با استفاده از ژنوم بدست آمده و کیت تشخیصی بیماری های میگو، واکنش زنجیره ای پلیمراز به منظور شناسایی نمونه های آلوده به ویروس ها انجام شد.بر اساس شماره گذاری صورت گرفته در زمان نمونه گیری، از اندام های آبشش ، هپاتوپانکراس، کوتیکول و بافت خونساز نمونه های مثبت مقطع بافتی به ضخامت 5 میکرون تهیه شده و با استفاده از رنگ هماتوکسیلین، ائوزین- فلوکسین رنگ آمیزی گردید و وجود اثرا پاتولوژیک تأیید کننده موارد مثبت شده در PCR بود.
در صورت حضور ویروس در آبزیان وحشی رودخانه با استفاده از بافت های فریز شده این آبزیان آزمایشات مواجهه سازی طبق روش لایتنر (1996) صورت گرفت تا بیماری زا بودن ویروس ها ی شناسایی شده ثابت شود.
نتایج:
در میگوهای وحشی رودخانه بهمنشیر چندین بار ویروس لکه سفید از فرم شدید تا خیلی خفیف شناسایی گردید اما در خرچنگ‌ها هیچ موردی از حضور ویروس مشاهده نگردید.در پست لاروها نیز قبل از ذخیره سازی فقط یک مورد از فرم خیلی خفیف ویروس لکه سفید مشاهده شد. در میگوهای پرورشی موارد زیادی از حضور ویروس لکه سفید از فرم خیلی خفیف تا فرم شدید شناسایی‌شد همچنین چندین مورد تلفات در استخرها گزارش گردید که در نمونه‌های تلفاتی نیز ویروس لکه سفید به فرم شدید ردیابی شد.
عامل بیماریزای سندروم تورا نه در میگوهای وحشی و نه در خرچنگ‌های صید شده از رودخانه بهمنشیر شناسایی نشد. همچنین در پست لاروها نیز این عامل شناسایی نگردید. در میگوهای پرورشی فقط 2 مورد آن‌هم به فرم خیلی خفیف ردیابی شد. عامل بیماریزایIHHNV نیز در میگوهای وحشی، خرچنگ‌های صید شده از رودخانه بهمنشیر، پست لاروها قبل از ذخیره سازی و میگوهای پرورشی شناسایی نشد
جهت بررسی بیماریزایی ویروس لکه سفید جدا شده از میگوهای وحشی و پرورشی از روش مواجهه سازی استفاده گردید. نتایج مواجهه‌سازی نشان دادکه ویروس لکه سفید از میگوی وحشی و پرورشی آلوده به میگوی پرورشی سالم قابل انتقال است و میانگین درصد تلفات در تیمار تغذیه شده با میگوی وحشی آلوده به عامل بیماریزای لکه سفید 4/10 ± 33/38 و تیمار تغذیه شده با میگوی پرورشی آلوده 63/7 ± 66/61 و در تیمار کنترل مثبت 5/3± 5/87 بود.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
با توجه به این که بیماری لکه سفید قابلیت انتقال از میگوهای وحشی و پرورشی ناقل یا بیمار به میگوهای پرورشی را دارا می‌باشد ولی این انتقال از میگوهای پرورشی شدیدتر و تلفات بالاتری راسبب می‌شود رعایت موارد ایمنی زیستی در مزارع پرورش میگو یک امر اجتناب ناپذیر می باشد. این حالت شامل توسعه ذخایر میگوی عاری از عامل بیماری‌زا ، ممانعت از ورود عوامل بیماری‌زا به مولدین در هچری‌ها و مزارع، عدم تعویض آب در زمان بروز بیماری و ضدعفونی آب قبل از پرکردن استخرهای پرورشی، رعایت بهداشت کارگران و استفاده از غذای با کیفیت است. در موردی که میگوی بیمار به مزرعه‌ای معرفی می‌شود قرنطینه ممکن است برای کاهش خطر انتقال بیماری مفید باشد. حذف میگوهای تلف شده از مزرعه، رژیم غذایی با کیفیت و مدیریت بهتر غذادهی نیز می‌توانند خطر وقوع بیماری را کاهش دهند.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
کلیه مزارع تکثیر و پرورش میگوی کشور