اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
- شناسایی و تعیین تراکم و فراوانی پلانکتون گیاهی
- بررسی روند تغییرات پلانکتون گیاهی در اعماق طی دو دوره زمانی پیش و پس مونسون
اهمیت، ضرورت: . فیتوپلانکتون ها تولید کنندگان اولیه در محیط دریایی می باشند، با بررسی آنها پویایی شبک غذایی در اکوسیستم آبی مشخص می شود. زئوپلانکتون ها دومین حلقه از این زنجیره غذایی را تشکیل می دهندکه اولین مصرف کننده محسوب می شوند که به نوبه خود مورد مصرف موجودات بزرگتر قرار می گیرند. .در دریای عمان به دلایل مختلفی از قبیل هم مرز بودن آن با اقیانوس هند و برخورداری از اعماق نسبتاً بالا، کمبود امکانات وتجهیزات پیشرفته اقیانوس نگاری، دشوار بودن اجرای گشتهای دریایی و عملیات نمونه‌برداری از اعماق مختلف آن ، هزینه بر بودن اجرای گشتهای تحقیقاتی ، عدم دسترسی به شناور تحقیقاتی مناسب و امثال این موارد مطالعات مدونی در آبهای ایرانی در خصوص فیتوپلانکتون ها صورت نگرفته است با توجه به وجود بادهای مونسون در دریای عمان ضرورت دارد که این اکوسیستم مورد بررسی قرار گیرد. بررسی شاخص های اکولوژیک این اکوسیستم که در آبهای ایرانی برای اولین بار انجام می شود بسیار حائز اهمیت می باشد.
روش تحقیق :
از تنگه هرمز تا خلیج گواتر تعداد 10 ترانسکت عمود بر ساحل ( به ازاء هر 30 مایل یک ترانسکت) انتخاب و بر روی هر کدام از ترانسکت ها نیز تعداد 3 ایستگاه ثابت نمونه برداری تعیین شد.ایستگاههای اول هر ترانسکت در نزدیکی ساحل و در اولین عمق مناسب جهت ناوبری شناور، و ایستگاه دوم تا سوم به فواصل 15 مایلی از یکدیگر قرار دارند. نمونه برداری از پلانکتون گیاهی با استفاده از دستگاه نمونه بردار چند منظوره آب ( Rosette bottle-Multi water (sampler ساخت شرکت هیدروبیوس انجام شد. ازهر عمق 2 لیتر آب با 2 تکراربرداشت گردید. جهت شناسایی وشمارش پس از همگن نمودن نمونه ، یک میلی لیتر از نمونه برداشت نموده و در لام سدویک رافتر (Sedgewick-Rafter) تخلیه و با سپس لام را زیر میکروسکوپ اینورت قرار دارده با استفاده ازکلیدهای شناسایی استاندارد (Tomas et al., 1996, Horner, 2003) شناسایی انجام شد، و تراکم (سلول در لیتر) تعیین گردید (Mitra et al., 2004, Wendy, 1999). جهت رسم نمودارها از نرم افزار اکسل و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار Spss استفاده گردید.
نتایج:
بررسی تنوع و تراکم پلانکتون گیاهی ، جانوری و ایکتیو پلانکتون در محدوده آبهای ایرانی دریا ی عمان در دو فصل پیش مونسون و پس مونسون در طی سالهای 1386 و 1388 از ساحل به دریا ، از سطح و عمق با استفاده از شناور صیادی-تحقیقاتی فردوس 1 انجام شد. در این مطا لعه پلانکتون گیاهی با 6 شاخه،204 گونه که شامل 89 گونه از باسیلاریوفیسه ،105 گونه از دینوفیسه، 6 گونه از سیانوفیسه و 2 گونه از رادوفیسه ، 1جنس ازاوگلنا فیسه و 1 جنس هم از سیلیکوفلاژله ها ،با پراکنش و تراکم متفاوت ثبت گردید. تراکم در اکثر ترانسکت ها از ساحل به دریا کاهش داشته و حداکثر تراکم در لایه سطحی به‌دست آمد. بین ترانسکت ها اختلاف معنی دار آماری مشاهده گردیدP<0.05)). درپیش مونسون دینوفیسه غالب ودر پس مونسون باسیلاریو فیسه تراکم بالاتری نشان دادند. تراکم پلانکتون گیاهی درپس مونسون بالاتر از پیش مونسون بدست آمد. تراکم پلانکتون گیاهی درسال 1388بالاتر از سال 1386 بود. بالاترین تراکم Cochlodinium polykrikoides در پیش مونسون 1388گزارش گردید.بین دوفصل ازلحاظ تنوع و تراکم پلانکتون گیاهی اختلاف معنی داری P<0.05)) دیده شد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
شناخت تراکم و تنوع فیتو پلانکتون اکوسیستم دریای عمان و خلیج فارس در زمان پیش مونسون و پس مونسون در آبهای ایرانی برای اولین بار انجام شده است که بسیار حائز اهمیت می باشد. بدون تردید بهره برداری از منابع گوناگون که در دل دریا نهفته است، با بررسی های علمی و انجام تحقیقات مربوطه و کسب اطلاعات از شرایط زیستی اکوسیستم مؤثر بوده ونتایج فوق در کمک به بازسازی ذخائر و تامین پروتئین مورد نیاز مردم منطقه ونیز اشتغال ساحل نشینان و تداوم بهره برداری پایدار از این اکوسیستم کمک شایانی خواهد نمود.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی: مناطق کاربردی در سواحل دریای عمان.منابع مورد استفاده عبارتند از:
سازمان شیلات،محیط زیست،اقیانوس شناسی،دانشگاهها ، و مراکز تحقیقاتی علوم دریایی و جانور شناسی