اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
در دریای خزر ١٠٠ گونه ماهی شناسایی شده است که از این میان، شگ ماهیان،کپور ماهیان و گاو ماهیان دارای بیشترین فراوانی اند و بیش از ٧٠ درصد از کل ماهیان خزر راتشکیل می دهند. فون ماهیان خزر مختلف و متعلق به آب شیرین، مهاجرین دریای سیاه و آزوف می باشند. طبق گزارش کازانچف (1981) از چهار جمعیت ماهی کلمه دریای خزر دو جمعیت متعلق به بخش جنوبی دریای خزرمی باشد که از آنها تحت عنوان کلمه کورا (انزلی) وکلمه ترکمنستان(گرگان) یاد می کنند.کلمه ترکمن با نام علمی Rutilus rutilus caspicus ratio parvadin knipowisitschi در جنوب شرقی دریای خزر زیست نموده وبیشترین تراکم را در مصب رود خانه اترک دارد. (قلی یف ،1997) مطابق مطالعات پرافکنده وهمکاران در سال 1382 ماهی کلمه دو منطقه شرق (بندر ترکمن) وغرب (آستارا) مجزا هستند واین در حالی است که ماهیان مناطق بابلسر وانزلی قابل تفکیک نبوده ودر واقع یک اختلاط وهمپوشانی در آنها دیده می شود. درعین حال یکی از گونه های تجارتی مورد بهره برداری استان گلستان می باشد. مرز آب های ایرانی از آستارا تا بندر ترکمن حدود 900کیلومتر را شامل می شود، در این محدوده مرزی سه استان گیلان ،مازندران وگلستان واقع شده اند. رودخانه ها و سواحل ایرانی زیر فشار روزافزون چالش های زیست محیطی قرار گرفته اند.
نتایج:
این بررسی با استفاده از نمونه های صید شده در تورهای پره ساحلی در طول سواحل جنوبی دریای خزر (آبهای ایران) صورت گرفت. اندازه طول فورک نمونه های مورد نظر از 5/12 تا 5/29 سانتیمتر و وزن کل، بین 29 تا 293 گرم دراستان گلستان و5/10 تا23 سانتیمترووزن کل ،بین 2/17 گرم تا210 گرم دراستان گیلان متفاوت بود. مقدار b رابطه طول- وزن از 02/3 تا 25/3 و75/3 تا28/3 برای جنس ماده و نربرای گلستان وگیلان به ترتیب متغیر بود. دامنه سنی نمونه ها از 1 تا 4 سال درهردو استان متفاوت بود. اوج تخمریزی در هردو استان ،اسفند وفروردین بود. هماوری مطلق از 7260 تا 23196 عدد تخم متفاوت بود. طول بلوغ 50 درصد جمعیت ماهی کلمه در استان گلستان وگیلان به ترتیب معادل 139و145 میلیمتر بود. متوسط رشد بر حسب میلی متر بر اساس مدل وان برتالانفی برای طول ماهی برای استان گلستان وگیلان به ترتیب زیر بدست آمد: (18/0-t) 42/0-) exp-1)* 94/30= L(t) و (1-t) 53/0-) exp-1)* 49/20= L(t). در استان گلستان وگیلان، غالبیت تغذیه با شکم پایان(گاستروپودا) کرمهای پرتار و نرمتنان بود. میگو، ماهی، کرمها، حشرات، زئوپلانکتون و دوکفه ایها از طعمه های نادر بودند و خرچنگهای گرد و گیاهان به عنوان غذایی عمومی برای ماهی کلمه شناخته شدند.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
بر اساس نتایج این پروژه محاسبه پارامترهای دینامیک جمعییت جهت برآورد ذخایر این گونه در دریا کاربرد دارد.ضمن اینکه از این اطلاعات در مولد سازی ماهی کلمه جهت بازسازی ذخایر وپرورش آن در آبهای داخلی میتوان استفاده نمود.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
این نتایج در دریای خزر وپرورش ماهی کلمه در آبهای داخلی می تواند به کار برده شود.