اهمیت وضرورت:
هدف مدیریت شیلاتی در دریاچه های مخرنی، برداشت در حد بهینه و تولید پایدار است. لذا برای رسیدن به حداکثر محصول قابل برداشت پایدار (MSY) بایستی اصول اولیه در دریاچه های مخزنی رعایت شوند . از اهم این اصول می توان به: تنظیم مناسب سطح و عمق آب، آبزی دارکردن مخزن آبی با گونه های با ارزش، کنترل و کاستن از جمعیت های دارای تشابه غذایی، استفاده کامل از تمامی حلقه های زنجیره غذایی، کنترل تغذیه گرائی به منظور مقابله با کاهش کیفیت منابع آبی و نظارت بر صید و وضع قوانین لازم اشاره نمود. اعمال مدیریت صحیح بر ذخایر، ارزیابی منابع و تعیین میزان برداشت اقتصادی را می طلبد، ممکن است در یکسال با افزایش بیش از حد به بالاترین رقم صید نایل گردیم ولی مطمئناٌ صید در سال های بعد ضعیف خواهد شد لذا بایستی راهبردهایی بکار گرفته شود که بالاترین مقدار محصول در سال های متواتر بعدی بدست آید. دریاچه سد ارس هم از نظرموقعیت مکانی و هم به جهت وسعت و عمق، قابلیت آنرا دارد که زمینه تحقق بسیاری از برنامه های توسعه ای را در منطقه فراهم نماید، لذا با توجه به پتانسیل های بالقوه این منبع آبی و به منظور بهره برداری مناسب از آن در مطالعه حاضر سعی شد ضمن انجام بررسی های زیستی و غیر زیستی ، دگوگونی هایی که در اثر گذشت زمان در منطقه ایجاد می گردد را مورد ارزیابی قرار دهیم تا با ارائه رهنمود های لازم امکان اعمال مدیریت بهینه بمنظور تولید پایدار و پرورش گونه های با ارزش اقتصادی بالا با هدف توسعه بیش از پیش آبزی پروری در منطقه را فراهم بیاوریم.
اهداف: هدف در این بررسی تعیین میزان زی توده و حداکثر محصول قابل برداشت در اندازه تجاری و پویایی جمعیت (ساختار طولی، ساختار وزنی، رابطه وزن با طول، هم آوری، نسبت جنسی، زمان پوست اندازی، زمان تکثیر و زمان صید) شاه میگو می باشد.
روش تحقیق: بررسی حاضر در سال 1391 در دریاچه سد ارس انجام گردید. عملیات میدانی برای ارزیابی ذخایر در 6 مرحله (فصل صید شاه میگو در دریاچه سد ارس) انجام گردید. بمنظور اجرای پروژه تعداد 420 عدد تله فونلی (210 دست) در رجهای 30 عددی آماده شدند و در ایستگاه ها (ایستگاه قرق و ایستگاههای 1 تا 6) و اعماق مختلف (15-5/2 متر) دریاچه سد ارس مستقر گردیدند. در هر ایستگاه دو رج تله 30 عددی به موازات یکدیگر با استفاده از سنگ، طناب اتصال، طناب رابط و شناور با فاصله 50 متری از هم مستقر گردیدند ( سطح پوشش حدود 9000 متر مربع در دریاچه). هر تله با 50 گرم ماهی سیم طعمه گذاری شد. در هر ماه و در هر ایستگاه عمقی به تصادف تعیین و عملیات لازم انجام می گرفت. برای ارزیابی ذخایر از روش صید– علامت گذاری و صید مجدد(Capture - Recapture) با استفاده از فرمول Schnabel (میزان ذخایر برای شاه میگوهای بالای 120 میلی متر طول) استفاده گردید. علامتگذاری با تزریق 5/0-25/0 میلی متر مکعب از کیت های علامتگذاری و ردیابی جانوران ( رنگهای فلورسانس) به ناحیه شکمی شاه میگوها صورت گرفت. در هر مرحله از عملیات و در هر ایستگاه تعداد 400 عدد شاه میگو صید و بعد از علامتگذاری در محل صید شده رها سازی شدند. برای اینکه شاه میگوهای علامتگذاری شده در جمعیت توزیع شوند 2 روز عملیات صید متوقف و سپس عملیات صید مجدد با سه تکرار (سه روز متوالی) به انجام رسید. بعد از تعیین میانگین زی توده هر ایستگاه در 6 مرحله از ارزیابی ذخایر و با توجه به میانگین وسعت هر ایستگاه در طول مدت عملیات میدانی، میزان زی توده در هر ایستگاه محاسبه و بدین ترتیب زی توده کل دریاچه تعیین گردید. در این بررسی برای محاسبه حداکثر محصول قابل برداشت (MSY) از فرمول توسعه یافته Gulland استفاده گردید. بمنظور بررسی پویایی جمعیت (ساختار طولی، ساختار وزنی، رابطه وزن با طول، هم آوری، نسبت جنسی، زمان پوست اندازی، زمان تکثیر و زمان صید) صید در طول سال 1391 بصورت ماهیانه انجام گردید(12 مرحله عملیات میدانی). نمونه هایی از شاه میگوهای صید شده در هر ایستگاه بطور تصادفی جمع آوری و جهت انجام عملیات زیست سنجی به آزمایشگاه منتقل و پارامتر هایی نظیر طول کل (Total Length) با استفاده از کولیس با دقت 1/0 میلی متر، وزن کل(Total Weight) با ترازوی دیجیتال با دقت 1/0گرم تعیین گردید. جنسیت با استفاده از صفات ظاهری و وجود لوله انتقال اسپرم تعیین گردید. برای اندازه گیری هم آوری کاری (تعداد تخم در زیر شکم) و هم آوری مطلق (تعداد تخم در داخل شکم) نمونه هایی بترتیب در آبان ماه و اردیبهشت ماه سال 1391 بطور تصادفی تهیه و به آزمایشگاه منتقل گردید. هم آوری مطلق با پختن شاه میگو و خارج کردن تخمدان و شمارش کل تخمها و هم آوری کاری نیز با جدا کردن تخم های زیر شکم از پاهای شنا و شمارش تمام آنها محاسبه گردید، در هر دو مرحله علاوه بر شمارش تعداد تخم، وزن و اندازه تخم ها نیز با استفاده از ترازو و کولیس دیجیتالی اندازه گیری گردید. همچنین در این مطالعه زمان تکثیر ، فصل صید و زمان مناسب پوست اندازی تعیین گردید. ضمنا در این بررسی مقدار عددی تعدادی از پارامتر های فیزیکی و شیمیایی در ایستگاه های مختلف اندازه گیری شد. داده ها با کمک آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA ) تجزیه و تحلیل شده وهر تفاوت معنی داری در سطح احتمال 05/0 با تست دامنه چندگانه Duncan برآورد گردید.
نتایج: صید در هر تله - شبانه روز (CPUE):
  • میزان صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در مناطق مختلف دریاچه سد ارس:
میانگین صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در طول دوره مطالعه و در مناطق مختلف دریاچه سد ارس تعداد 49/4 ± 72/9 عدد شاه میگو بود. بیشترین مقدار صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در منطقه قرق و کمترین مقدار صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در منطقه 3 دریاچه حاصل شد. آزمون ANOVA وجود اختلاف معنی دار بین مقادیر صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در مناطق مختلف را نشان داد (p<0.05) (جدول 1).
جدول 1) مقادیر صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در مناطق مختلف دریاچه سد ارس
منطقه قرق(عدد)
منطقه1 (عدد)
منطقه 2 (عدد)
منطقه 3 (عدد)
میانگین (عدد)
46/5 ± 83/13
12/4 ± 87/10
97/4 ± 92/8
33/2 ± 38/7
49/4 ± 72/9
میزان صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در اعماق مختلف دریاچه سد ارس:
میانگین صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در طول دوره مطالعه و در اعماق مختلف دریاچه سد ارس تعداد 35/3 ± 3/9 عدد شاه میگو بود. بیشترین مقدار صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در عمق 5 متری و کمترین مقدار صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در عمق10 متر مشاهده شد. آزمون ANOVA وجود اختلاف معنی دار بین مقادیر صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در اعماق مختلف را نشان داد ( p<0.05) ( جدول 2).
جدول 2) مقادیر صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در اعماق مختلف دریاچه سد ارس
عمق 5/2 متری(عدد)
عمق 5 متری(عدد)
عمق 5/7 متری(عدد)
عمق 10 متری(عدد)
میانگین(عدد)
19/4 ± 29/10
67/5 ± 03/12
09/3 ± 31/9
67/1 ± 58/5
35/3 ± 3/9
نتایج بررسیه حاضر نشان داد که صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) رابطه مستقیمی با دمای آب دارد، با افزایش دما صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) نیز فزونی می گیرد و با کاهش آن روندی نزولی را می پیماید. دمای بهینه صید 26 – 16 درجه سانتیگراد بوده و مصادف با ماههای شهریور و مهر درمنطقه ارس می باشد. کمترین میزان صید در هر تله - شبانه روز (CPUE) در دی ماه و در دمای 5/2 درجه سانتیگراد حاصل شد.
زی توده، تراکم و حداکثر محصول قابل برداشت پایدار:
ارزیابی ها به روش Schnabel نشان داد که دامنه نوسان زی توده شاه میگوی دریاچه سد ارس با بیش از 120 میلی متر طول 313 - 131 کیلو گرم و با میانگین23/30 ± 59/212 کیلو گرم در هکتار و با تعداد 279 ± 1959 عدد در هکتار می باشد. تراکم در هر متر مربع از 12/0 تا 29/0 عدد با میانگین 04/0± 18/0 عدد بدست آمد. آزمون ANOVA وجود اختلاف معنی دار بین مقادیر زی توده در ماه ها و اعماق و ایستگاه های مختلف را نشان داد، نتایج نشان داد که اعماق 5/7 – 5/2 متری از صید بالایی برخوردار بوده و اعماق 15- 10 متری از صید پایینی برخوردار می باشند. در ماه های مختلف نیز ماه خرداد بیشترین و آذر کمترین میزان صید را داشتند. در ایستگاه های مختلف نیز ایستگاه 5 بیشترین و ایستگاه 2 از کمترین میزان صید برخوردار بودند. با توجه به وسعت دریاچه و میانگین زی توده شاه میگوی با بیش از 120 میلی متر طول، زی توده دریاچه سد ارس در سال مورد مطالعه مقدار 246598 کیلو گرم برآورد گردید. در ضمن حداکثر محصول قابل برداشت پایدار در دریاچه سد ارس در بررسی حاضر مقدار 83 تن برآورد گردید، لذا می توان مجوز صید 83 تن شاه میگو با اندازه بیش از 120 میلی متر طول (50 گرم وزن) را به شرکت های بهره بردار صادر نمود.
طول و وزن در شاه میگوی سد ارس:
  • طول در شاه میگوی سد ارس
جدول 3 میانگین طول کل شاه میگوهای بررسی شده در فصول مختلف نمونه برداری را نشان می دهد. بیشترین میانگین طولی در فصل پاییز با 71/108 میلی متر و کم ترین میانگین طولی در فصل زمستان با 91/102 میلی متر بدست آمد. در ضمن میانگین طول کل در شاه میگوهای بررسی شده و در طول مدت مطالعه 89 /12 ± 34/106 میلی متر بدست آمد. مقایسه آماری حاکی از آن است که در فصول بهار، تابستان و پاییز اختلاف معنی داری بین میانگین طول وجود ندارد (p>0.05)( جدول 3).
جدول 3 : میانگین طول کل شاه میگوی سد ارس در فصول مختلف سال 1391
فصل
فاکتو رهای
بررسی شده
بهار
تابستان
پاییز
زمستان
تعداد شاه میگوی بررسی شده (عدد)
4907
2166
3865
812
میانگین ± انحراف معیار (میلی متر)
a34/13 ± 98/ 105
b19/13 ± 76/ 107
c88/14 ± 71/ 108
abc37/10 ± 91/ 102
حداکثر(میلی متر)
4/163
17/157
13/171
14/146
حداقل(میلی متر)
06/83
76/65
11/65
87/61
حروف یکسان در هر ستون نشان دهنده اختلاف معنی دار می باشد: ANOVA, p<0.05)
همان طوریکه که در جدول شماره 4 مشاهده می شود گروه های طولی بالاتر از تراز صادرات شیلات آذربایجان غربی (120 میلی متر) در فصول بهار تا زمستان به ترتیب 94/17 درصد، 98/15 درصد، 22/16 درصد، و 42/4 می باشد. در کل 67/13 درصد از کل صید طولی بالاتر از تراز صادراتی 120 میلی متر داشتند.
جدول 4: درصد گروه های طولی در نمونه های نر و ماده در فصول مختلف
فصل
گروه های
طولی (میلی متر)
بهار
تابستان
پاییز
زمستان
80-60
35/1
06/1
78/0
23/1
100-80
76/25
84/24
69/20
54/38
120-100
96/54
12/58
30/62
66/55
140-120
51/16
87/14
19/15
42/4
160-140
39/1
11/1
98/0
---
وزن در شاه میگوی سد ارس:
در جدول شماره 5 میانگین وزن شاه میگو در چهار فصل مختلف سال آورده شده است. بیشترین میانگین وزنی در در فصل پاییز و با 87/40 گرم و کمترین میانگین وزنی در در فصل زمستان با 74/34 گرم بدست آمد. در ضمن میانگین وزن کل در شاه میگوهای بررسی شده و در طول مدت مطالعه 54/15 ± 79/38 گرم بدست آمد. مقایسه آماری حاکی از آن است که در فصول بهار، تابستان و پاییز اختلاف معنی داری بین میانگین وزن وجود ندارد (p>0.05) ( جدول 5 ).
جدول 5: میانگین وزن شاه میگوی سد ارس در فصول مختلف سال 1391
فصل
فاکتورهای
بررسی شده
بهار
تابستان
پاییز
زمستان
تعداد شاه میگوی بررسی شده (عدد)
4915
2194
3866
810
میانگین ± انحراف معیار (گرم)
a18/16 ± 63/39
b44/16 ± 93/39
c22/17 ± 87/40
abc 33/12 ± 74/34
حداکثر(گرم)
216
143
158
106
حداقل(گرم)
12
16
13
18
حروف یکسان در هر ستون نشان دهنده اختلاف معنی دار می باشد: ANOVA, p<0.05
همان طوریکه که در جدول شماره 6 مشاهده می شود گروه های وزنی بالاتر از تراز صادراتی شیلات آذربایجان غربی (50 گرم) در فصول بهار تا زمستان به ترتیب 63/27 درصد، 6/20 درصد،41/20 درصد و 97/10 درصد بدست آمد. در کل 9/19 درصد از کل صید وزنی بالاتر از تراز صادراتی (50 گرم) داشتند ( جدول 4 ).
جدول 6 : درصد گروه های وزنی در نمونه های نر و ماده در فصول مختلف
فصل
گروه های
وزنی (گرم)
بهار
تابستان
پاییز
زمستان
30-10
21/24
49/30
34/23
90/37
50-30
16/48
90/48
26/56
11/51
70-50
61/19
22/14
04/14
63/9
90-70
8/5
51/4
32/4
86/0
110-90
75/1
6/1
22/1
48/0
220-110
47/0
27/0
83/0
---
نسبت جنسی در شاه میگوی سد ارس:
همان طوریکه در جدول 7 آمده است نتایج بررسی حاضر نشان داد که در کل مدت مطالعه میانگین درصد نر 86/51 و میانگین درصد ماده 14/48 بدست آمد. بیشترین درصد نر صید شده متعلق به فصل بهار با 84/71 درصد و کمترین مقدار آن متعلق به فصل پاییز با 18/41 درصد می باشد. همچنین کم ترین درصد ماده صید شده متعلق به فصل بهار با 16/28 درصد و بیشترین مقدار آن متعلق به فصل پاییز با 82/58 درصد می باشد. همچنین در این بررسی نسبت نر به ماده در تعداد 11063 شاه میگوی برر سی شده، 21/1 به 1 بدست آمد (6060 : 5003).
جدول 7 : درصد فراوانی نمونه های نر و ماده در فصل های مختلف
بهار (درصد)
تابستان(درصد)
پاییز(درصد)
زمستان(درصد)
نر
84/71
23/46
18/41
2/48
ماده
16/28
77/53
82/58
8/51
هم آوری (ّFecundity) در شاه میگوی سد ارس:
  • هم آوری مطلق(Fecundity َAbsolite):
نتایج هم آوری مطلق در شاه میگو های سد ارس در جدول شماره 8 آمده است. برای تعیین هم آوری مطلق ( تعداد تخم داخل شکم) در آبان ماه، تعداد 67 عدد از ماده های صید شده بصورت تصادفی تفکیک گردید، شاه میگوها یکایک زیست سنجی و پخته شدند، پس از پخت تخمدان را بطور کامل بیرون آورده و اقدام به شمارش کلیه تخم ها نمودیم.
جدول 8) نتایج هم آوری مطلق در شاه میگو های سد ارس
میانگین وزن هر عدد تخم
(گرم)
میانگین قطر هر عدد تخم
(میلیمتر)
وزن کل تخم
(گرم)
تعداد تخم
(عدد)
عرض
شاه میگو
(میلیمتر)
طول
شاه میگو
(میلیمتر)
وزن شاه میگو
(گرم)
فاکتورهای اندازه گیری شده
0067/0
203/2
285/2
286
67/28
47/104
19/36
میانگین
00101/0
817/0
663/0
82
84/2
49/12
95/8
انحراف معیار
0092/0
236/8
994/3
485
91/39
11/124
86/58
حداکثر
0040/0
797/1
095/1
126
36/22
39/62
36/16
حداقل
میانگین هم آوری مطلق با حدود اطمینان 95 درصد برابر 82±286 عدد تخم با حداقل و حداکثر تعداد تخم به ترتیب 126 و 485 عدد بدست آمد. در این بررسی میانگین طول نمونه های ماده 49/12±47/104 میلی متر با حداقل و حداکثر طول به ترتیب 39/62 و 11/124 میلی متر و میانگین وزن آنها 95/8±19/36 گرم با حداقل و حداکثر وزن به ترتیب 36/16 و 86/58 گرم بود (67 n=).
هم آوری کاری(ّ Working Fecundity) در شاه میگوی سد ارس:
نتایج هم آوری کاری در شاه میگو های سد ارس در جدول شماره 9 آمده است. برای تعیین هم آوری کاری ( تعداد تخم زیر شکم) در اردیبهشت ماه، تعداد 49 عدد از ماده های صید شده بصورت تصادفی تفکیک گردید، شاه میگوها یکایک زیست سنجی و کلیه تخم های چسبیده به پاهای شنا با پنسی که سر آن پنبه پیچ شده بود ( برای پیشگیری از صدمه دیدن تخم ها) جدا و سپس تخم ها شمارش و بیومتری گردیدند.
جدول 9) نتایج هم آوری کاری در شاه میگو های سد ارس
میانگین وزن هر عدد تخم
(گرم)
میانگین قطر هر عدد تخم
(میلی متر)
وزن کل تخم
(گرم)
تعداد تخم
(عدد)
عرض
شاه میگوی
(میلیمتر)
طول
شاه میگوی
(میلیمتر)
وزن شاه میگوی
(گرم)
فاکتورهای اندازه گیری شده
012/0
62/2
45/3
258
99/30
65/116
79/48
میانگین
003/0
09/0
29/1
84
60/3
63/12
85/16
انحراف معیار
029/0
80/2
12/7
453
40
55/148
70/96
حداکثر
009/0
43/2
19/1
98
24
71/92
50/21
حداقل
میانگین هم آوری کاری با حدود اطمینان 95 درصد برابر 84 ± 258 عدد تخم با حداقل و حداکثر تعداد تخم به ترتیب 98 و 453 عدد محاسبه شد. در این بررسی میانگین طول نمونه های ماده 63/12±65/116 میلی متر با حداقل و حداکثر طول به ترتیب 71/92 و55/148 میلی متر و میانگین وزن آنها 85/16±79/48 گرم با حداقل و حداکثر وزن به ترتیب50/21 و 70/96 گرم بود (49 n=). نتایج آزمون آماری نشان داد که بین میانگین تعداد تخم در داخل شکم ( هم آوری مطلق) و میانگین تعداد تخم در زیر شکم (هم آوری کاری) اختلاف معنی دار وجود دارد (p>0.05).
زمان تکثیر، صید و پوست اندازی در شاه میگوی سد ارس:
در اواخر آبان ماه هنگامی که دمای آب حدود 8 درجه سانتیگراد بود، زیر شکم تعدادی از ماده ها کاملا سفید شده بود (آهکی شدن) که نشان می داد آماده جفت گیری هستند. اولین ماده های حامل تخم در نیمه دوم آذر ماه در دمای آب 4 درجه سانتیگراد مشاهده شدند و سپس در دی ماه در دمای 3 درجه سانتیگراد تمامی ماده ها حاوی تخم در زیر شکم بودند. در اواخر اردیبهشت ماه زمانی که دمای آب 18 درجه سانتیگراد بود اولین ماده های حامل مینیاتورها دیده شدند. با افزایش دمای آب به 20 درجه سانتیگراد در دهه اول خرداد ماه، ماده ها همگی دارای مینیاتور بودند و تعدادی نیز مینیاتورهای خود را رها سازی کرده بودند. در اواخر خردادماه و با افزایش دمای آب به 20 درجه سانتیگراد هیچ ماده ای حاوی مینیاتور نبود، بنابر این زمان تکثیر شاه میگوی آب شیرین سد ارس از اواسط آذرماه تا اواسط خردادماه سال بعد (در حدود 6 ماه) و زمان صید نیز از نیمه دوم خردادماه تا نیمه اول آذرماه می باشد. با شروع اردیبهشت ماه هنگامی که دمای آب به 16 درجه سانتیگراد می رسد پوست اندازی نرها شروع و در اوایل خردادماه و در دمای 18 درجه سانتیگراد به پایان می رسد، دومین پوست اندازی نرها در اواخر شهریور ماه هنگامی که دمای آب به 18 درجه سانتیگراد می رسد اتفاق می افتد، لازم بذکر است که پوست اندازی ماده ها با دومین پوست اندازی نرها توام بوده و در اواخر شهریور ماه و در دمای آب 18 درجه سانتیگراد صورت می گیرد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی:
در حال حاضر تنها منبع صید و صادرات شاه میگو چنگ باریک ایران، دریاچه مخزنی سد ارس می باشد. 5 شرکت خصوصی با بکار گماردن صیادان به بهره برداری از ذخایر شاه میگوی سد ارس اشتغال دارند، به طوریکه در سال های 1380- 1364، میانگین صید سالیانه حدود 50 تن درسال و از سال های 85- 1381، حدود 200 تن درسال بوده است. هم اکنون نیز بنا به گزارشات و مشاهدات محلی، میانگین صید سالیانه از سد ارس بین 100 -50 تن در سال می باشد. لازم بذکر است که چنانچه بهره برداری بر اساس توسعه پایدار و بر مبنای میزان مجاز قابل برداشت صورت پذیرد، پس از پنج سال از معرفی شاه میگو در سیستم های آبی مناسب می توان حداقل 50 کیلوگرم از هر هکتار شاه میگو برداشت نمود. بنابر این از سد مخزنی ارس با مساحتی حدود 14500 هکتار و با احتساب حداقل برداشت 50 کیلوگرم از هر هکتار، ‌امکان تولید حدود 725 تن شاه میگو در سال وجود دارد، این در حالی است که شاه میگوی چنگ باریک صادر شده از ایران به فرانسه، بوسیله یک شرکت فرانسوی و بطور تصادفی وارد آب های جنوب آن کشور شده و در حال حاضر زی توده قابل برداشت آن 176 کیلوگرم در هکتار می باشد‌ که در این صورت امکان تولید حدود 2500 تن شاه میگو در دریاچه سد ارس وجود دارد. بر اساس آمار موجود میانگین تولید سالیانه شاه میگو در سد ارس در طی سال های 1364 تا به امروز، به طور متوسط 10 کیلو گرم در هکتار و با احتساب برداشتی برابر با جمهوری اسلامی ایران توسط جمهوری خود مختار نخجوان، به طور میانگین 20 کیلو گرم در هکتار می باشد. دریاچه سدارس تنها زیستگاه اصلی شاه میگو در کشور بوده و تنها منبعی است که از سال 1374 تا به امروز صید و صادرات آن به کشورهای اروپایی صورت می گیرد. بر اساس نتایج بدست آمده از پروژه تاثیر عوامل محیطی رودخانه و دریاچه سد ارس در رشد و نمو شاه میگوی آب شیرین، دریاچه سد ارس از شرایط مطلوبی از نظر مواد مغذی برخوردار می باشد که در صورت مدیریت صحیح و اصولی، می توان تولید آبزیان در این دریاچه را بهبود بخشید. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده از پروژه حاضر، علیرغم مطلوب بودن شرایط در دریاچه سد ارس، بدلایل مختلف منجمله فشار صید علی الخصوص صید ضمنی، صید غیر مجاز، عدم رعایت فصل صید، نامساعد بودن شرایط اکولوژیکی، از بین رفتن زیستگاههای شاه میگو بدلیل پره کشی توسط صیادان ماهی، شکار شاه میگو توسط ماهیان کف زی خوار غالب دریاچه (کلمه و سیم پرک) در مرحله پوست اندازی و جوانی و همچنین شکار توسط ماهی اسبله در مرحله بلوغ و ترقی و تنزل آب در سد ارس، ذخایر شاه میگوی دریاچه نسبت به گذشته به کاهش یافته است. لذا در راستای بهره برداری بهینه از منابع وحفظ و ارتقائ جایگاه جهانی ایران در صید و صادرات این آبزی در میان کشورهای صادر کننده، لازم است تدابیر لازم برای افزایش میزان تولید از طریق بهبود وضعیت حاکم بر دریاچه سد ارس و بهره برداری از سایر دریاچه های پشت سد منطقه که شرایط اکولوژیکی آنها با شرایط زیستی این آبزی مطابقت داشته باشد اندیشیده شود. لازم بذکر است که شاه میگو ارگانیزمی است که از پایین ترین سطوح زنجیره غذایی سود برده و رقیب غذایی عمده ای برای سایر آبزیان محیطهای آبی محسوب نمی گردد و پروتئینی با ارزشی تولید می کند، این ماکروزئوبنتیک را حتی می توان به دریاچه های مخزنی که آب آن مورد استفاده شرب قرار می گیرند نیز معرفی کرد چرا که پالایشگر آب بوده و هیچ بیماری مشترکی با انسان ندارد. معرفی شاه میگو به سیستم های آبی طبیعی یا دریاچه های سدها در تمامی دنیا موفقیت آمیز بوده و در بسیاری از کشورها تولید شاه میگو با این روش به سایر راههای تولید ترجیح داده می شود. شاه میگوی ارس (A.Leptodactylus) از نظر تحمل دما و نیز میزان اکسیژن مورد نیاز، یکی از گونه های بسیار مقاوم می باشد بطوریکه شاه میگوی منتقل شده از ایران به فرانسه توسط یک شرکت فرانسوی، بطور تصادفی وارد آبهای جنوب این کشور شده و در حال حاضر زیتوده قابل برداشت آن 176 کیلوگرم در هکتار است. معرفی این شاه میگو به آبهای انگلستان نیز موفقیت آمیز بوده بطوریکه به سبب رقابت غذایی، تحمل آب و هوای گرم، رشد سریع و همآوری زیاد به گونه های بومی انگلستان برتری داشته و جمعیت مناسبی را تشکیل داده است. طی دهه های گذشته A.Leptodactylus به بیشتر از 16 سیستم آب در ترکیه معرفی شده است که 13 فقره از آنها دریاچه پشت سد و بقیه دریاچه طبیعی بودند. معرفی شاه میگو به سیستم های آبی دریاچه های پشت سدها و دریاچه های طبیعی می تواند سبب کارآفرینی ، تولید ثروت و پیشرفت و ارزآوری شده و فن آوری ساده صید آن را در مدت کوتاهی روستائیان براحتی خواهند آموخت. این آبزی بلحاظ اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و بعنوان آبزی صادراتی به کشورهای اروپایی نقش بسزایی در اقتصاد ملی و منطقه ای دارا می باشد.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی:
دریاچه های پشت سد و آبگیرهای دایمی موجور در مناطق مستعد که شرایط اولیه لازم برای پرورش این موجود( نیازهای زیستی شاه میگو) را داشته باشند.
گزارش پروژه
دانلود
مشخصات پیمانکار
مشخصات همکاران
اهداف طرح
زمانبندی طرح
روش تحقیق و اجرا
اطلاعات جغرافیایی
هزینه های اجرای پروژه
نتایج