اهمیت ، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
با توجه به جایگاه میگوهای خانواده پنائیده در سبد غذایی مصرف کننده گان و توسعه سریع آبزی پروری در طی بیست سال گذشته، مشاهده می شود که این صنعت همواره توسط عوامل بیماریزای منعددی از جمله عوامل ویروسی، باکتریایی، قارچی و انگلی مورد تهدید قرار گرفته است. در این میان بیماری ویروسی لکه سفید از مهمترین بیماریهای موجود در میگوهای خانواده پنائیده می باشد که تا کنون هزینه های هنگفتی را به این صنعت تحمیل نموده است. وقوع این بیماری در کشور اولین بار در طی سال های 1381 لغایت 1383 در سایت پرورش میگوی چوئبده آبادان استان خوزستان گزارش شد که به فاصله یکسال بعد در سال 1384، 1700 هکتار از مزراع زیر کشت میگوی استان بوشهر را در گیر نمود . این بیماری در سال های 1387 تا 1390 خسارات شدیدی را به صنعت پرورش میگوی کشور واقع در سایت پرورشی گواتر استان سیستان و بلوچستان وارد نمود، به گونه ای که در طی این سال ها علاوه بر کاهش میزان تولید میگوی کشور موجب یک رکود اقتصادی شدیدی در این صنعت شده است. از این رو تا کنون جهت مقابله با این بیماری راهکارهای متعددی از جمله بهبود شرایط محیطی، ذخیره سازی پست لاروهای عاری از عوامل بیماربزا و مقاوم به عوامل بیماریزا، استفاده از محرک های سیستم ایمنی و استفاده از واکسن جهت مصون سازی میگوها بمنظور کنترل و پیشگیری از بیماری لکه سفید ارائه شده است. لیکن با توجه به عدم وجود سیستم ایمنی اکتسابی در سخت پوستان و وجود یک سیستم شبه ایمنی واکسیناسیون میگوها بر علیه بیماریهای ویروسی همواره به عنوان یک راهکار جدید مطرح بوده است. از این رو تا کنون واکسن های زیادی در آبزیان تولیدشده است که به طور کلی این واکسن ها را می توان به سه دسته واکسن های زنده تخفیف حدت یافته، واکسن های نوترکیب و واکسن های کشته تقسیم کرد.
لذا در این مطالعه با غیرفعال سازی ویروس لکه سفید توسط پرتوهای یون ساز گاما به میزان 15 کیلو گری، شاخص های رشد و بازماندگی پست لاروهای 15-5 و 26-12 میگوی سفید غربی واکسینه شده و غیر واکسینه در مواجهه با ویروس بیماری لکه سفید در سنین 40 و 60 روزگی مورد بررسی قرار گرفت. از این رو این مطالعه از 11 تیمار آزمایشی هر کدام با سه تکرار تشکیل شده بود که در هر تکرار 1000 قطعه پست لارو 15-5 و 26-12 روزه بصورت مجزا در دو گروه واکسینه و غیرواکسینه ذخیره سازی شده بود که بعد از واکسیناسیون پست لاروهای فوق در دو گروه مواجهه با ویروس لکه سفید و یک گروه بدون مواجهه با ویروس، علاوه بر ثبت تلفات بصورت روزانه، در طی روز های 40، 60 و 80 پرورش از هر کدام از تیمارهای مطالعه 10 قطعه میگو بصورت تصادفی انتخاب و بعد از زیست سنجی مجدداً به تانک های مربوط به تیمار خود باز گردانده شدند. در انتهای مطالعه با توجه به داده های بدست آمده و تعداد میگوهای بازمانده از هر تیمار مقادیر مربوط به شاخص های رشد، میزان درصد بازماندگی، درصد تلفات نسبی و درصد بازماندگی نسبی محاسبه گردید.
نتایج
نتایج مطالعه حاکی از آن بود که میزان رشد در پست لاروهای 15-5 روزه واکسینه شده که در سنین 40 و 60 روزگی با ویروس لکه سفید مواجهه شده بودند بطور معنی داری کمتر از پست لاروهای غیرواکسینه بود، در حالیکه میزان رشد در پست لاروهایی که تنها در سن 60 روزگی با ویروس لکه سفید مواجهه شده بودند بطور معنی داری افزایش یافته بود. از سوی دیگر در مقایسه با پست لاروهای 26-12 روزه واکسینه شده مشاهده شد که میزان رشد در پست لاروهایی که در سن 60 روزگی با ویروس لکه سفید مواجهه شده بودند نسبت به پست لاروهای 26-12 و 15-5 روزه که در سنین 40 و 60 روزگی با ویروس مواجهه شده بودند بطور معنی داری افزایش یافته بود. با این وجود میزان رشد در هر دو گروه پست لارو واکسینه شده که با ویروس مواجهه نشده بودند بطور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها بود. همچنین علیرغم اینکه میزان بازماندگی در پست لاروهای 26-12 روزه واکسینه شده که در سن 60 روزگی با ویروس لکه سفید مواجهه شده بودند نسبت به پست لاروهای مواجهه شده با ویروس در سنین 40 و 60 بیشتر بود، لیکن هیچگونه تفاوت معنی دار آماری مشاهده نشد. گفتنی است که میزان درصد تلفات نسبی در پست لاروهای 26-12 روزه واکسینه شده در مقایسه با پست لاروهای 15-5 روزه واکسینه شده که با ویروس مواجهه شده بودند بطور معنی داری کمتر بود. لذا با توجه به بهبود شاخص های رشد و بازماندگی در پست لاروهای 26-12 روزه می توان عنوان نمود که مناسبترین سن برای واکسیناسیون میگوهای سفید غربی برعلیه ویروس بیماری لکه سفید سن 26-12 روز می باشد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
با توجه به نقش بیماریهای ویروسی بویژه بیماری ویروسی لکه سفید در مزارع پرورش میگو و بهبود شاخص های رشد و بازماندگی در پست لاروهای واکسینه شده ضرورت دارد که این پروژه بصورت یک پایلوت تحقیقاتی در چندین سالن تکثیر و مزرعه پرورشی میگو با رعایت کلیه مسائل مربوط به ایمنی زیستی مورد تحقیق قرار گیرد، سپس با اخذ نتایج بدست آمده نسبت به ترویج آن اقدام نمود.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
کلیه مراکز تکثیر و پرورش میگو در کشور