اهمیت، ضرورت، اهداف و روش تحقیق
ماهی کپور (Cyprinus carpio)، یکی از مهمترین گونه های اقتصادی و بومی دریای خزر می باشد که هرساله درصد وسیعی از صید ماهیان استخوانی استان گلستان را تشکیل می دهد.
هدف:
- بررسی پرورش ماهی کپور دریایی در استخرهای خاکی آب شیرین و لب شور
- معرفی ماهی کپور دریایی به عنوان گونه ای جدید در صنعت پرورش ماهیان گرمابی
روش تحقیق:
1- تهیه بچه ماهیان: بچه ماهیان مورد نیاز این پروژه برای پرورش به تعداد 3500 قطعه به میانگین وزنی 41 گرم از کارگاه تکثیر و پرورش سد وشمگیر در فروردین 90-1389 تهیه شد. پرورش ماهیان در هردو محیط آب شیرین و لب شور به صورت تک گونه ایی در طی دو دوره پرورش در سالهای 90-1389 تا مرحله بازاری انجام شد..
2- مراحل پرورش: پس از آماده سازسی استخرها(خشک نمودن ، شخم زدن ، ضد عفونی، آبگیری) بچه ماهیانی که از نظر سلامت ظاهری در وضعیت مناسبی بوده انتخاب گشته و بعد از زیست سنجی اولیه (شامل طول کل cm، وزن gr) جهت پرورش در هردو محیط منتقل شدند. به منظور پرورش ماهی کپور دریایی در آب شیرین ، استخرهای همان کارگاه تامین بچه ماهی (کارگاه تکثیر و پرورش سد وشمگیر) و برای پرورش در آب لب شور ایستگاه تحقیقاتی قره سو درنظر گرفته شد. برای انجام پرورش در آب لب شور ، بچه ماهیان توسط تانکر حمل مجهز به کپسول اکسیژن منتقل شدند و پس از همدمایی و آداپتاسیون در 3 استخر 4/0 هکتاری آب شیرین و 3 استخر 4/0 هکتاری آب لب شور به تعداد 1400 عدد در هر استخر رها سازی شدند. در هردو محیط پرورش از غذای کپور معملی در استخر استفاده شد . غذا دهی به میزان 10-5 درصد کل بدن ماهیان بسته به شرایط محیطی انجام شد. زیست سنجی شامل طول کل ، وزن ) و کنترل بهداشتی ماهیان استخرها از لحاظ ظاهری و بیماریهای انگلی با نمونه برداری بچه ماهیان درهر ماه بررسی می شود( بابا مخیر ، 1374). اندازه گیری فاکتورهای فیزیکو شیمیایی آب شامل اکسیژن محلول ، شوری ، درجه حرارت و pH روزانه و همچنین فاکتورهایی همانند نیتریت ، نیترات، آمونیاک نیز به طور متناوب انجام می شود و در جداول مخصوص به آنها ثبت می گردد. همچنین قبل و درانتهای مرحله پرورش آن آنالیز لاشه ماهیس به منظور کیفیت گوشت این ماهی انجام می گیرد تا میزان پروئتین و چربی ماهیان پرورش یافته در آبهای شیرین و لب شور مشخص می گردد.کلیه داده ها شامل میزان رشد فاکتورهای آن(ضریب رشد ویژه، ضریب تبدیل غذایی ، ضریب چاقی) از فرمول های زیر Bekcan,et al.2006 محاسبه گردید.
نتایج :
بررسی نتایج پرورش ماهی کپور در آب شیرین و لب شور نشان می دهد که میانگین وزن و طول در آب شیرین به ترتیب از 05/0 ±46/41 گرم و 01/0 ±4/14 سانتی متر به 10/0±49/712 گرم و 06/0±63/40 سانتیمترو در آب لب شور از وزن 07/0±74/41گرم و طول 10/0±18/14 به وزن 001/0±66/702 و طول 32/0±25/34 سانتیمتر رسید . همچنین میزان ضریب چاقی در آب شیرین 06/1و در آب لب شور 72/1 بوده است که نشان می دهد که ماهیان با توجه به پرورش تک گونه ای و استفاده تنها از غذای کنسانتره از رشد نسبی مناسبی برخوردار بودند. ضریب تبدیل غذایی (F.C.R) در آب شیرین 30/2 و در آب لب شور27/2 بوده است. نتایج بررسی بین مقادیر وزن و طول در هردو محیط پرورشی نشان می دهد که میانگین وزن ماهی کپور پرورشی در آب شیرین نسبت به ماهی کپورپرورشی آب لب شور بیشتر و میانگین طولی ماهی کپور در آب لب شورنسب به ماهی کپور آب شیرین بیشتر می باشد و مقدار ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد روزانه و نرخ بازماندگی مورد سنجش در آب لب شور کمتر از میزان بدست آمده در آب شیرین بوده است. با این وجود بین میانگین وزن، طول، ضریب تبدیل غذایی و ضریب چاقی بین هردو محیط پرورشی اختلاف معنی داری مشاهده نشده است.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی :
ماهی کپور دریایی ، یکی از مهمترین گونه های اقتصادی و بومی دریای خزر می باشد که هر ساله درصد وسیعی از صید ماهیان استخوانی شمال کشور را تشکیل می دهد. این ماهی سرشاز از پروئتین می باشد و در فرهنگ مصرف شمال کشور و به ویژه استان گلستان از جایگاه ممتازی برخوردار است. لذا پرورش ای ماهی به عنوان یک گونه بومی در شمال کشور و استان گلستان سهم عمده ای را در رژیم تغذیه ای و تولید کشور داشته باشد. امروزه با توجه به توسعه آبزی پروری کشور و معرفی گونه های بومی به منظور تولید و پرورش آنها و همچنین وجود زمین های لم یزرع در استان گلستان لازم است که پرورش این گونه مورد آزمایش قرار گیرد تا درصورت داشتن رشد مناسب بتوان از آن به عنوان یک گونه بومی در صنعت آبزی پروری کشور استفاده نمود و با زیر کشت بردن این گونه در این اراضی اشتغالزایی عظیمی را دراین منطقه بوجود آورد. علاوه برآن از نظر اقتصادی ماهی کپور از ارش ریالی بالایی در بازار فروش ماهیان شمال کشور و استان گلستان دارا می باشد. قیمت آن در سال90-89 بین 200000- 150000ریال بوده است. همچنین هر ساله میزان مناسبی از این ماهی در کارگاههای شمال کشور و استان گلستان مورد تکثیر مصنوعی به منظور بازسازی ذخایر دریا قرار می گیرد و پرورش دهندگان بخش خصوصی می توانند به راحتی بچه ماهیان این گونه را تهیه نمود و در استخرهای خاکی پرورشی آب شیری و لب شورنسب به پرورش این ماهی اقدام نمایند. با توجه شرایط مناسب و مطلوب فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی و دیگر موارد، پرورش این گونه بومی و معرفی آن به سیستم آبزی پروری ماهیان گرمابی استان امری ضروری می باشد تا در آینده ای نزدیک از این ماهیان پرورشی بتوان به عنوان مولدین مناسب جهت تکثیر و پرورش آنها به منظور بازسازی ذخایر و پرورش در استخرهای خاکی پرورشی آب شیرین و لب شور استفاده نمود.