اهمیت ، ضرورت، اهداف و روش تحقیق:
شکی نیست که بیماری، مشکل درجه یک تأثیر گذار بر حیات اقتصادی وپایداری دراز مدت صنعت پرورش میگو است. این صنعت دراین زمینه با دیگرفعالیتهای کشاورزی هیچ، تفاوتی ندارد. از دید مدیریتی، همواره پیشگیری از بیماریها بهتر از تلاش برای مبارزه ودرمان آنها بعد از وقوع است. در خانواده سخت پوستان بالاخص میگو تاکنون حدود 20 بیماری ویروسی، 4 بیماری باکتریائی، 3 بیماری قارچی و تعدادی انگل گزارش شده است که باعث ایجاد بیماری و خسارت به صنعت تکثیر و پرورش میگو میشوند.
در ایران نیز در استان خوزستان در سال 2002 میلادی در اثر این بیماری 37 مزرعه پرورش میگو از 50 مزرعه 20 هکتاری واقع در سایت چوئبده آبادان که در سال های قبل فعال بودند، به همراه 65 میلیون پست لارو نابود گردیدند. در استان بوشهر نیز در سال 2005 میلادی، 1700 هکتار زیر کشت میگو رفت که همه به جزء 100 هکتار در اثر بیماری ویروسی لکه سفید نابود شدند. این در حالی بود که در سال قبل از آن 5600 تن میگو برداشت شده بود. لازم به ذکر است که در سال 1384 به علت شیوع این بیماری فقط 476 تن میگو برداشت شد و حدود 14 هزار نفر در استان بوشهر بیکار شدند (Salehi, 2010). مکانیسمهای پاسخهای ایمنی در میگو شامل: فاگوسیتوز، ایجاد ندول، سایتوتوکسیسیتی(مسمومیت سلولی)، کپسول دار نمودن و سیستم پروفنل اکسیداز می باشد. با توجه به موارد ذکر شده در بالا هنگام تجویز عوامل پاتوژن غیر غعال محققین شاهد افزایش ایمنی در برابر آن بیماری خاص بودند که همین امر آنها را بر آن داشت که محصولی را تحت عنوان واکسن تهیه کنند هر چند که لفظ واکسن برای آن چندان صحیح نمی باشد ولی ما در این طرح ماده ایمنی زا را جهت راحتی در بیان واکسن می نامیم (Bachère, 2000).
با توجه به میزان برداشت میگوهای پرورشی در کل ایران و بویژه در استان بوشهر که نزدیک به 60 درصد از میگوهای پرورشی کل کشور را شامل می شود و با توجه به اشتغال زایی این صنعت و همچنین چشم انداز سال های آتی در مورد تامین منابع غذایی، بررسی راهکارهایی برای بهداشت و بهبود شرایط زیست میگوهای پرورشی ضروری می نماید، چرا که عوامل پاتوژن موجود در پیرامون میگوهای پرورشی، بعنوان یک استرس مهم محسوب می شود که ما در این طرح می خواهیم با بهبود کارایی سیستم ایمنی، میگوها را در برخورد با این عوامل نامطلوب کمک کرده و درواقع این استرس را کم رنگ نماییم. در مطالعات مشابه که از محرک های سیستم ایمنی استفاده شده است در هنگام بروز برخی از بیماریهای باکتریایی، با استفاده از این ترکیبات محرک سیستم ایمنی، میزان بازماندگی تا 30 درصد افزایش می یابد.
مراحل تهیه رادیوواکسن بیماری ویروسی لکه سفید در میگو در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای وابسته به سازمان انرژی هسته‌ای انجام گردید. مراحل انجام گردید. پس از غیرفعال سازی ویروس موجود در همولنف خرچنگ و تایید غیرفعال سازی کامل ویروس در پست لاروهای میگو تا سه پاساژ متوالی، اکنون سوسپانسیون ویروسی تهیه شده از همولنف خرچنگ های آلوده به ویروس جهت فرمولاسیون واکسن استفاده شد. تنظیم pH، افزودن بافر TN استریل به میزان لازم بسته به غلظت اولیه آنتی ژن و تایید استریل بودن واکسن برای فرمولاسیون انجام شد.
برای انجام این آزمایش، 14000 عدد پست لارو میگوی وانامی (Litopenaeus vannamei) 3 روزه از مرکز تکثیر بندر کلاهی واقع در استان هرمزگان تهیه گردید و به سالن که از قبل آماده شده بود، منتقل شدند. برای انتقال ابتدا پست لاروها به گروه¬های تقسیم شده و بوسیله پلاستیک¬های مخصوص حمل میگو به سالن آماده شده منتقل شدند. بدین منظور یک سوم هر پلاستیک آب ریخته شد و دو سوم دیگر بوسیله اکسیژن خالص پر شد تا در طول مسیر طولانی حمل و نقل میگوها دچار کمبود اکسیژن نشوند. برای جلوگیری از نوسان دمایی در طول مسیر حمل و نقل، پلاستیک‌ها در ظروف عایق در بسته گذاشته شدند و در شب که هوا خنک تر بوده و میزان مصرف اکسیژن نیز کمتر می باشد، پست لاروهای میگو منتقل شدند. ابتدا به مدت یک ماه روزانه سه وعده در ساعت‌های 8، 16 و 24 غذادهی می شدند. در ساعت 16 به میگوها ناپلی آرتمیای تازه هچ شده داده می شد و در سایر وعده‌ها غذای کنسانتره مخصوص دوران پست‌لاروی داده می شد. بر حسب دستورالعمل ثبت شده در راهنمای غذا، روزانه یک گرم غذای کنسانتره به ازای هر 1000 عدد پست لارو میگو داده می شد، که این میزان غذا در دو وعده صبح و شب داده می شد ولی در وعده ظهر ناپلی آرتمیا داده می شد. در هنگام غذادهی، هوادهی به مدت 30 دقیقه قطع می شد تا غذا بهتر در دسترس میگوها قرار بگیرد. واکسیناسیون در دو دز با فاصله 10 الی 14 روز انجام گردید (شکل 2-6). ابتدا حجم آب تانک را تا حداقل ممکن کاهش داده حدود 80 لیتر، سپس واکسن را به میزان 40 تا 50 میلی لیتر به ازای هر 1000 پست لارو میگو به آب آنها افزوده و پس از حدود یک ساعت حجم آب تانک را مجدد به میزان اولیه می رسانید.
به این ترتیب طبق برنامه جدول 2-1 واکسیناسیون در زمانهای مشخص انجام گردید همچنین مواجهه با ویروس زنده نیز طبق همان برنامه در زمانهای مشخص انجام و تعداد تلفات روزانه دوبار شمارش و جمع آوری می شد. جهت آزمون¬های بیومتری و بررسی سلول های ایمنی در طول دوره آزمایش سه بار (در مراحل PL40 قبل از مواجهه با ویروس زنده، PL60 قبل از مواجهه با ویروس زنده و PL70بعد از مواجهه با ویروس زنده) از تانک¬ها بطور تصادفی نمونه گیری بعمل آمد. در هر بار نمونه برداری، از هر تانک بطور تصادفی 10 عدد میگو برداشته می شد، که 10 عدد از آنها مورد بررسی طول و وزن قرار می گرفتند و سپس جهت انجام آزمون PCR از این ده عد دو تا به طور تصادفی انتخاب می شدند.
نتایج:
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که سیستم ایمنی میگو، همانطور که در بسیاری گزارش‌ها، تأثیر واکسن های نوترکیب و غیرفعال در ایجاد ایمنی خاطره با عنوان “Alternative adaptive immune responses” پس از ایجاد آلودگی تجربی به بیماری ویروسی لکه سفید(WSSV) در میگوهای وحشی و پرورشی تایید شده است، به واکسیناسیون بر علیه بیماری لکه سفید پاسخ می دهد . لذا پیشنهاد می شود استفاده از این رادیوواکسن به همراه ادجوانت های محرک سیستم ایمنی به منظور واکسیناسیون گسترده مراکز تکثیر بچه میگو و مزارع پرورش میگو مورد آزمایش و بررسی در فاز 3 این پروژه قرار گیرد.
دستورالعمل فنی و توصیه ترویجی: با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد واکسیناسیون میگوها با واکسن بیماری لکه سفید تهیه شده به روش اشعه گاما در دوران پست لاروی می تواند به میزان زیادی از تلفات میگوها در صورت بروز این بیماری طی دوران پرورش پیشگیری نماید.
ویژگی مناطق کاربرد توصیه ترویجی: این پژوهش در شهر بوشهر انجام شده است و با توجه به اینکه استان بوشهر قطب پرورش میگوی استان می‌باشد، یافته های این پژوهش قابل تعمیم دادن به تمامی مناطق جنوبی کشور می‌باشد.